FİTOPATOLOJİ - Deneme Sınavı - 13

Patojen açısından, mevcut ırkların virulenslik derecesi, patojenin inokulum miktarının az veya çok oluşu, patojenin gelişme safhası, ince bir tabaka şeklinde bitki yüzeyinde su bulunması veya eğer varsa patojene özgü vektör mevcudiyeti gibi hususlar hastalık gelişiminde önemli unsurlardır.

İnokulasyon, patojen ile konukçu bitkinin temasa gelmesi olayıdır. İnokulum ise, bitkide enfeksiyonu oluşturacak patojenin miktarıdır. Funguslarda inokulum misel parçaları, spor veya sklerotilerdir. Bakteri, virüs, viroid, protozoa ve mollikütlerde inokulum patojenin kendisinin tamamıdır. Parazitik yüksek bitkilerde ise bitki parçaları veya tohumdur.

Bulundukları ortamda oluşturdukları çeşitli metabolitlerle diğer organizmaların gelişimini olumsuz yönde etkileyen organizmalara antagonistik mikroorganizma adı verilmektedir. Patojen konukçu dokuya ulaştığında yine başarılı bir inokulasyon bitki yüzeyinin yapısına, spor çimlenmesi için uygun sıcaklık, nem durumuna, konukçu bitkide önleyici veya teşvik edici salgıların olup olmadığına ve antagonistik mikroorganizmaların durumuna bağlıdır.

Doğal açıklıklardan olan stoma, lentisel, hidatod veya nektar boşluklarından birçok fungus ve bakteri giriş yapabilir. Diğer patojen grupları bu yolla giriş yapamaz.

Funguslar genellikle eşeyli veya eşeysiz sporları ile çoğalırlar. Bu sporlar enfekteli dokunun yüzeyinde veya hemen altında oluşur ve bu kısımlardan doğaya yayılır. Bazı gelişmemiş fungusların sporları ise konukçu doku içinde oluşur ve ancak konukçu bitki ölüp çürüdüğünde sporları serbest kalır.

Parazitik yüksek bitkiler ise kışı tohum olarak genellikle toprakta veya konukçusunda vejetatif yapıda geçirirler.

Bazı patojenlerde hastalık devri bir yılda veya bir vejetasyon döneminden diğerine bir tam döngü yapmaktadır. Bu tip patojenler tek döngülü hastalık devrine (monocyclic) sahiptir. Sürme, rastık, kök çürüklüğü ve solgunluk oluşturan patojenler bu tiptir.

Enfeksiyon hastalığı, bir patojen tarafından bitkinin enfekte edilmesi sonucu oluşan bulaşıcı hastalıktır.

Epidemi: Herhangi bir hastalığın geniş alanlardaki bitkilerde yaygın ve şiddetli olarak ortaya çıkması, salgın hale geçmesi durumudur.

Parazit: Diğer bir organizmanın üzerinde veya içerisinde yaşayarak ihtiyaç duyduğu gıda maddelerini sağlayan organizma.

Biyotrof (Biotroph): Sadece canlı organizmalar üzerinde yaşayabilen ve çoğalabilen bir organizmayı ifade eder.

Bir patojen saldırısına maruz kalan veya abiotik faktörlerden (sıcaklık, nem, dolu, don, toprağın fiziksel ve kimyasal yapısı, havaya karışan atık maddeler vs.) etkilenen bitkide hastalık oluşabilmektedir.

Vektör: Patojenlerin hasta bitkilerden sağlıklı bitkilere taşınmasında aktif görev alan organizmalardır.

İnokulasyon, patojen ile konukçu bitkinin temasa gelmesi olayıdır.

Hastalık etmeninin konukçu bitki bünyesine girmesi penetrasyon olarak isimlendirilir.

Patojenler çevreye, yeni sağlıklı dokulara yayılabilmek ve epidemiler oluşturabilmek için bazı taşıyıcı elemanlara gerek duyarlar. Bu taşıyıcılar hava akımları, su, böcekler, diğer hayvanlar ve insanlardır.

Bir patojen tarafından bitkinin enfekte edilmesi sonucu oluşan bulaşıcı hastalıklara denir.

Herhangi bir hastalığın geniş alanlardaki bitkilerde yaygın ve şiddetli olarak ortaya çıkması, salgın hale geçme durumuna epidemi denir.

Nekrotrof: Sadece ölü organik materyal üzerinde beslenen bir organizmayı ifade eder.

Biyotrof: Sadece canlı organizmalar üzerinde yaşayabilen ve çoğalabilen bir organizmayı ifade eder.