FİNANSAL YÖNETİM II

Krizin en önemli özelliği önceden tahmin edilemeyen ya da bilinemeyen olumsuz gelişmelerin bir anda ortaya çıkması; kişiler ve organizasyonlar için hem bir tehlike ve tehdit oluşturması, hem de yeni fırsatlar yaratmasıdır. Bu anlamda kriz, genellikle düşünüldüğü gibi tamamen “negatif” özellikte bir kavram değildir. Krizler, kısa ya da uzun süreli olabilirler. Krizlerin organizasyonlar üzerindeki etkisinin kısa ya da uzun sürmesi, organizasyonun krize karşı koyabilecek tedbirleri zamanında alıp almamasına ve bunları uygulamasına bağlıdır. Krizlerin bir diğer başlıca özelliği de, bulaşıcılıktır.

Dünyanın farklı ülkelerinde ve bölgelerinde yaşanan başlıca finansal krizler; 1929 Krizi (Büyük Buhran), 1994 Meksika Krizi, Uzakdoğu Asya Krizi, Brezilya Krizi, Arjantin Krizi, Rusya Krizi ve 2008 Global Finans Krizidir.

Türkiye’de yaşanan 1994 finansal krizinden sonra döviz mevduatının önündeki yasal engeller kaldırılmış, açık piyasa işlemleri yürürlüğe girmiş ve İnterbank piyasası kurulmuştur.

Kriz dönemlerinde işletmelerde borçlarını ödeyememe riski artarken, yabancı kaynağın fazlalaşması, özellikle kriz dönemlerinde finansman giderlerini artırmakta bu da işletmelerin kârlılığına olumsuz yansımaktadır. Bunun neticesinde işletmelerin risk düzeyleri yükselmektedir.

İşletmelerin krizlere karşı kırılganlıklarını artıran sebeplerden en önemlisi, öz kaynaklarının yetersiz olması ve daha çok kısa vadeli kaynaklar ile faaliyetlerini sürdürmeleridir.

Bir işletmenin günü gelmiş borçlarını ödeyemez duruma düştüğünün mahkeme kararıyla saptanarak ilan edilmesi durumu iflastır.

İşletme döneminde başarısızlığa neden olan faktörler:

Bilgi ve yetenekli yöneticilerin işletmede görev almamaları

İşletmenin amaç ve hedeflerinin, önceden sağlıklı bir şekilde belirlenmemesi, hedeflerine ulaşmasını sağlayacak planların hazırlanmaması ve ortaya çıkan beklenmedik değişmelerde planların revize edilmemesi

Aşırı veya gereğinden az istihdama yönelik politikaların izlenmesi

Beklenen satış düzeyine ulaşılamaması

İşletme döneminde ortaya çıkan sabit ve değişir giderlerin, beklenenin aksine yüksek olması

Piyasada yok edici rekabetin ortaya çıkması

İşletmede, finansal planlamaya yönelik analizlerin gerektiği şekilde ve yeterli bir biçimde yapılmaması

Etkin bir nakit yönetimi politikasının izlenmesini sağlayacak tekniklerin kullanıl- maması nedeniyle, işletmenin nakit sorumluluklarını yerine getirememesi veya gereğinden fazla nakit bulundurması

Sağlıklı bir stok politikasının iyi oluşturulup izlenmemesi ve alacak tahsilinde etkisiz kalınması

Satış ve kredi politikasının iyi oluşturulup izlenmemesi

Satış ve üretim bölümleri arasında gerekli eşgüdüm yapılmaması, uygun nitelikte ma- lın üretilememesi veya siparişlerin zamanında teslim edilememesi

Tüketici ihtiyacındaki gelişmelere cevap verecek yeni ürünlerin geliştirilip üretilememesi, dünyada ve endüstride ortaya çıkan gelişmelerin önünde yer alınamaması

"İşletme faaliyetlerini sınırlayıcı, patent ve lisans anlaşmalarının bulunması” işletmelerin başarısızlık nedenlerinden proje ve yatırım döneminde başarısızlığa neden olan faktörlerdendir.

Başarısızlık yaşayan işletmelerin finansal durumunu güçlendirmek için farklı önlemler söz konusudur. Burada işletmelerin iflas veya tasfiye sürecine girmesi değil, faaliyetlerine verimli bir şekilde devam edebilmeleri amaçlanmaktadır.

İşletmenin iştirakleri varsa bunların kısmen veya tamamen paraya çevrilmesi, finansal yapıyı güçlendirmek için alınabilecek önlemlerden mali (finansal) duran varlıkların kısmen veya tümüyle paraya çevrilmesidir.

Kriz; herhangi bir mal, hizmet, faktör veya döviz piyasasındaki fiyat veya miktarlarda kabul edilebilir bir değişme sınırının dışında gerçekleşen dalgalanmalardır.

Balon: Ekonominin temellerindeki değişikliklerle açıklanamayan çılgınlık evrelerinde meydana gelen varlık fiyatlarındaki artışlara verilen genel isimdir

Asimetrik bilgi problemi, piyasalarda yer alan tarafların birbirlerinden farklı bilgi
düzeylerine sahip olmasından kaynaklanan bozucu etkidir.

Kredi kuruluşları güvenilirlik açısından her zaman düşük riskli kişiler ile yüksek riskli kişileri ayırt edememektedir. Bu nedenle piyasada faizler ortalama oranda belirlenebilmektedir. Bu durumda ortalama faiz oranları güvenilir kişiler için yüksek; güvenilir olmayan kişiler için düşük kalacaktır. Bu da kredilerin güvenilir olmayan veya daha riskli olan kişilere yönelmesine yol açmaktadır.

1929 Krizi (Büyük Buhran) Büyük Buhran 1929’da başlayan ve 1930’lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir.

Moratoryum: Bir ülkede, savaş durumu ya da benzeri olağanüstü dönemlerde, devletin ödeme süresi gelmiş borçlarını yasayla ertelemesidir.

Rusya 1998 yılında moratoryum ilan ederek borçlarını ödeyemeyeceğini açıklamıştır.

Subprime: Borçlarını geri ödeme konusunda güçlük çekebilecek kişilere kredi verilmesidir.

Finansal sis­teme olan güvenin kaybolması nedeniyle ta­sarruf sahiplerinin mevduatlarını geri çekme talebinde bulunmalarıyla ortaya çıkan krizler bankacılık krizleridir.

Piyasalarda yer alan tarafların birbirlerinden farklı bilgi düzeylerine sahip olmasından kaynakla­nan bozucu etki asimetrik bilgi problemi olarak adlandırılır.