FİNANSAL YÖNETİM I

Bu bölümde finans yöneticisinin önemli bir zamanını alan çalışma sermayesi (işletme sermayesi) yönetimi tanıtılacaktır. Çalışma sermayesi yönetiminin konusu, bilançodaki dönen varlıklardır. Söz konusu varlıklar, brüt çalışma sermayesini oluşturan ve bir yıl içinde paraya dönüşebilen para, menkul kıymetler, alacaklar, stoklar, akreditif ve peşin ödenen giderlerdir. Net işletme sermayesi ise dönen varlıklar ile kısa süreli borçlar arasındaki farkı ifade etmektedir. İşletmenin hedeflerine başarılı bir biçimde ulaşmasında, çalışma sermayesi yönetiminin önemli bir rolü vardır.

İşletme faaliyetlerinde ödemeler genellikle vadeli olarak yapılıyor olsa da, varlık alımlarında en azından tutarın belli bir oranının peşin ödenmesi gerekmektedir. Buna bağlı olarak nakit ödeme oranı artığında, çalışma sermayesi ihtiyacı da artmaktadır. Çalışma sermayesinin finansmanında aşağıdaki kaynaklar kullanılmaktadır:

Yetersiz çalışma sermayesine rağmen satışlar arttırılmak isteniyorsa, işletme faaliyetlerinin riski artmaktadır. Çalışma sermayesinin gerilimi olarak bilinen; daha açık bir ifade ile işletmenin kaldıramayacağı bir yükümlülüğün altına girmesi olarak da nitelendirilen bu gerilim, aşağıdaki uyarı sinyalleri ile belirlenebilir:

Çalışma sermayesi unsurları ile sabit varlıklar arasında önemli farklılık bulunmaktadır. Söz konusu farklar:

Alacak yönetiminde aşağıdaki noktalara özen gösterilmelidir:

Bir işletmenin alacak yatırımlarını genellikle kredi standartları, kredi koşulları ve tahsilât politikası belirlemektedir. Kredi standartları, işletmenin alacaklarını arttırıp artırmaması gerektiği konusunda önemli bir kriter olarak kullanılabilir. Bu kriterin uygulanması ile standartlar, kredili satışlar konusunda karar almaya katkıda bulunur. Alacak yönetiminde de firmanın uygulayacağı kredi politikası sayesinde net işletme sermayesi olumlu etkilenebilir. Kredili satış kararı vermeden önce aşa- ğıdaki faktörler özenle değerlendirilmelidir:

Alacak yönetiminde olduğu gibi firmanın stok düzeyinin belirlenmesi de işletme açısından bir yatırım kararı olarak değerlendirilmektedir. Finans yöneticisi, işletme açısından optimum stok miktarını belirlerken, firmanın pazar değerinin maksimum kılınması ilkesinden hareket etmektedir. Stok yönetiminde yöneticilerin sürekli üzerinde durması gereken temel noktalar şu şekilde sıralanabilir:

Tipik bir sanayi ve ticaret işletmesinin kısa süreli faaliyetleri aşağıdaki işlem ve kararlardan oluşur. işlemler:

Kararlar:

Aşırı yüksek çalışma sermayesi aşağıdaki göstergelerden anlaşılabilir:

İşletme faaliyetlerinin niteliğine, ölçeğine ve kullanılan finansal tekniklere göre değişmekle birlikte sermaye ihtiyacını belirleyen faktörler aşağıdaki gibi sıralanabilir:

Bu faktörler göz önünde bulundurularak çalışma sermayesi ihtiyacı belirlenir. Finans yöneticisi, her şeyden önce yatırılabilecek fonların tutarını ve bu fonların ne kadar süre ile bağlanabileceğini belirlemelidir.

Çal›flma sermayesinin finansman›nda afla¤›daki kaynaklar kullan›lmaktad›r:
• Kasa ve bankadaki rezervler,
• Kâr›n nakit tutar›,
• Sat›c› kredileri,
• Hissedarlar›n yeni sermaye koymas› ya da borç vermesi,
• Banka kredi limitlerinin afl›lmas› ve
• Uzun süreli kredilerden k›sa süreli faaliyetlerin finansman›

Çalışma sermayesine bağlanan fonlar, pazar payına bağlı olarak büyüyen pazar
koşullarında, satışlardaki artışa bağlı olarak zamanla artar.

Merkezi Nakit Yönetimi, firmaya bağlı diğer yan firmaların nakit ihtiyaç ve fazlalarının ana firma
tarafından kontrol edilmesidir.

İhtiyat nedeni ile, işletmelerin beklenmeyen geliflmeler karşısında hazırlıklı olma amacıyla para bulundurmalarıdır.

Çalışma sermayesini oluşturan unsurlar dönen varlık kalemleridir:
• Nakit (kasa ve bankadaki paralar)
• Serbest menkul kıymetler (hisse senetleri ve tahviller)
• Kısa vadeli alacaklar (alacak senetleri, müşteriler)
• Stoklar ve
• Diğer dönen varlıklar

Satın alma ve likidite yönetiminde nakit akışı şu sırayla gerçekleşir:

Kasada para bulundurulmasını belirleyen faktörler:

Kredili satış kararı vermeden önce aşağıdaki faktörler özenle değerlendirilmelidir:
• Kredi değerliliği,
• Kredi standartları,
• Tahsil politikası,
• Kredili satış tutarı,
• Kredi vadesi,
• Erken ödemelerde iskontodan yararlandırma,
• Alacakların tahsil ve firmaya kazandırma çabalar

Amerika’da vadeli satışlarda yaygın olarak uygulanan 2/10 net 30, ilk 10 günde ödeme halinde fatura tutarı üzerinden % 2 iskontodan yararlanmayı 30 gün içinde ödenmesi halinde herhangi bir vade farkı uygulanmayacağını ifade eder, takip kolaylığı ve müşteriler arasında ayırım yapmaması nedeniyle üstün bir politika olarak
bilinmektedir.

Aşağıda sıralanan öneriler tahsilâtın hızlandırılmasına yardımcı olacaktır:
• Geç ödemeler ile ilgili uygun prosedürlerin geliştirilmesi,
• Geç ödemelerin peşine düşülmesi,
• Tahsilâtın amaç haline getirilmesi,
• İşletme çabalarının sonuç vermemesi halinde dışsal destek aranması,
• Alacaklar işletmenin varlıklarıdır. Bu nedenle tahsilât çabalarından mahcubiyet duyulmaması, görüşmelerde somut ödeme belirtileri olmadan, ödenecek arasına dâhil edilmemesi,
• Olağanüstü pazar koşullarında anlaşma şartlarında değişikliğe gidilmesi ve
• Alacakların gerektiğinde factoringe devredilmesi.