FİZİKSEL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 12

Yaşlanmayla birlikte duyularımız, zihinsel kapasitemiz ve kaslarımızın gücünde farklı düzeylerde azalmalar meydana gelmektedir. Kaslarımızdaki zayıflama ve yetersizlik ne­deniyle yürüme, beceri gerektiren işler ve araba kullanma gibi günlük işlerin çoğunu yap­mak daha uzun zaman alır. Yaşlının çevresindeki işlerde kapasitesi giderek düşer. Yaşlı bireyin yaşadığı çevredeki değişiklikler günlük yaşamını daha da güçleştirmektedir. Yaş­lılarda mobilite ve transferin kolaylaştırılması; tıbbi yardımlar, çevresel düzenlemeler ve teknoloji kullanılması ile mümkün olur. Doğru yanıt B’dir.

Yaşlanmayla birlikte özrün ortaya çıkması ile fiziksel, zihinsel değişiklikler ortaya çık­maktadır. Bu değişiklikler kendi başına yeterli ve bağımsız kalmayı güçleştiren bir durum ortaya çıkarır. Yaşlı bireyler kendi evlerinde yaşamayı tercih etmektedirler ve bağımsız­lıklarının azalması evde bakımı daha zor ve pahalı hâle getirmektedir. Yardımcı araçların kullanımının bu durumdaki yaşlının bakıcı olmadan, kendi başına yaşamasında ve uzun vadede ciddi miktarlardaki harcamaların azaltılmasında önemi büyüktür. Yaşlının kısıtlı­lık düzeyine göre yardımcı araçların etkisi farklılık gösterir. Ciddi kısıtlılık varsa mutlaka bakıcı ve ev halkından birilerinin yardımına ihtiyaç vardır, araçlar günlük faaliyetlerin bir kısmında mutlaka işe yarayacaktır. Hafif kısıtlılıklarda yardımcı araçlar çok daha verimli olacaktır. Uzman sağlık profesyonelleri tarafından, tıbbi değerlendirmeler sonrası öneri­lecek uygun araçların kullanımının öğretilmesi ve eğitimi ile yaşlıların konforu artacaktır. Doğru yanıt C’dir.

Ofset baston kullanımı sırasında vücut yükü kollar vasıtası ile bu bastona aktarıl­maya çalışılır. Diz ve kalça eklemindeki hastalık­larda ve sorunlarda kullanılır, tutacak kısmının ön tarafı kavislidir. Doğru yanıt D’dir.

Tekerlekli sandalyeler genel olarak manuel, akülü (motorlu) ve hibrit olmak üzere üç tiptir. Farklı özellikleri ile yaşlı bireylerde de kullanılabilecek modifikasyonları bulunmaktadır. Manuel tip; tıbbi, genel amaç, yatabilen, ayakta tutabilen, oturağı yükseltilebilen özelliktedir. Akülü (motorlu) tip; farklı zeminlerde kullanılabilen, sadece ev içi kullanılabilen, merdiven çıkabilen, el kumandalı, göz hareketi ile kumandalı, ses komutu ile harekete geçen, 4 tekerli, 6 tekerli, sepetinde yük taşıyabilen, oksijen tüpü gibi tıbbi düzenek takı­labilen özelliklerdedir. Hibrit tipte ise standartları yüksek bir sandalye ile günlük işler kolaylaşır, yaralanma ve kazaların önene geçilebilir ve sosyal hayata aktif katılım mümkün olabilir. Doğru yanıt C’dir.

Hareketli koltuklar; oturma kısmı yukarı-aşağı ve öne-arkaya eğilebilen bu koltuklar hareket güçlüğü ve ağrısı olan yaşlıların kolayca oturup kalkabilmeleri için tasarlanmıştır. Sabit oturma pozisyonu­na geldiklerinde yatar pozisyona da gelebilmektedir, uyumak için tekrar yatağa transfer gerektirmemektedir. Koltuk yanlarındaki ceplere su, ilaç, televizyon kumandası ve benzerlerini koymaya ola­nak verir. Doğru cevap A’dır.

Yaşlılarda ve hastalarda, kolların vücut ağırlığını taşımasını gerektiren durumlarda kul­lanılır. Dengeyi sağlamanın yanı sıra öne adım almayı kolaylaştırmaktadır. Tek koltuk değneği kullanımı ile %80 ağırlık aktarması, çift koltuk değneği ile %100’e yakın ağırlık aktarması sağlanabilir. Ancak koltuk değnekleri enerji tüketimini artırır. Yaşlıların omuz ve kollarında kas gücü azalmış olduğundan zayıf ve çelimsiz kişilerin kullanımına uygun değildir.

Koltuk Altı (Aksillar) Tip; ağırlık taşıtılması gereken durumlarda kullanılan ucuz, hantal ve kullanımı zor cihazlar­dır. Boyu yanlış ayarlanan bu tip cihazları kullanan bireylerde, koltuk altındaki damar ve sinirlerin sıkışması sonucu parmaklar, el bileği ve kolda rahatsızlıklara yol açabilir.. Doğru yanıt B’dir.

Yaşlı bireye ergonomisi uygun olarak tekerlekli sandalyede oturma, yaslanma, el-kol dayama, ayak dayama, baş dayama yerleri belirlenir. Bu düzenleme ile düzgün bir oturma sağlanması hedeflenir. Bu oturma ile denge, görme alanı, çevresel farkındalık artar. Vücut ağırlığı planlanan noktalardan sandalyeye aktarılır. Bu tasarımlarla eklemlere, kaslara, damar-sinir yapılarına aşırı yüklenme önlenir, ağrı azalır, dolaşım kolaylaşır ve uzun sürelerde konforla oturma sağlanabilir. His kaybı olan, sinir sistemi hastalığı olan yaşlıda basınç yaralarının oluşması engellenir. Örneğin bunu sağlamak için tekerlekli sandalye sırtlığı uygun derecede geriye doğru ayarlanır. Doğru yanıt B’dir.

Ev/Apartman Girişi

Elektrik

Yaşlı bireylerin yatak odası düzenlenirken şunlara dikkat edilmelidir:

Rehabilitasyon: Eski hâline döndürme, esenlendirme anlamındadır.

Yaşlı bireyler yataklarından tekerlekli sandalyeye, koltuğa, banyoya yardımla transfer geçemeyecek durumdaysalar liftler (kaldırma cihazları) kullanılmaktadır. Elektrikli, akülü ve mekanik tipleri bulunmaktadır. Lift ile bir kişi yaşlıyı istediği yerden alıp istediği yere güvenle taşıyabilir, temizliğini yapabilir.

Platform Tip: Bireyin ön kolunu yatay olarak destekleyen yükün elden çok kolda taşıtılmasını sağlayan cihazlardır. Ağrılı, el kaslarının çok zayıfladığı hastalıklarda ve dirseğini düzeltemeyen kişilerde tercih edilebilir.

Ev/Apartman Girişi
• Apartman girişi, koridorlar ve ev kapısı önü eşit miktarda aydınlatılmalıdır. Tercihen harekete duyarlı aydınlatmalar apartman kapılarına konmalıdır.
• Merdivenlerdeki kırıklar, oynayan mermer-granitler tamir edilmelidir.
• Merdivenlerde kaymayan malzeme-kaplama seçilmelidir.
• Koridor, asansör yanı ve katlar arası duvarlara tırabzanlar konmalıdır.
• Tırabzanlar kesintisiz olarak yukarı katlara kadar yapılmalıdır.
• Tırabzanlar yaşlı bireylere uygun yükseklikte monte edilmelidir.
• Apartman koridorlarında ve kapı önlerinde yaşlının takılacağı gereksiz ayakkabı,
oyuncak (bisiklet, top vb.), eşya bulunmamalıdır.
• Merdiven kenarlarına renkli kaymaz bantlar yapıştırılmalıdır.
• Apartmanlarda yetişkin tekerlekli sandalyenin ve refakatçisinin binebileceği büyüklükte asansörler olmalıdır.
• Asansör önü alan manevra yapmaya yetecek kadar geniş olmalıdır.
• Katlar arası tavan aydınlatması da yeterli olmalıdır.

Elektrik
• Yaşlı bireylerde elektrik çarpması ve ev yangınlarında elektrik ekipmanları önemlidir. Hareket kısıtı olan yaşlıların müdahalesi genelde yetersiz kalmaktadır.
• Elektrik kablolarının durumu gözden geçirilmeli/değiştirilmelidir.
• Yerde aletlerin kabloları bulunmamalıdır.
• Yerdeki bu kablolara çözüm bulunamıyorsa halı altından geçirilmelidir.
• Çoklu fişli uzatma kablolarına aşırı yükleme yapılacağından bunlar kullanılmamalıdır.
• Kaliteli uzatma kabloları tercih edilebilir.
• Seyyar kalorifer peteği ve elektrikli ısıtıcılar duvara sabitlenmeli ve kabloları ortalıkta görünmemelidir

Skutırlar (Scooter): Tekerlekli sandalye ve akülü bisikletlerin birleştirilmesi ile geliştirilen araçlardır. Bozuk olmayan zeminlerde yaşlıların bir yerden başka bir yere gitmesine olanak verir. 3-4-6 tekerlekli tipleri bulunmaktadır. Yaşlının bastonunu/yürütecini ve kişisel eşyalarını koyabileceği sepeti vardır.

Tekerlekli sandalyeler genel olarak manuel, akülü (motorlu) ve hibrit olmak üzere üç tiptir. Farklı özellikleri ile yaşlı bireylerde de kullanılabilecek modifikasyonları bulunmaktadır. Her tekerlekli sandalye tipi belirlenen uluslararası standartlara sahip olmalıdır.

Ampütasyon: Uzvun kesilmesi anlamındadır.

Önden Tekerlekli Yürüteç: Standart yürütece göre kontrolü daha zordur daha sınırlı ağırlık aktarmaya izin verir. Yürüyüşün daha doğal olmasını sağlar, yürüteci kaldıramayacak kadar kollarda zayıflığı olanlarda kullanılabilir. Parkinson gibi hastalıklarda yürümeyi oldukça kolaylaştırır.

Yardımcı cihazlar hastanın yerle temas yüzeyini artırır, daha sabit ve dengeli bir şekilde basmayı sağlar ve yaşlı bireyin vücut ağırlığını kolayca yere aktarır. Böylece yaşlılar eklemlerinde ağrı, kaslarında zayıflık veya yaralanma olsa bile bu cihazları kullanarak bu sorunlarını kısmen telafi ederler.