FİZİKSEL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 5

Bahsi geçen basamaklar;

Önleyici dönem; yaşlı bireyin sahip olduğu sağlık sorununun altında yatan nedenler ve hastalığın ilk belirtilerinin önlenmesi üzerinde durulur.

Restoratif dönem; yaşlı bireyin hastalık belirtileri ve tedavinin yan etkilerinden makul bir zamanda kurtulması beklenir ve olabildiğince kaybettiği işlev ve kuvveti yeniden kazanması amaçlanır.

Destek dönemi; yaşlı bireyde hastalığın kalıcı olduğunun beklendiği bir dönemdir. Bu dönemde rehabilitasyonun amacı olabildiğince yeni bir başlangıçla vücut işlevlerini sürdürmektir.

Hafifletme dönemi; yaşlı bireyin hastalığının ileri ve son dönemleridir. Rehabilitasyonun amacı; yaşlı bireyin ağrısını azaltmak, konforunu artırmak, işlevsel bağımsızlığını korumak, olabildiğince yaşam kalitesini korumak, geliştirmek ve yaşlı bireyin yakın çevresindeki bakım veren aile üyelerinin tükenmişliğini azaltmaktır.

Ortaya çıkan yaralanma (örneğin kırık), süreğen sağlık sorunu (örneğin beyin kanamasına bağlı felç) ve ölüm gibi sonuçlar nedeniyle yaşlılarda denge kaybı olasılığı yaşamaktadırlar.

Yaşlılarda özellikle düşme sonucu ortaya çıkan sağlık sorunları (örneğin kırık) ve buna bağlı gelişen ikincil sorunlarla (örneğin öz güveni yitirme, hareketsizlik, sindirim faaliyetlerinde düzensizleşme vb.) sorunlar ortaya çıkmaktadır.

Görme keskinliği yaşla birlikte azalmaya başlar.

Derinlik Algısında Azalma; renk ayrımı ve nesne ile olan mesafe tahmini yapmada yaşanan güçlükler nedeniyle yaşlı bireyler derinlik algılama becerisinde yetersizlik sergilemektedirler. Bu nedenle, yaşlı bireyler kaldırım ve basamak yüksekliklerini, ayarlama, beslenme sırasında mesafe ayarlama vb. günlük yaşam becerileri sırasın- da güçlükler yaşamaktadır.

Bu yaralanmalar;

Kafa yaralanmaları

Şişlik ve morarma

Eklem çıkıkları

Kas içi kanamalar

Düşme sonucu gerçekleşen yaralanmaların yaşlı bireyler üzerinde bıraktığı etkiler çeşitli faktörlere bağlı olarak değişim gösterir. Bu faktörler;

Yaşlı bireyin kas-iskelet gücü; kas kuvveti ve esnekliği, kemik dayanıklılığı ve es- nekliği kırık ve yumuşak doku yaralanmasının etkilerini değiştirebilir. Kadınlarda kemik dayanıklılığı daha az olup erkeklere kıyasla daha fazla kırık riski ile karşı karşıyadır. 80 yaşındaki kadınların kemik kuvvetinde yaklaşık % 50’ye kadar düşüş görülebilirken erkeklerde bu düşüş yaklaşık % 15 ile sınırlıdır.

Yaşlı bireyin düşme yüksekliği; ayaktayken düşmenin etkisi otururken düşmenin etkisinden daha fazladır.

Yaşlı bireyin düştüğü zeminin özelliği; ahşap, sentetik ve taş zemine düşme sonucu gerçekleşen yaralanmanın etkisi halı üzerine düşmenin oluşturacağı yaralanma et- kisinden daha fazladır.

Düşme sonrası hareketsizliğe bağlı sağlık sorunları;

Kirli kanın kalbe dönüşünü sağlayan toplardamarlarda tıkanıklık sorunları

Uzun süreli yatmaya bağlı basınç yaraları

Cilt dokusunun esneklik yeteneğinde azalma

İdrar yolları enfeksiyonu

Akciğerlerde viral veya bakteriyel enfeksiyon

Kas kitlesi ve kuvvetinde kayıplar

Eklemlerin hareket genişliğinde kalıcı kayıplar

Kasların uzama yeteneğinde azalma

Depresyon

Sindirim faaliyetlerinde yavaşlama

Bağımsız hareket etme yeteneğinde azalma

Temel günlük yaşam becerlerinde (giyinme, temizlik vb.) bağımlılık

Ayağa kalkmada güçlük, baş dönmesi ve yeniden düşme

Hipertansiyon, felç, kalp yetmezliği osteoporoz, romatizmal hastalıklar, göz hastalıkları, şeker vb. hastalıklar süreğen hastalıklardır.

Başarılı yaşlanma modelinin temel ögeleri incelendiğinde ögelerden birisi yüksek fiziksel işlevleri sürdürmek bir diğeri ise sosyal ve üretken aktiviteleri sürdürmektir.

İlerleyen yaşla birlikte kalp hızı, sinir iletim hızı (yaklaşık % 15 düşüş), solunum kapasitesi (yaklaşık % 60 düşüş) gibi vücudun fizyolojik işleyişinde değişimler ve düşüşler meydana gelmektedir.

Esneklik; iskelet kasları, deri, sinir, kan ve lenf damarları, eklem kapsülü ve bağları içeren vücudun bu yumuşak dokuları bireylerin esnekliğini belirleyici olmaktadır.

Yaşlılık döneminde kasları oluşturan kas liflerinin yapısal sorunları ilerleyen süreçte kas liflerinde geriye dönüşü olmayan kas kitle kaybına ve buna bağlı olarak kas kuvvet ve dayanıklılık kayıplarına dönüşmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki yaşlılarda günlük yaşamda görülen hareket ve fiziksel performansta düşüşten sorumlu mekanizma sadece kas kitle ve kuvvet kaybı değildir.

Yaşlanma süreci ile birlikte yumuşak dokuların uzunluğu ve vücuttaki oynar eklemlerin hareket açıklığı azalma gösterir. Yaşla birlikte omurga yapısında da değişiklikler görülmeye başlanır.

Fiziksel aktivite; büyük iskelet kaslarının kasılması ve enerji tüketimi sonucu ortaya çıkan herhangi bir vücut hareketidir.

Fiziksel uygunluk; gün içerisinde temel ve ileri günlük yaşam becerilerini (öz bakım, giyinme, beslenme, yürüme, merdiven inip-çıkma, alış veriş yapma, ev içi ve dışı diğer aktiviteler) yorgunluk olmadan yapabilme, sosyal yaşama katılım ve hobileri için hâlâ enerjisinin kalması yeteneğidir.

Fiziksel aktivitenin yararlı olduğu temel alanlar aşağıda sıralanmaktadır.

• Fizyolojik

• Psikolojik

• Sosyal