FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 22

Genel mücadele yöntemleri
flunlard›r:
• Dayan›kl› çeflitler yetifltirilmeli,
• Primer inokulum kayna¤› olan bitki art›klar› imha edilmeli,
• Kültür bitkisinin yetifltirilece¤i yerin iyi seçilerek fazla nemli ve gölgeli yerlerin olmamas›na dikkat edilmeli,
• Bitkinin kuvvetli geliflmesi sa¤lanmal›,
• Bütün bu önlemlere ra¤men hastal›k yine görülürse ilaçl› mücadelede bak›rl› preparatlar, organik fungisitler veya baz› sistemik fungisitler kullan›l›r.
Özellikle ba¤ mildiyösünün klasik ilac› bak›r sülfat ve kireç kar›fl›m›ndan
haz›rlanan bordo bulamac›d›r.

Mikroskobik büyüklükte, iplik formunda ve dallanabilme özelliğine sahip funguslarda yaygın olarak görülen somatik yapı hif olarak isimlendirilir. Hif mikroskobik büyüklükte, iplik formunda ve dallanabilme özelliğine sahiptir. Yeni bir hif genellikle bir sporun çimlenmesinden oluşur. Sporun çimlenmesi sonucu oluşan çim tüpünün uzaması ile sonsuz büyüme yeteneğine sahip hif meydana gelir. Bir ortam üzerinde hiflerin gelişmeleri aşılandığı noktadan itibaren her yönde olup sonuçta yuvarlak veya yuvarlağa yakın bir koloni oluşmaktadır.

Fungusların vücudunu oluşturan somatik yapıya thallus adı verilmektedir.

Gelişmiş funguslarda hiflerde septum adı verilen enine bölmeler bulunmaktadır. İki septum arasında kalan kısım fungus hücresi olarak isimlendirilmektedir. Septumlar üzerinde hif hücreleri arasında irtibatı sağlayacak şekilde delik veya delikcikler bulunmaktadır. Fungus gruplarına göre septum tipleri farklılık göstermektedir. Bazı fungusların hiflerinde ise septum bulunmamaktadır.

Rizoid, fungus thallusunun kısa kök şeklindeki ipliksi dalı olup, bulunduklarıı ortama tutunma, su ve gıda maddesi alımında rol oynar. Rizoidler birbirlerine hava stolonları veya sürünücü hiflerle bağlanmışlardır.

Appresorium, fungus sporunun çimlenmesi sonucu oluşan çim tüpü veya hif ucundaki basit veya çıkıntı şeklindeki şişkinlik olup konukçu dokuya tutunma işlevini görür.

Haustorium, bitki paraziti funguslarda doku içerisinde intercellular gelişen hiflerden, appresoriumun penetrasyon çivisinden veya eksternal hiflerden çıkıp hücre içerisine giren ve farklı şekillerde olabilen intracellular hif dallarına denilmektedir. Fungus haustorium aracılığı ile konukçu hücreyi öldürmeksizin ihtiyaç duyduğu gıda maddelerini bitki hücrelerinden sağlamaktadır.

Hipopodium, eksternal olarak gelişen fungus hifinin bir iki hücre uzunluğundaki dalı olup uç hücre yuvarlak veya çıkıntılı olabilmektedir. Genellikle eksternal hif oluşturan parazitik funguslarda özel absorbsiyon organı olarak görev yapmaktadır.

Birbirine paralel olarak gelişen çok sayıda hifin birbirleri ile yapışarak oluşturdukları ip şeklindeki dokulara rizomorf adı verilir.

Skleroti, hiflerin bir kitle halinde agregatlaşması sonucunda oluşan uygun olmayan şartlara dayanıklı dinlenme yapısıdır. Aynı zamanda depo organı olup şekil, boyut ve renk açısından fungus türlerine göre büyük farklılıklar göstermektedirler.

Pseudoskleroti, skleroti benzeri bir yapı olup sadece fungal materyalden oluşmamıştır. Fungal materyale ilave olarak kumlu toprak, bitkisel veya hayvansal materyalde içermektedir. Şapkalı fungusların toprak üzerindeki üreme yapılarının toprak altındaki kaynağını oluşturmaktadır.

Funguslarda hücre duvarının yapısında ana madde olarak kitin ve glukan bulunmakta, selüloz bulunmamaktadır.

Hücre duvarının en alt katı sitoplazmik membran ile birleşmiştir.

Fungusların neden olduğu bitki hastalıkları, bitkisel ürünlerin verim ve kalitelerinde büyük kayıplara neden olurlar. Bitki hastalıklarının oluşturduğu kayıplar bitki çeşidine, patojene, çevre şartlarına ve uygulanan kontrol yöntemlerine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir.

Fungusların vücudunu oluşturan somatik yapıya thallus adı verilmektedir. Funguslarda miselyum, plasmodium, pseudomiselyum veya tek hücre olmak üzere farklı thallus tipleri görülmektedir.

Hiflerin uç kısmı ince duvarlı elastiki yapıda olup, buraya büyüme için gerekli maddeler gelir ve hif uzaması bu kısımda gerçekleşir. Hifler gıda maddelerini hücre duvarları yolu ile suda çözünmüş basit moleküler yapılar olarak alırlar. Hifler hiçbir zaman tamamen üniform çaptaki ip şeklinde silindirik borular olarak düşünülmemelidir. Bunlar geçtikleri yerlerin genişliği ölçüsünde daralır veya genişlerler. Bazı fungusların hiflerinin gelişmeleri esnasında görülen önemli bir durum da anastomosis olayıdır.

Fungus hücresi, en dışta hücre duvarı olmak üzere başlıca sitoplazmik membran (plazmalemma), sitoplazma ve çekirdekten olışmuştur.

Rizoid, fungus thallusunun kısa kök şeklindeki ipliksi dalı olup, bulundukları ortama tutunma, su ve gıda maddesi alımında rol oynar. Rizoidler birbirlerine hava stolonları veya sürünücü hiflerle bağlanmışlardır.

Klamidosporlar ise hiflerin ara kısmında kalan hücrelerin duvarlarının kalınlaşması ve yuvarlaklaşması sonucu oluşmaktadır. Klamidosporlar bazen çeşitli spor hücrelerinde de oluşabilmektedir.

Eşeyli çoğalma plasmogami, karyogami ve mayoz bölünme olmak üzere üç aşamada gerçekleşmektedir.