FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 9

Yeterli ışıklanmanın olmadığı ortamda bulunan bitkilerde yaprakların normalden küçük, açık yeşil ve sararmış, gövdenin ise ince ve uzun olmasına etiolasyon adı verilmektedir. Çok sık dikim yapılan bitkilerde ve iç mekan bitkilerinde bu tip belirtiler görülebilir. Bu tip gelişmeler, bazı bitki patojenlerinin ürettiği gibberellik asit tarafından da oluşturulabilir

Suda ve toprakta saprofitik, bitki ve hayvanlarda parazitik olarak yaşayan mikroskobik kurtçuklara nematod adı verilir.

Bazı patojenler (Rhizobium tumefaciens, Rhizobium vitis, Plasmodiophora brassicae) ve kök ur nematodları (Meloidogyne sp.) gövde veya köklerde ya da her ikisinde gal oluşumuna neden olabilirler. Aşırı gal üretimi sonucu ksilem tıkanır ve bitkilerin su alımı engellenir. Solgunluk etmeni fungus ve bakteriler ksilemde zarara yol açarak ksilem yoluyla su taşınımını sekteye uğratırlar. Bu patojenlerin iletim demetlerinde oluşturdukları büyük moleküllü maddeler (polisakkaritler) ile hastalık etmenlerinin spor, misel gibi yapıları nedeniyle iletim demetleri tıkanır. Bunun sonucu olarak, etkilenen konukçularda su akışı azalır ya da enfeksiyona yakın dokularda iletim demetleri çöker, iletim demetlerinde tylosis (tylose oluşumu) oluşur. Pas, mildiyö, elma kara lekesi gibi hastalıklar kütiküla ve epidermisi zarara uğratarak etkilenmiş dokulardan aşırı su kaybına neden olurlar. Turgor basıncı bozulur ve bitki yaprakları solar. Sonunda bitkinin yapısı bozulur ve ölüm meydana gelir.

Bir genin RNA (mRNA)’ya dönüştürülmesi veya kopyalanmasına transkripsiyon adı verilmektedir.

Proplastların bozulması sonucunda hücrelerde ve dokularda ölümler meydana gelir. Bu ölümlerin sonucunda oluşan koyu renkli ölü alanlara nekroz denilir.

Klorofil oluşumundan sorumlu kloroplastların bozulması sonucu bitkinin yeşil renkli doku ve organları sarı renge dönüşür.

Bitkilerin fotosentez işlemi sırasında transpirasyonla kaybettikleri suyu köklerinden karşılayamaması sonucu hücreler turgorunu kaybeder ve pörsür.

Sulanma (Hidrosis): Hasta bitkilerde hücre içi sıvısının hücreler arasındaki boşluklara dolmasına hidrosis denir.

Çökerten: Genç bitkilerin gövdesinin toprakla birleştiği kısımlarda patojenlerin etkisiyle oluşan nekrozlar sonucunda bitkiler aniden solarlar ve kök boğazından kıvrılarak toprağa düşerler.

Bitkilerin değişiklik organlarındaki (kök, gövde, yumru, tohum, meyve vb.) dokuların yapılarının bozulması sonucunda oluşan dağılmalara “çürüklük” adı verilir.

Bitki dokuları çeşitli nedenlerle zarar gördüklerinde bu dokularından sıvılar çıkar. Bu çıkan sıvılara “akıntı” adı verilir.

Çok yıllık bitkilerde sürgünlerin ucundan başlayıp aşağıya doğru gelişme gösteren geniş nekrozlar şeklindeki belirtilere “geriye doğru ölüm” adı verilir.

Rozetleşme:  Bitkilerde boğum aralarının uzayamaması, boğumların birbirine yaklaşması sonucunda ortaya çıkan şekil bozukluğudur.

Patojenler tarafından bitkinin işgal edilmesiyle ortaya çıkan patolojik reaksiyonlar sonucunda bitkide hem morfolojik hem de fizyolojik değiflimler gözlenir. Bu simptomların doğru bilinmesi bitkilerde ortaya çıkan hastalık durumunun ve hastalıklardan dolayı ortaya çıkan ürün kayıplarının engellenmesi bakımından büyük önem taşımaktadır. Bitkinin tamamının veya herhangi bir bölümünün dış kısmında görülen simptomlara (belirtilere) morfolojik simptomlar denir.

Proplastların bozulması sonucunda hücrelerde ve dokularda ölümler meydana gelir. Bu ölümlerin sonucunda oluşan koyu renkli ölü alanlara nekroz denilir. Nekrozlar bitkinin köklerinde, gövdelerinde, yapraklarında, çiçeklerinde, meyvelerinde ve tohumlarında gelişebilirler.

Sararma (kloroz), solgunluk, yanıklık, sulanma gibi semptomlar nekrotik simptom iken; cüceleşme, sarılık hipoplastik simptomlardır.

Bitkilerin fotosentez işlemi sırasında transpirasyonla kaybettikleri suyu köklerinden karşılayamaması sonucu hücreler turgorunu kaybeder ve pörsür. Bitkinin genelinde ortaya çıkan bu su kaybı solgunlukla sonuçlanır. İletim demetlerinin tıkanması, • İletim demetleri yapısının bakteri ve funguslar tarafından üretilen polisakkarit, enzim ve toksin gibi maddeler tarafından zarar görmesi, • Köklerden bitkinin su ihtiyacının yeterince karşılanamaması durumlarında solgunluk ortaya çıkar.

Bitkilerin değişik organlarında (yaprak, çiçek, dal ve meyve gibi) ortaya çıkan ve genellikle daha koyu renkte bir sınırla çevrili olan açık ya da koyu renkli belirgin nekrotik alanlara leke adı verilir. Genellikle funguslar yuvarlak, bakteriler köşeli, virüsler ise mozaik desenli, halka ya da zigzag şeklinde sarı lekeler oluştururlar.

Bitki organ ve dokuları normal görünüşlerinden daha küçük veya daha açık renkli ve de bitki tam olarak gelişemiyorsa buna “hipoplasya (hipoplasia)” adı verilir. Cüceleşme bitkilerin normal büyüklüklerinden daha küçük kalması ya da bitkilerin normal büyüklüklerine ulaşamaması durumuna “cüceleşme” denir. Akıntı, çürüklük, kanser yaraları, yanıklık nekrotik simptomlardandır.

Sarılık (Hipoplastik Kloroz) Klorofilin yeterince oluflamaması nedeniyle ortaya çıkan sararmaya hipoplastik kloroz denir. Hipoplastik kloroz, klorofilin yapımında gerekli olan bitki besin elementlerinin yeterince alınamaması nedeniyle ortaya çıkar.