FİZİKSEL REHABİLİTASYON - Deneme Sınavı - 2

Bu nedenle yaşlı bireylerde renkleri ayırt etmede bazı müdahalelere gereksinim vardır: Koyu renkli mobilyaların olduğu yerde koyu renkli duvar ve kapı rengi kullanılmamalıdır.

İşitme kaybı olan yaşlılara yönelik yapılabilecek çevresel düzenlemeler ve iletişim stratejileri;

Yaşlılarda tat ve koku duyusunu pek çok faktör etkilemektedir (Boyce ve Shone, 2006).

1. Nörolojik faktörler:

• Alzheimer hastalığı

• Yüz felci

• Yüz sinirinin bir dalında hasar (chorda tympani)

• Epilepsi

• Kafa travması

• Kronik alkol kullanımı ve uzun süreli aç kalma (korsako  sendromu) • Multiple sklerozis

• Parkinson hastalığı

• Tümör ve lezyonlar

2. Beslenme faktörleri:

• Kanser

• Süreğen (kronik) böbrek yetmezliği

• Karaciğer hastalıkları (hepatit)

• B3 vitamin eksikliği

• B12 vitamin eksikliği

3. Hormonal faktörler:

• Beyinde adrenal bez hormonlarının üretiminde yetersizlik

• Adrenal bezde gen mutasyonu

• Cushing sendromu

• Diabetis mellitüs (şeker hastalığı)

• Turner sendromu

4. Özel faktörler:

• Allerjik rinit

• Bronşial astım

• Sinüzit

• Ağız kuruluğuna yol açan sağlık sorunları (diyabet, parkinson, sjogren sendro-

mu ve diğer sorunlar)

5. Viral enfeksiyonlar:

• Akut viral hepatit

• Grip benzeri enfeksiyonlar

Yaşlı bireyler hipotermi riskine karşı bazı özel önlemlerin alınması gerekir. Bunlar;
• Oda ısısı en az 21 ̊C olmalıdır.
• Yaşlı bireye yeterli kıyafet giydirilmelidir (uzun içlikler).
• Yeterli beslenmesi sağlanmalı ve sıcak içecekler içirilmeli.
• Ortam ısısı dijital ısı ölçer ile takip edilmeli ve yaşlının kaldığı ortamda otomatik devreye giren ısınma sistemi tercih edilmelidir (Schulte ve Stephens, 2013).

Yaşlı bireyler yeşilden kırmızı ışığa geçişte aracı durdurmak için geç reaksiyon verebilmekte, bu nedenle trafik ışıklarının olduğu bölgelerde araçlarını resmî azami hız limitinden %10 daha yavaş kullanmaları önerilmektedir.

65 yaş üstü bireylerin trafiğe çıkmadan önce karmaşık ve hareketli görme becerilerine ilişkin eğitim seanslarına katılmaları önerilmektedir.

Banyo içinde tekerlekli sandalye ile rahat manevra yapılabilmesi için 150 cm çapında boşluk olmalıdır.

Akut hastalıkların özellikleri;

*Hızlı ve aniden gelişirler

*Acil bakım gerektirirler

*Sıklıkla, aynı anda birçok alanda bakım gerektirirler

*Amaç, problemin bakımı ve tedavisidir

*Yaşlılarda, akut hastalık tedavisi bir veya daha fazla kronik hastalığı alevlendirebilir

Kronik hastalıkların özellikleri:

*En az 6 ay boyunca görülürler

*Toplumdaki yaşlıların %80’i ortalama olarak 3 farklı kronik hastalığa sahiptir

*En büyük eksiklikler ortaya çıkana kadar ilerler

*Mutlaka bakım verenlerin yardımı gerekir (aile, arkadaşlar gibi)

*Amaç hastalığın tedavisi değil, hastalık yönetimi ve hastalıkla mücadelenin öğretilmesidir

Aşağıdaki liste, yaşlıların akut dönemde yaşam kalitelerinin artırılması için bakım hizmeti gerektiren sağlık problemlerini göstermektedir:

1. İnme (felç-hemipleji)

2. Omurga ve omurilik yaralanmaları

3. Organ kayıpları (amputasyon)

4. Kalça kemiği kırıkları

5. Kafa ve beyin yaralanmaları

6. Nörolojik hastalıklar (multiple skleroz, motor nöron hastalıkları, polinöropatiler, kas hastalıkları ve Parkinson hastalığı)

7. Yanıklar

8. Romatizmal hastalıklar

9. Damarsal hastalıklar (eklem iltihabı ile birlikte seyredebilir).

10. Eklem hasarına neden olan hastalıklar [eklem kireçlenmeleri (diz, omuz, kalça, boyun)

11. Protez eklem ameliyatları (Diz ve kalça eklem değişiklikleri)

Yaşlı bireylerde ileri yaş, sağlık problemleri ve hastaneye yatış ihtiyacı bakımından daha risklidir. 75 yaş ve üstü yaşlı bireylerin çok büyük bir kısmı hastaneye yatmak zorunda kalmakta, bunların yaklaşık %15’i her yıl hastaneye yatmakta, %5.3’ü de yılda 2 veya daha fazla sayıda hastaneye yatmaktadır.

65-74 yaş arası yaşlı bireylerde hastane ölümleri %5 oranındayken 85 yaş ve üstü bireylerde bu oran %10’lara çıkmaktadır. Yaşlılarda hastane ölümüne neden olan en önemli risk faktörleri ciddi derecede beslenme bozuklukları ve kilo kayıpları, algısal/zihinsel kayıplar, günlük yaşamda bağımlılığın artması, uzun süreli tedavi gerektiren hastalıkların olumsuz etkileri ve akut hastalıkların giderek kötüleşmesidir.

Bası yaraları: Hastane ortamında görülme oranı %3 ile 11 arasında değişmektedir. İnmeli hastalar ve kalça kırığı olan yaşlı hastalarda bu oran %60-70’lere kadar ulaşabilmektedir. Bası yaraları en sık, hastanelerin yoğun bakım ünitelerinde yatan hastalarda, daha sonra bakımevlerinde uzun süredir yatarak bakılan, hareketsiz hastalarda görülmektedir.

En önemli bası yarası nedenleri:

İçsel faktörlere bağlı olanlar:

• Aynı bölgeye uzun süreli bası olması

• Sürtünme

• Tahriş

• Nem

Dış faktörlere bağlı olarak görülenler:

• İleri yaş

• Kansızlık

• Enfeksiyon

• Ciltte aşırı kuruluk

• Kas kütlesinde azalma

• Şeker hastalığı (diyabet) veya diğer kronik hastalıklar (böbrek hastalıkları, karaciğer hastalıkları, kalp yetmezliği, gibi)

• Yetersiz beslenme, aşırı derecede zayıflık

• Duyu kaybı (hissizlik) veya hareketsizlik

• Bazı ilaçların yan etkileri (aşırı kortizon kullanımı gibi)

Bası yaraları anatomik doku kaybına göre 4 evrede incelenir:

Evre 1: Basmakla solmayan kızarıklık vardır. Fakat cilt bütünlüğü bozulmamıştır.

Evre 2: Derinin üst tabakasında kayıp vardır. Yara, pembe-kırmızı, kabuksuz ve yüzeyeldir. Yırtıklar veya henüz yırtılmamış şişlikler gözlenebilir.

Evre 3: Ciltte tam kayıp vardır. Deri altı yağ dokusu görülür. Fakat kas, kemik, eklem tutulumu yoktur. Yarada kabuklanma olabilir.

Evre 4: Ciltte tam kayıpla birlikte kemik, eklem, kas dokusunun etkilenimi vardır. Doku ölümleri gerçekleşir. Yara kısmında kabuklanma veya yaralar olabilir. Yaranın olduğu yerde sıklıkla boşluk veya oyuk vardır.

Alzheimerli hastalarda görülen belirti ve bulgular:

• Hafıza sorunları (günlük yaşamı önemli derecede etkileyecek bir hafıza kaybı)

• Düşünme zorluğu

• Karar vermede güçlük

• Kelime bulma güçlüğü

• Matematiksel işlemlerde güçlük

• Kişilik ve davranış değişiklikleri

• Kaybolmalar

• Eskiden yapabildiği işleri yapmada güçlük

65 yaş ve üstü inmeli hastalarda hastalığın ilerleyişine dair hazırlanan raporlarda;

• %50’sinin felçli olarak hayatlarını sürdürdükleri,

• %30’unun yardımcı cihaz olmadan yürüyemediği,

• %26’sının günlük yaşamında bağımlı olduğu,

• %19’unun konuşamadığı ve konuşma problemi yaşadığı,

• %35’inin depresyon bulgularını gösterdiği,

• %26’sının da bakımevi veya yataklı bir rehabilitasyon kurumunda bakıma muhtaç bir şekilde yaşadığı belirtilmiştir.

Yaşlı bireyler şikayetlerini ifade etme güçlüğü yaşadıklarından, sağlık hizmetlerinden faydalanmak açısından genç bireylere göre daha fazla sorun yaşarlar. Ağrı yakınması, yaşlılarda sıklıkla karşılaşılan bir sağlık sorunudur ancak yaşlılığın doğal parçası değildir. Ağrı problemi olan yaşlılar, sağlık durumlarını daha kötü olarak tanımlarlar ve ağrısız yaşlılara göre sağlık hizmetlerini daha fazla kullanırlar. Yaşlıların %70-80’i ağrı yaşadığını ifade etmektedir.  Yaşlı bireylerde oluşan ağrı sonucunda aktivite katılımı engellenir ve hareketler azalarak fonksiyonel kısıtlanmalar oluşur. Doğru cevap C şıkkıdır.

Ağrı duyusu, nosiseptif ağrı veya nöropatik ağrı olarak meydana gelebilir. Nosiseptif ağrı, ağrı reseptörlerinin uyarılması sonucu oluşurken nöropatik ağrı, periferik ve santral sinir sisteminin patolojisinden kaynaklanır. Doğru cevap B şıkkıdır.

Yaşlı bireylerde görülen ağrı organ kökenli olduğunda mide ülseri, spastik kolon, hemoroid ve kanser gibi sorunlar ağrıyı oluşturabilir. Doğru cevap A şıkkıdır.