FİZİKSEL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 6

Çevredeki ses dalgalarının kulakta elektriksel sinyallere dönüştülmesi veya beyine sinir uyarımlarının aktarılması sırasında gerçekleşen işlev kaybı duyu-sinir işitme kaybıdır. Yaşlılığa bağlı gelişen duyusal işitme kaybı; Cochlea organındaki duyusal saç hücrelerinin dejenerasyonu ve epithelial zayıflama sonucu yüksek frekanslı sesleri işitmede kayıp oluşur ve yaşlılığa bağlı gelişen sinirsel (nöral) işitme kaybı cochlea sinirindeki dejeneratif değişiklikler ve sinir yolağı boyunca bulunan sinir hücrelerindeki kayıplar sonucu gelişir. İletimsel işitme kaybı ise; yaşlı bireylerde görülebilen iletimsel işitme kaybı dış kulak ve orta kulak veya her ikisinde gerçekleşen işlev kayıpları sonucu ortaya çıkmaktadır. Doğru cevap D'dir.

Yaşla ilişkili işitme kaybı için risk faktörleri aşağıdaki gibi sıralanabilir. 

• Alkol kullanma; diğer beslenme faktörleri ile etkileşime girebilir.

• Aile öyküsü; işitme kaybının başlangıcı ve şiddetini etkileyebilir.

• Östrojen ve aldosteron hormonu; işitme kaybına karşı koruyucu olabilir.

• Progesteron hormonu riski artırabilir.

• Yasadışı ilaç kullanımı; extacy işitme sinirleri için toksik etki oluşturabilir.

• Endüstrilyel kimyasallar; özellikle toluene ve styrene.

• Erkek cinsiyet; erken yaşta başlangıç ileri yaşlarda şiddetli işitme kaybı riski.

• Tıbbi durumlar; şeker hastalığı, böbrek yetmezliği, aterosklerozis, bağışıklık sisteminin zayıflaması, kafa travmaları.

• İlaçlar; steroid olmayan anti-inflamatuar ilaçlar, diüretikler, salisilatlar, asetaminophen.

• Gürültü; mesleki, serbest zaman ve askeri alanda oluşan sesler.

• Sigara kullanımı; işitme kaybı üzerinde küçük bir etkisi vardır. Obezite yaşla ilgili işitme kaybı risk faktörlerinden biri değildir. Doğru cevap C'dir.

Gaz sızıntısına karşın otomatik elektrik kesintisi sağlayan bir güvenlik mekanizması kullanılması koku duyusu kaybına karşı yaşlılar için alınabilecek önlemlerden biridir.  Doğru cevap D'dir.

Yaşlılarda tat ve koku duyusunu pek çok faktör etkilemektedir. Hormonel faktörler; beyinde adrenal bez hormonlarının üretiminde yetersizlik, adrenal bezde gen mutasyonu, cushing sendromu, diabetis mellitüs (şeker hastalığı) ve turner sendromu olarak sayılabilir. Cushing sendromu yaşlılarda tat ve koku duyusunu etkileyen hormonel faktörden biridir. Doğru cevap E'dir.

Yaşlı bireyler hipotermi riskine karşı bazı özel önlemlerin alınması gerekir. Bunlar; oda ısısı en az 21 ̊C olması, yaşlı bireye yeterli kıyafet giydirilmesi (uzun içlikler), yeterli beslenmesinin sağlanması ve sıcak içecekler içirilmesi, ortam ısısının dijital ısı ölçer ile takip edilmesi ve yaşlının kaldığı ortamda otomatik devreye giren ısınma sisteminin tercih edilmesidir. Doğru cevap C'dir.

Yaşlılarda ısı düzenlemesinde bozukluklarda çeşitli faktörler rol oynamaktadır. Bunlar; deri yapısında değişimler (deride incelme), dolaşımda azalma, süreğen (kronik) hastalıkların etkileri, kişisel sağlık davranışlarında (sigara, aktif olmamak) değişiklikler. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılar için uygun olan çevresel düzenlemeler: a) yeterli ve doğru aydınlatmanın kullanılması, b) zıt renklerin kullanımı sağlanarak şekil-zemin algısının kolaylaştırılması ve böylelikle düşmenin engellenmesi, c) koku ve işitme duyularının kullanıldığı cihazlara görsel uyaranlarında eklenmesi(örneğin gaz ikaz cihazına ışıklı bir uyaran ilave edilmesi) ve ses yankısına karşın akustik özellikte malzemelerin oturma odası ve mutfak gibi yoğun yaşam alanlarındaki duvarlara monte edilmesi olarak sıralanabilir.  Doğru cevap E'dir.

Görme kaybı olan yaşlılar için merdivenlerde basamağın yatay yüzey ile dikey yüzey renkleri kontrast olmalıdır. Yatay ve dikey yüzeyin aynı renklerde olması, görme kaybı olan yaşlılar için düşme riski oluşturur. Doğru cevap A'dır.

Yaşlılıkla birlikte görülen kronik hastalıklarda da artış olmaktadır. Fakat yaşlı bireyler hem akut hem de kronik hastalıklara sahip olabilirler. Akut hastalıklar; hızlı ve ani gelişirler, acil bakım gerektirirler, sıklıkla, aynı anda birçok alanda bakım gerektirirler, problemin bakımı ve tedavisi amaçlanır, yaşlılarda akut hastalık tedavisi bir veya daha fazla kronik hastalığı alevlendirebilir. Kronik hastalıklar ise en az altı ay boyunca görülürler, toplumdaki yaşlıların %80’i ortalama olarak üç farklı kronik hastalığa sahiptirler, en büyük eksiklikler ortaya çıkana kadar ilerlerler, mutlaka bakım verenlerin yardımı gerekir, amaç hastalığın tedavisi değil hastalık yönetimi ve hastalıkla mücadelenin öğretilmesidir. Doğru cevap  C'dir.

Yaşlılık, bireyde herhangi bir sağlık sorunu gelişsin veya gelişmesin vücutta meydana gelen bazı değişikliklerle karakterize bir süreçtir. Bu değişiklikler fiziksel (kırışıklık, saçlarda ağarma gibi), fizyolojik (kalp-solunum sistemi değişiklikleri, kas-iskelet sistemi değişiklikleri, mesane-bağırsak sistem değişiklikleri gibi) ve psikolojik (depresyon, yalnızlık hissi, bunama, gibi) alanlarda meydana gelir ve hastanın günlük yaşamdaki bağımsızlığını ve yaşam kalitesini etkileyebilir. Yaşlıda meydana gelen değişikliklere hastalıklar ve hastalıkların neden olduğu problemler de eklenince yaşlılık daha da zor bir hâl almakta, kişi bakıma muhtaç konuma gelebilmekte ve yaşlı bakımı daha özel, uzun süreli ve meşakatli olabilmektedir. Yaşlıların akut dönemde yaşam kalitelerinin artırılması için bakım hizmeti gerektiren sağlık problemleri şunlardır: İnme, omurga ve omurilik yaralanmaları, organ kayıpları, kalça kemiği kırıkları, kafa ve beyin yaralanmaları, nörolojik hastalıklar, yanıklar, romatizmal hastalıklar, damarsal hastalıklar, eklem kireçlenmeleri, protez eklem ameliyatları. Doğru yanıt D’dir.

Yaşlı bakımından sorumlu sağlık ekibinin bu dönemdeki en önemli hedefi yaşlı hastanın mümkün olduğunca hastanede kalış süresini kısaltmak ve sağlık durumunu en kısa sürede iyileştirmek olmalıdır. Doğru yanıt B’dir.

Yaşlılık döneminde akut bakım, sıklıkla, hastane ortamında sağlanmaktadır. Yaşlının hastaneye yatmasıyla birlikte, öncelikli olarak bireyin sağlık problemlerine yönelik tedavi ve rehabilitasyon (iyileştirme) ihtiyacı üzerinde durulmalıdır. Akut bakım, yaşlılarda öncelikli olarak hastanın hayatının kurtarılması, eski sağlığına kavuşturulması ve hastalığın yan etkilerinden kurtulması amacıyla yapılır. Hayati tehlikeyi atlatan hastada gelişebilecek ikincil sorunlarla mücadele üzerinde durulur. Sağlık bakım ihtiyacı yaşlının akut veya kronik hastalığının biriken veya artan etkilerine bağlı olarak uzun döneme de sarkabilir. Doğru yanıt A’dır.

Hastalarda bası yaraları, derinin diğer dokular ve kemik yüzeyleri arasında sıkışmasıyla meydana gelir. Özellikle, kemik çıkıntılarının en fazla olduğu bölgelerde daha sık görülür. Sırtüstü yatan hastalarda en sık kuyruk sokumu çevresinde, omuz ve kürek kemiklerinin arkasında,  topuklarda ve baş ve kulak arkasında, yan yatan hastalarda da kalça ve ayak bileklerinde, oturma pozisyonunda ise kalçalardadır. Yüzükoyun yatan hastalarda ise boyun ve kulak, omuz, göğüs, genital bölge, diz ve parmaklarda bası yarası görülmektedir. Doğru yanıt C’dir.

Yaşlı hastada ameliyat sonrasında kalça protezi takılmışsa protezin yerinden oynamaması ve çıkmaması için koruyucu önlemlerin alınması ve hasta bakıcılarının konuyla ilgili olarak eğitilmesi gerekmektedir. Eğer ameliyat kalçanın arkasından yapılmış ise bacakların mutlaka birbirine değmeyecek bir şekilde açık olması sağlanmalı, bunun için bacakların arasına yastık yerleştirilmeli, kalçanın 90° üstündeki öne doğru hareketi yaptırılmamalı (bacağın bükülmemesi gerekmektedir) ve ameliyatlı bacağın içe doğru döndürülmemesi sağlanmalıdır. Eğer ameliyat önden yapılmışsa bacağın geriye ve dışarıya doğru götürülmesinden kaçınmak gerekir. Alçak, yumuşak sandalye, tabure ve yataklardan kaçınılmalıdır. Hasta, eğer hastane içinde tekerlekli sandalye ile gezdirilirken oturak kısmına sert bir materyal konulabilir ve oturma yeri yükseltilebilir. Hastanın bakımıyla ilgilenen sağlık personelinin hasta için doktor tarafından verilen hareket ve aktivite sınırlılıklarını bilmesi, mutlaka uyması ve bakım verenlerin de bilgilendirilmesi ve kurallara uyması sağlanmalıdır. Doğru yanıt A’dır.

İnme tedavisi ile ilgili olarak son yıllarda yapılan en önemli girişim, inme olaylarının sıklığının azaltılmasına yöneliktir. İnmenin önlenmesi, tedavi ve rehabilitasyonu oldukça önemlidir. Akılda tutulması gereken en önemli olay inmeli hastanın mümkün olan en kısa sürede acil servise ve varsa eğer inme servisine ulaştırılması, ilk değerlendirme ve müdahalenin uzman sağlık personeli tarafından (uzman nörolog) yapılmasıdır. Doğru yanıt C’dir.

Parkinson hastalığının tedavisi uzun süreli olduğu için tedavisinde hasta ve ailesinin uzun yıllar iş birliği yapması gerekmektedir. Parkinson’lu hastaların tedavisi birçok sağlık ekibinin dayanışmalı uygulamalarını içerir: tıp (ilaç tedavisi), fizyoterapi, hemşire, psikoterapi (akıl ve ruh sağlığı), beslenme, konuşma terapisi, iş-uğraşı terapisi ve sosyal hizmet uzmanı tarafından sağlanan destek. Tedavide amaç, hastada görülen bulguları kontrol altına almaktır. Hastanede izlenen hastanın bakımı hastalığa özgü bulguların tedavisi, ilaçların yan etkilerinin azaltılması, yatmaya bağlı sorunların azaltılması, hastanın mümkün olduğunca aktif katılımını artırmak, yürüyebilme potansiyelini devam ettirmek ve hastaneden taburculuk süresini kısaltmaya yönelik uygulamaları içerir. Doğru yanıt E'dir.

Baş ağrısı, hafıza kaybı, ayağa kalkınca sendeleme, kusma, bulunduğu yer-zamanı söyleyememe, görme ve okuma bozuklukları kafa ve beyin yaralanmalarını gösteren önemli bulgulardandır. Doğru yanıt B’dir.

Hastanın bilinç düzeyini geliştirebilmek ve hafızasını kuvvetlendirmek amacıyla problem çözme, bulmaca çözme, kitap okuma, sık sık sohbet etme gibi uygulamalar çok önemlidir. Bakım verenlerin hastanın sürekli zihinsel aktivite yapabileceği ve oyalanabilecekleri aktiviteler belirlemesi önemlidir. Bu aktivitelerde mümkün olduğunca yetişkin biriyle  konuşurken kullanılan ifadeler kullanılmalı. Fakat bu ifadeler basit ve anlaşılır olmalıdır. Asla karmaşık bir dil kullanılmamalıdır. Hasta ile sürekli aynı ses tonu kullanılarak konuşulmalıdır. Hasta ile iletişim kurulurken hastanın anlayabileceği şekilde önünde durarak ve göz teması kurarak konuşmak gerekir. Sadece sözel ifadeler kullanılmamalı, aynı zamanda, gerekirse yazı yazarak ve göstererek de anlatılmak istenen hakkında konuşulmalıdır. Aynı anda birkaç komut verilmemelidir. Onun yerine yavaş yavaş komut verilmeli, komutlar karmaşık olmamalı, eğer gerekiyorsa sık sık tekrar edilmelidir. Bakım esnasında hastaların tercihleri, hoşlanıp hoşlanmadığı durumlar göz önünde bulundurulmalıdır. Düzenli olarak egzersiz yaptırılmalı ve hastanın egzersize katılımı sağlanmalıdır. Hastanın boş zamanlarında oyalanması için çeşitli uğraşlar yaratarak yaşama bağlanmasını sağlamak önemlidir. Hastanın yemek yeme, giyinme-soyunma gibi günlük yaşam aktivitelerine yardımcı olmak, ilaçlarını düzenli almasını sağlamak gerekir. Doğru cevap E’dir.

I.Hızlı ve aniden gelişirler

II.Acil bakım gerektirirler

III.Sıklıkla, aynı anda birçok alanda bakım gerektirirler

Üç madde de akut hastalıkların özelliğidir.

I.En az 6 ay boyunca görülürler

II.Toplumdaki yaşlıların %80’i ortalama olarak 3 farklı kronik hastalığa sahiptir

III.En büyük eksiklikler ortaya çıkana kadar ilerler

Üç madde de kronik hastalığın özelliğidir.