FİTOPATOLOJİ

Hipopodium, eksternal olarak gelişen fungus hifinin bir iki hücre uzunluğundaki dalı olup uç hücre yuvarlak veya çıkıntılı olabilmektedir. Genellikle eksternal hif oluşturan parazitik funguslarda özel absorbsiyon organı olarak görev yapmaktadır.

Birbirine paralel olarak gelişen çok sayıda hifin birbirleri ile yapışarak oluşturdukları ip şeklindeki dokulara rizomorf adı verilir.

Skleroti, hiflerin bir kitle halinde agregatlaşması sonucunda oluşan uygun olmayan şartlara dayanıklı dinlenme yapısıdır. Aynı zamanda depo organı olup şekil, boyut ve renk açısından fungus türlerine göre büyük farklılıklar göstermektedirler.

Pseudoskleroti, skleroti benzeri bir yapı olup sadece fungal materyalden oluşmamıştır. Fungal materyale ilave olarak kumlu toprak, bitkisel veya hayvansal materyalde içermektedir. Şapkalı fungusların toprak üzerindeki üreme yapılarının toprak altındaki kaynağını oluşturmaktadır.

Funguslarda hücre duvarının yapısında ana madde olarak kitin ve glukan bulunmakta, selüloz bulunmamaktadır.

Hücre duvarının en alt katı sitoplazmik membran ile birleşmiştir.

Fungusların neden olduğu bitki hastalıkları, bitkisel ürünlerin verim ve kalitelerinde büyük kayıplara neden olurlar. Bitki hastalıklarının oluşturduğu kayıplar bitki çeşidine, patojene, çevre şartlarına ve uygulanan kontrol yöntemlerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Fungusların vücudunu oluşturan somatik yapıya thallus adı verilmektedir. Funguslarda miselyum, plasmodium, pseudomiselyum veya tek hücre olmak üzere farklı thallus tipleri görülmektedir.

Hiflerin uç kısmı ince duvarlı elastiki yapıda olup, buraya büyüme için gerekli maddeler gelir ve hif uzaması bu kısımda gerçekleşir. Hifler gıda maddelerini hücre duvarları yolu ile suda çözünmüş basit moleküler yapılar olarak alırlar. Hifler hiçbir zaman tamamen üniform çaptaki ip şeklinde silindirik borular olarak düşünülmemelidir. Bunlar geçtikleri yerlerin genişliği ölçüsünde daralır veya genişlerler. Bazı fungusların hiflerinin gelişmeleri esnasında görülen önemli bir durum da anastomosis olayıdır.

Fungus hücresi, en dışta hücre duvarı olmak üzere başlıca sitoplazmik membran (plazmalemma), sitoplazma ve çekirdekten olışmuştur.

Rizoid, fungus thallusunun kısa kök şeklindeki ipliksi dalı olup, bulundukları ortama tutunma, su ve gıda maddesi alımında rol oynar. Rizoidler birbirlerine hava stolonları veya sürünücü hiflerle bağlanmışlardır.

Klamidosporlar ise hiflerin ara kısmında kalan hücrelerin duvarlarının kalınlaşması ve yuvarlaklaşması sonucu oluşmaktadır. Klamidosporlar bazen çeşitli spor hücrelerinde de oluşabilmektedir.

Eşeyli çoğalma plasmogami, karyogami ve mayoz bölünme olmak üzere üç aşamada gerçekleşmektedir.

Yanıklık: Bitkinin yaprak, dal, sürgün veya çiçeklerinin hızlı bir şekilde kahverengileşip ölmesi şeklinde görülür.

Solgunluk: Turgor basıncının azalması veya kaybolması sonucu yaprak ve sürgünlerin pörsümesi ve sararması sonucunda oluşmaktadır.

Fungi aleminde yer alan bölümler Chytridiomycota, Zygomycota, Ascomycota, Basidiomycota, Deuteromycota’dır.  Chromista aleminde Oomycota, Protozoa aleminde Plasmodiophoromycota, Myxomycota yer almaktadır.

Parazitik fungusların hifleri konukçu doku üzerinde (eksternal), genellikle doku içerisinde hücreler arası veya hücreler içi olarak gelişirler. Bu gelişim esnasında fungus türüne göre değişmekle birlikte farklı fonksiyonları ve şekli olan özel somatik yapılar oluşturmaktadırlar. Bunlar rizoid, appresorium, haustorium ve hipopodium olarak bilinmektedir.

Thallospor: Thallus hücrelerinin spora dönüşmesi ile oluşan spor tipidir. Arthrospor ve klamidospor olmak üzere iki tip thallospor bulunmaktadır. Arthrosporlar, hiflerde uçtan itibaren hücrelerin yuvarlaklaşıp, birbirlerinden septumla ayrılmaları ile oluşurlar.

Eşeyli çoğalma plasmogami, karyogami ve mayoz bölünme olmak üzere üç aşamada gerçekleşmektedir. Plasmogami, farklı eşeylikteki iki haploid çekirdeği yan yana getirmek üzere iki hücrenin protoplazmalarının birleşmesidir.  Plasmogamiden sonra iki haploid çekirdeğin birleşmesi ile karyogami oluşur ve diploid (2n) karakterli çekirdek meydana gelir. Karyogamiyi takiben diploid zigot mayoz bölünme ile tekrar haploid duruma indirgenir ve sonuçta dört adet haploid nukleus oluşur.

Funguslar gıdalarını ya canlı organizmaları parazitleyerek veya ölü organik maddelerden sağlarlar. Sadece ölü organik maddelerden gıdalarını temin eden ve parazitik özellik göstermeyenlere obligat saprofit denilmektedir.