FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 4

Depoların dezenfeksiyonunda daha çok fumigantlar kullanılır. Bununla birlikte bazen Bordo Bulamacı ve hazır bakırlı ilaçlar da kullanılmaktadır. Ayrıca gaz haline dönüşen tablet şeklinde
fumigasyon ilaçları da vardır. Bunlardan başka depo hastalıklarına karşı gaz etkili ilaçlarda kullanılır. Örneğin kükürt dioksit üzümde Botrytis çürüklüğüne karşı depoların fumigasyonu için kullanılmaktadır.

Solarizasyon yılın en sıcak aylarında toprağın iyi bir şekilde işlenerek keseklerinden ve yabancı otlardan temizlenmesinden sonra iyice sulanarak, şeffaf polietilen örtü ile kaplanması ve 30-45 gün bu şekilde güneş ışınlarına maruz bırakılması şeklinde uygulanır. Solarizasyonda kullanılan polietilen örtüler ultraviyole ışığa dayanıklı malzemelerden özel olarak üretilir. Örtü ile toprak yüzeyi arasında boşluk bulunmamalı,  solarizasyon süresince toprak nemli olmalıdır. Bu yöntemde toprağın 10-15 cm derinliğine kadar patojen birçok fungusun, yabancı ot tohumlarının ve nematodların öldüğü saptanmıştır.

Antibiyotik üreten mikroorganizmalar ve etkili oldukları bitki hastalıklarına ait örnek eşleştirmeleri bu şekildedir.

Bitkilerde bağışıklık mekanizması patojenin enfeksiyonundan önce uyarılarak harekete geçirilebilir, böylelikle normalde hassas olan bitkilere dayanıklılık kazandırılabilir.
Bu amaçla;
• Canlı organizmalarla ön inokulasyon 
• Sıcaklıkla öldürülmüş veya zayıflatılmış organizmalarla ön inokulasyon,
• Patojenin hücre duvarı bileşenleri,
• Diğer bazı kimyasal ve fiziksel uyarıcılar (civa klorit, bakır klorit, salisilik
asit, UV ışınlar, yaralama vb.) gibi uygulamalar yapılır.

Kimyasal mücadelenin en çok uygulandığı bitki hastalıkları ve uygulama yerleri olarak Yeşil aksam ilaçlaması; küllemeler, süs bitkileri, mildiyöler, karaleke, paslar, bakteriyel yanıklıklar, bakteriyel köşeli yaprak lekesi, bakteriyel urlar olarak tanımlanır.

• DS Kuru tohum ilaçlaması için toz
• EC Emülsiyon olabilir konsantre
• ES Tohum ilaçlaması için emülsiyon
• FS Tohum ilaçlaması için akıcı konsantre
• GR Granül
• LS Tohum ilaçlaması için eriyik
• SC Süspansiyon konsantre
• SL Eriyebilir konsantre
• SP Suda eriyebilir toz
• WG Suda dağılabilir granül
• WP Islanabilir toz
• WS Bulamaç ilaçlama için suda dağılabilir toz şeklinde tanımlanır.

Bir ülkeye dışarıdan hastalık girişini önlemek veya ülke içerisinde sınırlı alanlarda var olan bir hastalığın diğer alanlara yayılmasını engellemek amacıyla alınan yasal önlemlere karantina denir. Doğru cevap A'dır.

Bitki hastalıklarının bir yerde yayılmalarını önlemek amacıyla yasalarla hastalıklı bitkilerin yok edilmesi "eradikasyon" kavramı ile ifade edilmektedir. Doğru cevap B'dir..

Başlıca dayanıklı çeşit elde etme metotları seleksiyon, melezleme, mutasyon ve biyoteknolojik yöntemler kullanılarak gen aktarılması metotlarıdır. Doğru cevap C'dir.

Kültürel önlemler, hastalık oluşumu için uygun olmayan ancak bitkilerin sağlıklı yetişeceği tarımsal uygulamalardır. Kültürel önlemler;

• Bitkinin sağlıklı yetiştirilmesi,

• Hastalık etmenlerinin inokulum kaynaklarının azaltılması ve hastalık etmenlerinin yayılmasının engellenmesi,

• Hastalık etmenlerinin enfeksiyonu için uygun koşulların ortadan kaldırılmasına yönelik faaliyetleri kapsar.

Yasalarla hastalıklı bitkilerin yok edilmesi yani eradikasyon ise alınabilecek yasal önlemler arsında yer alır. Doğru cevap D'dir.

Hastalık etmenlerinin yoğunlaşmasını önlemek amacıyla arazide ekimi yapılan kültür bitkisinin periyodik olarak değiştirilmesine münavebe yani ekim nöbeti denilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Toprağa sıcak uygulamasında su buharı kullanılır.  Buhar enjeksiyonu, toprağa değişik şekilde planlanmış delikli metal borular veya drenaj künkleri ile yapılır. Doğru cevap A'dır.

Domates tohumlarının meyve eti ile karışık olarak 20 derecede tutulduğu mücadele yöntemi aerobik fermantasyon yöntemidir. Doğru cevap B'dir.

Bir mikroorganizmanın ortama salgıladığı metabolik ürünler ile başka bir mikroorganizmanın gelişmesini engellemesine ve yıkıma uğratmasına antibiyosis adı verilir. Antibiyosisler kimyasal ilaçlara alternatif olarak kullanılan biyolojik mücadele yöntemlerindendir. Doğru cevap C'dir.

Hipovirulent bir fungus izolatı, virulent bir izolat ile temasa geçtiğinde eğer birbiri ile uyumlu iseler karşılıklı gen alışverişi, yani “hibridizasyon” olayı gerçekleflir. Bu durum çoğunlukla virulent izolatın hastalık yapma yeteneğindeki azalma ile sonuçlanır. Bu yolla diğer metotlar ile mücadelesi yapılamayan bazı bitki hastalık etmenleri engellenebilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Bitki hastalıklarına karşı kullanılan ilaçlar etkili oldukları organizmaya göre isim alırlar. Bunlar:

Fungisit ; Funguslara

Bakterisit ; Bakterilere

Virisit ; Virüslere

Herbisit ; Yabancı otlara etkili bitki koruma ürünleridir.

Doğru cevap E'dir.

Yasal düzenlemelerin (düzenleyici metotların) içinde bitki sağlığını doğrudan etkileyenler, yasalarla hastalıkların bir yere girişini ve dağılışını önlemeye yönelik önlemlerdir. Bunlar üç bölümde toplanabilir; karantina, sertifikasyon ve regülasyon.

Seleksiyon çalışlmaları hastalığın her yıl yoğun olarak görüldüğü bölgelerde hasta bitkiler arasında sağlıklı kalan dayanıklı bireyler seçilerek yürütülür. Seçilen bireylerin dayanıklı olup olmadıkları hastalık etmeninin bu bitkilere yapay inokulasyonları ile kontrol edilir. Dayanıklılığı kanıtlanan bireylerin diğer agronomik özellikleri de incelendikten sonra ıslah metodlarına uygun olarak üretimlerine geçilir.

Hastalık etmenlerinin yayılmasında inokulum kaynağı oluşturan ve ertesi yıla geçişi için yataklık yapan yabancı otların ve kültür bitkilerinin yok edilmesi işlemine “eradikasyon” adı verilir.

Tohum, yumru, soğan gibi çoğaltma organlarındaki hastalık etmenleri bu üretim materyallerinin sıcak su içerisinde belirli sürelerde tutulmasıyla öldürülebilir. Soğanlar ise 43°C’ de 3 saat tutulur.