FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 3

Mikroorganizmalar yaşadıkları ortam içerisinde birbirleri ile sürekli etkileşim halindedir, besin, oksijen ve yaşam alanı açısından devamlı olarak birbirleriyle rekabet ederler. Bu rekabet ortamı içerisinde bazı mikroorganizmalar spesifik özellikleri nedeniyle diğerlerine daha baskın hale gelebilmekte ve populasyonunu artırarak diğer mikroorganizmaları baskılayabilmektedir. Bu şekilde mikroorganizmaların diğer mikroorganizmalar üzerindeki engelleyici etkilerine antagonizim, bu özelikleri yüksek mikroorganizmalara da antagonistik mikroorganizmalar adı verilmektedir.

Aynı tür fungus içerisinde hastalandırma yeteneği açısından bazı farklılıklar olabilmektedir. Hastalandırma yeteneği yani virulensi düşük olan patojenlere “hipovirulent patojen” adı verilir.

Enfeksiyon sonrası bitkilerde sentezlenen enzimler ve proteinler doku içinde patojeni baskılamada görev alır. Doku içerisinde patojenlere karşı fiziksel bariyer görevi olan bazı yapılar oluşarak (lignin, papilla, suberin, kallus) patojeni fiziksel olarak engellerler.

Patojenlere toksik olan kimyasallar kullanılarak bitki hastalıklarının önlenmesine kimyasal mücadele adı verilir. Bitki hastalıklarına karşı kullanılan ilaçlar etkili oldukları organizmaya göre isim alırlar. Bunlar:

Fungisit ; Funguslara

Bakterisit ; Bakterilere

Virisit ; Virüslere

Herbisit ; Yabancı otlara etkili bitki koruma ürünleridir

Fungisitlerin yaygın formülasyonlarından bazıları şunlardır;

• DS Kuru tohum ilaçlaması için toz

• EC Emülsiyon olabilir konsantre

• ES Tohum ilaçlaması için emülsiyon

• FS Tohum ilaçlaması için akıcı konsantre

• GR Granül

• LS Tohum ilaçlaması için eriyik

• SC Süspansiyon konsantre

• SL Eriyebilir konsantre

• SP Suda eriyebilir toz

• WG Suda dağılabilir granül

• WP Islanabilir toz

• WS Bulamaç ilaçlama için suda dağılabilir toz

Sisleme: Bu yöntem, pestisitleri havada asılı kalacak kadar küçük zerreler halinde püskürten özel sisleme aletleriyle uygulanmaktadır. Daha çok seralarda ve kapalı alanlarda kullanılmaktadır.

Sertifikasyonun amacı, üreticiye çeşitli özellikleri ve saflığı belli sınırlar içinde olan, temiz (yabancı maddeden ari), çimlenme gücü yüksek, belli hastalıkları en az düzeyde veya hiç içermeyen tohumlukların kullanımını sağlamaktır. Üretici bu yolla daha yüksek verim elde edecek, hastalıkların yayılmaları ve zararları da önlenmiş olacaktır. Bu amaçla T.C. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’na bağlı Tarımsal Üretim ve Geliştirme Genel Müdürlüğü (TÜGEM) tarafından, üretim materyallerinde bitki sağlığı standartları oluşturulmakta ve yayımlanmaktadır.

Seleksiyon çalışmaları hastalığın her yıl yoğun olarak görüldüğü bölgelerde hasta bitkiler arasında sağlıklı kalan dayanıklı bireyler seçilerek yürütülür. Bu nedenle doğru seçenek E’dir.

Ülkemizde mutasyon yöntemiyle tütünde mildiyö hastalığına dayanıklı çeşit elde edilmiş ve tescil edilmiştir. Bu nedenle doğru seçenek C’dir.

Kültürel önlemler, hastalık oluşumu için uygun olmayan ancak bitkilerin sağlıklı yetişeceği tarımsal uygulamalardır. Bitkinin sağlıklı yetiştirilmesi için kullanılan faaliyetler toprağa organik madde uygulama, toprağı işleme, gübreleme ve bölge için uygun bitkinin seçilmesidir. Bu nedenle doğru seçenek A’dır.

Sanitasyon hastalıktan korunmak için alınan sağlık önlemleridir. Bu önlemlerin amacı inokulumun tarlaya girişini önlemek ve hastalıklı tarlalardaki inokulumu yok etmek veya azaltmaktır.

Toprağa sıcaklık uygulaması en etkili fakat en pahalı yoldur. Bu nedenle doğru seçenek C’dir.

Tohum, yumru, soğan gibi çoğaltma organlarındaki hastalık etmenleri bu üretim materyallerinin sıcak su içerisinde belirli sürelerde tutulmasıyla öldürülebilir. Tohum uygulamasında genellille 50-55°C sıcaklık ve 10-30 dakika uygulama süresi kullanılır. Bu nedenle doğru seçenek B’dir.

Bir mikroorganizmanın ortama sağladığı antibiyotik adı verilen metabolik ürünler ile başka bir mikroorganizmanın gelişmesini engellemesine ve yıkıma uğratmasına “antibiyosis” adı verilir.

Kiraz, vişne, kayısı, ayva gibi bitkilerde monilinia hastalığı için yeşil aksam ilaçlaması kullanılır. Çizelge 10.4 te verilmiştir.

Kimyasalların tohuma uygulanmasında kullanılan yöntemler bandırma, bulamaç, ıslak ilaçlama, fumigasyon, kuru tohum ilaçlamasıdır. Bu nedenle funigasyon yanlış cevaptır. Doğru seçenek D seçeneğidir.

Özellikte tahıllar gibi geniş ekiliş alanına sahip bitkilerde bu uygulamalar fazla iş gücü ve masraf gerektirirken kimyasal mücadele de çevre kirliliğine neden olmaktadır. Bu gibi durumlarda en uygun mücadele yöntemi dayanıklı çeşit kullanmaktır.

Dayanıklı çeşit kullanımı ile bitki hastalıkları ile mücadele yönteminde seleksiyon, melezleme, mutasyon ve biyoteknolojik yöntemler ile gen aktarımı yöntemleri kullanılmaktadır.

Bitki sağlığı için kültürel önlemlerden olan  hastalık etmenlerinin inokulum kaynaklarının azaltılması ve hastalık etmenlerinin yayılmasının engellenmesi amacıyla uygulanan yöntemler sanitasyon ve eradikasyondur.

Yılın en sıcak aylarında toprağın iyi bir şekilde işlenerek keseklerinden ve yabancı otlardan temizlenmesinden sonra iyice sulanarak, şeffaf polietilen örtü ile kaplanması ve 30-45 gün bu şekilde güneş ışınlarına maruz bırakılması şeklinde uygulanan bitki hastalıklarından korunma yöntemi solarizasyondur.