Paranın Zaman Değeri

Basit faiz, Faizin, aynı anapara üzerinden hesaplandığı faiz hesaplama şeklidir.

Faizin her devre değişen parçalar üzerinden hesaplandığı faiz hesaplama şeklidir.

Norminal faiz, işleme konu olan ya da finansal varlıkların üzerinde yazılı olan faiz oranıdır.

Efektif faiz, faizin bileşik faizle ve yıldan daha kısa süre için hesaplanması durumunda gerçekleşen faizdir.

Reel faiz, enflasyondan arındırılmış faiz oranıdır.

Anüite, taksitlerin eşit, devre faiz oranının ve devre süresinin değişmediği ödemeler serisidir.

Tahvil; kamu veya özel kurumların, finansman ihtiyaçlarını karşılamak üzere seri halde, eşit değerlerde ve aynı ibareli olarak çıkarmış oldukları menkul kıymetlerdir.

Faiz; parayı sunanlar açısından bugünkü kullanım hakkından vazgeçmenin getirisi; parayı talep edenler açısından da, gelecekte kullanılacak parayı bugünden kullanmanın bir bedelidir. Faizi, paranın fiyatı olarak tanımlamak da mümkündür.

İskontolama, gelecekteki bir değerin, belirli bir iskonto oranıyla indirgenerek bugünkü değerini hesaplama işlemidir.

Kupon faizi, sabit getirili menkul kıymetin üzerinde yazılı olan ve dönemler itibariyle ödenen faizdir.

P = 45.000

İ = %10

T = 6 ay = 6/12 yıl

S = ?

S = P (1 + i * t)

S = 45.000(1 + 0,10 * 6/12)

S = 47.250

P = 50.000

İ = %15

T = 10 hafta = 10/52 yıl

S = ?

S = P (1 + i * t)

S = 50.000 (1 + 0,15 * 10/52)

S = 51.442.000

Enflasyonla faiz karıştırılmamalıdır. Enflasyonist ortamlarda faiz oranlarının artıyor olması doğaldır. Ancak; enflasyon sıfır bile olsa faiz olmalıdır. Eğer piyasada faiz oranı enflasyon oranına eşit ise, paranın bugünkü kullanım hakkını başkasına devretmenin bir bedeli olmayacaktır. Enflasyon oranı piyasa faiz oranından yüksek ise, diğer bir ifade ile negatif faiz varsa, parasını borç verenin parayı verdiği günkü değerinden daha azına razı olması gerekir. Bu durum ise hem tasarrufları hem de yatırımları olumsuz etkileyecektir.

I= P * i * t

P= 10.000 TL, i= 0.15, t= 4/12 I= ?

I= 10.000*0.15*4/12

I= 450

S= 100.000

i= %10, t= 1 yıl

P= 100.000/ (1+0.10*1) = 90.900 TL

P = 60.000

i = 0,11

n = 6 yıl

S = ?

S = P(1 + i)n

S = 60.000 *(1,11)⁶  = 112.220.000  olur. Bu rakam 60.000’nin yıllık %11 faizle, 6 yıl sonundaki değeridir.

80.000*(1,10)¹⁰  = 275000

S = P (1 + i) temel formülden hareketle

S = 3,92 * (1,10)⁵   = 6,31 TL olarak bulunur.

Bu işletmenin hisse başı kazançları gelecekte de aynı hızla büyüyecekse 2016’da 6,31 TL’ye çıkacaktır.

Paranın ya da kredinin fiyatı olan faizin de enflasyondan etkilenmesi kaçınılmazdır. Enflasyonist ortamlarda fon arz edenlerin nominal faizden daha çok reel getiriyi bilmeleri gerekmektedir. Reel getiri, para arz edenin satın alma gücündeki artışı gösterir. Satın alma gücünde bir artış yoksa reel getiri elde edilmemiş demektir. Örneğin nominal faizler %15, piyasada enflasyon da %15 olarak gerçekleşmiş ise yatırımcının reel getirisi sıfır olmuş demektir. Nominal faizlerin enflasyonun altında oluşması durumunda reel getiri değil, zarar söz konu sudur. Bu durumda sunulan fon karşılığında elde edilen getiri, paranın satın alma gücündeki düşmeyi karşılayamamaktadır. Özellikle enflasyonun yüksek olduğu ortamlarda yatırımcılar için nominal getiriden çok reel getirinin bilinmesi daha anlamlıdır. 

Geciktirilmiş ödemelerde, ilk ödeme, ilk devrenin bitiminden sonra herhangi bir zamanda yapılır. Örneğin borç alan bir kişinin borç ödemelerine borçlandığı tarihten birkaç sene sonra başlaması gibi. Bu tür ödemelerde, eşit taksitli ödemelerle ilgili eşitliklerden faydalanılmakta; ancak gecikme süresi kadar iskontolama yapılmaktadır