FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 21

Yanıklık: Bitkinin yaprak, dal, sürgün veya çiçeklerinin hızlı bir şekilde kahverengileşip ölmesi şeklinde görülür.

Solgunluk: Turgor basıncının azalması veya kaybolması sonucu yaprak ve sürgünlerin pörsümesi ve sararması sonucunda oluşmaktadır.

Fungi aleminde yer alan bölümler Chytridiomycota, Zygomycota, Ascomycota, Basidiomycota, Deuteromycota’dır.  Chromista aleminde Oomycota, Protozoa aleminde Plasmodiophoromycota, Myxomycota yer almaktadır.

Parazitik fungusların hifleri konukçu doku üzerinde (eksternal), genellikle doku içerisinde hücreler arası veya hücreler içi olarak gelişirler. Bu gelişim esnasında fungus türüne göre değişmekle birlikte farklı fonksiyonları ve şekli olan özel somatik yapılar oluşturmaktadırlar. Bunlar rizoid, appresorium, haustorium ve hipopodium olarak bilinmektedir.

Thallospor: Thallus hücrelerinin spora dönüşmesi ile oluşan spor tipidir. Arthrospor ve klamidospor olmak üzere iki tip thallospor bulunmaktadır. Arthrosporlar, hiflerde uçtan itibaren hücrelerin yuvarlaklaşıp, birbirlerinden septumla ayrılmaları ile oluşurlar.

Eşeyli çoğalma plasmogami, karyogami ve mayoz bölünme olmak üzere üç aşamada gerçekleşmektedir. Plasmogami, farklı eşeylikteki iki haploid çekirdeği yan yana getirmek üzere iki hücrenin protoplazmalarının birleşmesidir.  Plasmogamiden sonra iki haploid çekirdeğin birleşmesi ile karyogami oluşur ve diploid (2n) karakterli çekirdek meydana gelir. Karyogamiyi takiben diploid zigot mayoz bölünme ile tekrar haploid duruma indirgenir ve sonuçta dört adet haploid nukleus oluşur.

Funguslar gıdalarını ya canlı organizmaları parazitleyerek veya ölü organik maddelerden sağlarlar. Sadece ölü organik maddelerden gıdalarını temin eden ve parazitik özellik göstermeyenlere obligat saprofit denilmektedir.

Çökerten: Toprak veya tohumda bulunan patojenlerin neden olduğu bir durumdur. Genç fidelerin kök boğazlarına arız olan patojenlerin, bu kısımlardan bitkileri zayıflatıp tek veya toplu olarak toprak yüzeyine devrilmelerine ve ölümlerine neden olmasıdır. Örneğin, Pythium debaryanum, Rhizoctonia solani gibi funguslar çökerten belirtisini oluştururlar.

Alem: Protozoa

Bu alemde yer alan organizmalar tek hücreli veya basit çok hücreli olup, plasmodium tipi thallusa sahiptir. Myxomycota ve Plasmodiophoromycota gibi fungus benzeri organizmalara ilaveten birçok organizmayı da içermektedir.

Mildiyölerde bilhassa yaprakların alt yüzeyinde görülen fungal örtü, sporangiofor ve sporangiumlardan oluşmuştur. Mildiyö hastalıkları nemli bölgelerde yaygın olup ekonomik düzeyde kayıp oluşturmaktadırlar. Genel mücadele yöntemleri şunlardır:

Dayanıklı çeşitler yetiştirilmeli,

Primer inokulum kaynağı olan bitki artıkları imha edilmeli,

Kültür bitkisinin yetiştirileceği yerin iyi seçilerek fazla nemli ve gölgeli yerlerin olmamasına dikkat edilmeli,

Bitkinin kuvvetli gelişmesi sağlanmalı,

Bütün bu önlemlere rağmen hastalık yine görülürse ilaçlı mücadelede bakırlı preparatlar, organik fungisitler veya bazı sistemik fungisitler kullanılır. Özellikle bağ mildiyösünün klasik ilacı bakır sülfat ve kireç karışımından hazırlanan bordo bulamacıdır.

Bölüm: Basidiomycota

Fungusların en büyük bölümlerinden birisi olup, bazı türleri hububatta pas, sürme ve rastık hastalıklarını oluşturur. Diğer türler orman, park ağaçları, depodaki odunları, rutubetli yerlerde binaların ahşap kısımlarını tahrip eder ve çürütürler.

Bu bölümdeki türlerde septumlu hif bulunmaktadır. Bazıları rizomorf oluşturur.

Fungusların vücudunu oluşturan somatik yapıya thallus adı verilmektedir. Funguslarda miselyum, plasmodium, pseudomiselyum veya tek hücre olmak üzere farklı thallus tipleri görülmektedir. Bu thallus tiplerinden en yaygın olarak görüleni miselyumdur. Doğru cevap E seçeneğinde verilmiştir.

Mikroskobik büyüklükte,iplik formunda ve dallanabilme özelliğine sahip funguslarda yaygın olarak görülen somatik yapı 'hif' olarak adlandırılmaktadır. Doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir.

Rizoid, fungus thallusunun kısa kök şeklindeki ipliksi dalı olup, bulundukları ortama tutunma, su ve gıda maddesi alımında rol oynar. Rizoidler birbirlerine hava stolonları veya sürünücü hiflerle bağlanmışlardır. Doğru cevap D seçeneğinde verilmiştir.

Thallospor, thallus hücrelerinin spora dönüşmesi ile oluşan spor tipidir. Doğru cevap B seçeneğinde verilmiştir.

Yanıklık; bitkinin yaprak, dal, sürgün veya çiçeklerinin hızlı bir şekilde kahverengileşip ölmesi şeklinde görülür. Doğru cevap B seçeneğinde verilmiştir.

Antraknoz, bir kısım fungusun etkisi ile bitkilerin gövde, yaprak, meyve veya çiçeklerinde ortaya çıkan nekrotik ve çökük lezyonlardır. Doğru cevap A seçeneğinde verilmiştir.

Sürme ve rastık tohumun iç kısmının veya tohum yerinde oluşan bir zarın iç kısmının fungusların misel veya sporları ile dolmasıdır. Doğru cevap B seçeneğinde verilmiştir.

Külleme, bitkilerin yaprak, gövde, çiçek veya meyvelerinin fungusun beyaz misel veya çeşitli üreme yapıları ile kaplanması sonucu oluşur. Doğru cevap E seçeneğinde verilmiştir.

Protozoa alemine ait olan Plasmodiophoromycota bölümünde yer alan fungus benzeri organizmalar bitkilerde obligat endoparazittirler ve genellikle konukçu hücrelerinde anormal büyümeler oluştururlar. Doğru cevap C seçeneğinde verilmiştir.