FİNANSAL YÖNETİM

Finansal yönetim açısından çalışma sermayesi bir işletmenin dönen varlıklarından oluşmaktadır. Bu tanım aslında brüt çalışma sermayesinin de tanımı olup bir işletmenin dönen varlıklara (cari varlıklara) yaptığı yatırımı kapsamaktadır.

Etkin bir çalışma sermayesi yönetiminin iki temel amacı vardır. Bunlar: • İşletmenin kârlılığını artırma, • İşletmenin kısa vadeli likit yükümlülüklerini zamanında karşılama olarak ifade edilebilir. Oysa çalışma sermayesi yönetiminin işletmenin tutması gereken optimal çalışama sermayesini belirleme gibi bir amacı yoktur.

Nakit döngüsü üç faktörün süresi ile ilişkilidir. Bunlar: • Stok çevrim süresi, • Alacak devir hızı süresi ve • Satıcılara yapılan ödemenin devir süresi olarak ifade edilebilir.

Unsurlarına göre çalışma sermayesi, bilançoda dönen varlıklar ya da dönen varlıklar kalemi altında yer alan sınıftır. Bu sınıf likidite derecesine göre alt gruplara ayrılır. Bu gruplar Hazır Değerler, Menkul Kıymetler, Kısa Vadeli Ticari Alacaklar, Diğer Kısa Vadeli Alacaklar, Stoklar, Diğer Dönen Varlıklar olarak sıralanabilir.

Mevsimsel (Dönemsel) Çalışma Sermayesi: İşletmenin dönemsel ihtiyaçlarını karşılamak için kullanılan çalışma sermayesidir. Kışlık giyim mağazaları ve doğalgaz temin eden işletmeler kışın, soğuk içecek işletmeleri ve Ege kıyılarındaki turizm işletmeleri ise yazın daha fazla iş yapmaktadırlar. Oysa bilişim sektöründeki işletmelerin yaptıkları işler mevsime bağlı bir artış ya da azalış göstermemektedir.

Muhafazakâr yaklaşım yönteminin sakıncaları; İşletmenin daima ihtiyacından fazla elinde fon bulundurması ve uzun vadeli kredilerin faizleri kısa vadelilerden fazla olduğu için, işletmenin finansman maliyetinin artmasıdır. Aksine işletme elinde bol miktarda ve uzun vadeli fon tutarak, sık sık kısa vadeli borçlarını yenileme zorunluluğundan kurtulmaktadır. Dolayısı ile I ve II numaralı maddeler Muhafazakâr yöntemin sakıncalarından olup, III numaralı madde ise yöntemin yararlarından biridir.

Bir işletmenin tutabileceği en uygun nakit miktarının belirlenebilmesi için aşağıdaki faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir. Bunlar: 1) İşletmenin nakit giriş ve çıkışlarının dikkatli bir şekilde tahmin edilmesi, 2) İşletmenin elindeki menkul kıymetler ve diğer likit varlıkların belirlenmesi ve yönetilmesi, 3) Nakit giriş ve çıkışlarının etkin bir şekilde yönetilmesi, 4) İşletmenin kabul edebileceği risk seviyesinin belirlenmesi ve 5) İşletmenin borçlanma kapasitesinin planlanması olarak ifade edilebilir.

Faturanın tesellüm makbuzu ile beraber gönderilmesi, faturanın bir kopyasının fakslanarak veya e-posta ile müşteri ye gönderilmesi veya elektronik fatura ile faturanın çok hızlı bir şekilde karşı tarafa gönderilmesi söz konusudur. Müşterilerden teslimattan önce avans istemek, müşterilerden düzenli tahsilat yapmak için, onlardan ortalama mal alışlarına göre önceden belirlenmiş bir meblağın kendilerine ödenmesi için bankaya talimat verilmesini talep etmek ve müşterilerin elektronik sistemle havalelerin yapılması istemek tahsilatları hızlandırmak için kullanılabilecek yöntemlerden bazılarıdır. Ayrıca işletme merkezi bir banka ile çalışarak tahsilatı hızlandırabilir. A seçeneğinin aksine müşterilere klasik kâğıt fatura yerine elektronik fatura göndermek ortalama tahsilat süresini kısaltmaktadır.

İşletmelerin ellerinde bulunduracakları nakit miktarının etkin bir biçimde belirlenmesi gerekmektedir. Bu tutar: 1) İşletmenin gelecekte tahsil edeceği ve harcayacağı nakit tutarının tahmini, 2) İşletmenin nakit akışlarını etkin bir biçimde yönetme becerisi, 3) İşletmedeki likit varlıkların düzeyi, 4) İşletmenin borçlanma kapasitesi ve 5) İşletmenin risk alabilme kapasitesi gibi faktörlere bağlıdır.

Stokların yönetimi; 1. Belirli bir dönemde hangi maldan kaç adet sipariş edilmelidir? 2. Hangi noktada sipariş yapılmalıdır? 3. Ne kadar stok bulundurulmalıdır? 4. Stok maliyetini artıran fiyat değişimlerine karşı nasıl tedbir alınabilir? 5. İşletmenin stok yönetimi politikası ile rakip işletmelerin stok yönetimi arasında ne fark vardır? sorularına cevap vermelidir

Çalışma sermayesi yönetimi dönen varlıkların finansman kaynaklarının idaresi şeklinde tanımlanabilir. Bu bağlamda kısa vadeli likit yükümlülüklerini karşılama ve işletmenin karlılığını arttırma başlıca hedefler olarak sıralanabilir.

İşletme daha düşük düzeylerde dönen varlık bulundurduğunda, işletmenin satışlarının aksaması ihtimali ortaya çıkmakta, böylece işletmenin kârlılığı ve getirisi azalabilmektedir. Dönen varlıklara yönelik yatırımlar artırıldığında ise kaynakların iyi bir şekilde kullanılmama tehlikesi söz konusu olmaktadır. Yönetim düşük düzeyde dönen varlık tutarak atak bir politika izleyebilir. Düşük düzeyde dönen varlık tutan işletmenin kısa vadeli yükümlülüklerini karşılayamama riski artar.

Stok çevrim süresi hammaddeleri ortalama işlem yapmaya hazır hale getirme, işleme ve müşterilere satma süresi olarak bilinmektedir.

Hazır değerler, son derece akışkan, dolayısıyla sürekli hareket eden varlıklar olarak düşünülecek olursa, menkul kıymetlerin istenildiğinde satılarak 1-2 gün gibi kısa bir süre içinde hazır değerlere dönüşebileceği kabul edilebilir. İşletmenin kasası ve bankasındaki nakit ve çekler bu kalemde yer alır.

Atak yaklaşım geleneksel yaklaşımdan farklı olarak dönen varlıkların mevsimsel dalgalanmalara tabi kısmı ile devamlı çalışma sermayesinin bir kısmı kısa vadeli borçlarla finanse edilmektedir. İşletme ihtiyat payı bırakmamakta ve kısa vadeli borç bulamama riski ile her zaman karşı karşıya kalabilmektedir. Kârlılığı daha yüksek olan bu yaklaşım daha çok riski seven yöneticilerce benimsenmektedir.

Tek bir bankada hesap açmanın birçok avantajı vardır. Bankalar sundukları çeşitli hizmetler karşılığında komisyon alabilir ya da işletmeden belli miktarda bir parayı hesaplarında tutmalarını isteyebilir. Eğer işletme çok sayıda banka ile çalışırsa bu tür hesapları çok olacağından işletme elindeki nakitleri etkin bir biçimde kullanamayacaktır. Ayrıca eldeki fazla fonların bir noktada toplanması büyük çapta alışverişlerin daha iyi koşulda yapılmasını sağlayabilir.

İşletmenin gelecekte tahsil edeceği ve harcayacağı nakit tutarının tahmini, işletmenin nakit akışlarını etkin bir biçimde yönetme becerisi, likit varlıkların düzeyi, borçlanma kapasitesi ve risk alabilme kapasitesi işletmelerin nakit tutarlarını belirleyebilme ya da yönetebilmeleri açısından önemli olmaktadır.

Hazine bonoları devlet güvencesi altındadır. Her ülkede faiz oranı en düşük menkul kıymet, hazine bonolarıdır. Vadeleri 3-12 ay arasında değişen bu senetler para piyasalarında kolayca nakde çevirebilmektedir.

Anında sipariş sisteminde işletmenin ihtiyacı olan stoklar üretime girme zamanında birkaç saat önce işletmeye alınır. Tutulan stok miktarını ve stok maliyetini önemli ölçüde düşüren bu sistem işletme ve satıcı arasında çok iyi bir koordinasyonu gerektirmektedir.

Sık sık sipariş verilirse ortalama stok miktarı daha düşük olacak, buna bağlı olarak sipariş maliyeti artacaktır.