FİNANSAL MUHASEBE

Mal ve hizmet satımlarında tahsil edilen veya tahsil edilecek KDV  “Hesaplanan KDV” Hesabı alacak tarafına kaydedilir. Bu hesabın kalanı, işletmenin devlete olan KDV borcunu gösterir. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Mal Alışı işletmelerin ana faaliyet konuları ile ilgili satın aldıkları mallar, mevcut ticari mal stoklarında bir artışa yol açar. Satın alınan ticari mallar, maliyet bedeli üzerinden “153 Ticari Mallar” hesabının borç tarafına kaydedilir. Alış giderleri de “153 Ticari Mallar” hesabının borç tarafına kaydedilir. İşletme, satın almış olduğu malların bir kısmını veya tamamını değişik nedenlerden dolayı iade edebilir. Bu gibi durumlarda, işletmenin ticari mal stoklarında azalış olacaktır. Bu nedenle, “153 Ticari Mallar” hesabının alacak tarafına kayıt yapılır. Alış İskontoları iadelerde olduğu gibi, “153 Ticari Mallar” hesabının alacak tarafına kayıt yapılır. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

XYZ işletmesinin daha önce satın almış olduğu malların 10.000 TL tutarındaki kısmını satıcıya iade etmesi, işletmenin ticari mal stoklarını azaltır. Bu durumda, “153 Ticari Mallar” hesabının da azal­tılması gerekmektedir. Dolayısıyla, iade edilen mal tutarı (10.000 TL) kadar “153 Ticari Mallar” he­sabının alacak tarafına kayıt yapılmıştır. İade edi­len mallara ilişkin KDV tutarı (1800 TL) ise, “391 Hesaplanan KDV” hesabının alacak tarafına kay­dedilmiştir. Çünkü iade edilen malların KDV’si, işletme açısından, tahsil edilen ve daha sonra dev­lete ödenecek KDV niteliğindedir. Diğer taraftan, peşin olarak tahsil edilen KDV tutarı işletmenin kasasındaki para mevcudunda artışa yol açtığı için, “100 Kasa” hesabının borç tarafına 1800 TL kay­dedilmiştir. Ticari mallar satıcıya iade edildiğinden işletmenin satıcılara olan borcunda iade edilen mal tutarı kadar bir azalma meydana gelmiştir. Dola­yısıyla, işletmenin satıcılara olan borçlarını izlediği “320 Satıcılar” hesabına 10.000 TL tutarında azalış kaydedilmiş, yani hesabın borç tarafına kayıt ya­pılmıştır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

KDV’siz Tutar = KDV Dahil Tutar / (1 + KDV Oranı)

KDV’siz Tutar = 354.000 / (1 + 0,18)

KDV’siz Tutar = 300.000 TL

Buna göre, “600 Yurtiçi Satışlar” hesabının alacak tarafına KDV’siz satış tutarı olan 300.000 TL kaydedilir. “391 Hesaplanan KDV” hesabı bir kaynak hesabı olduğu için devlete olan KDV borcundaki 54.000 TL tutarındaki artış bu hesabın alacak tarafına kaydedilir. Diğer taraftan, X işletmesi mal satışını veresiye (kredili) gerçekleştirdiğinden müşterisinden (alıcıdan) alacaklı hale gelmiştir. Veresiye mal satış işlemi sonucunda X işletmesinin alıcıdan 354.000 TL ticari alacağı doğmuştur. Söz konusu alacak “120 Alıcılar” hesabının borç tarafına kaydedilir. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Her iki yöntemde de amaç, ticaret işletmelerinde mal alım satımı ve bunlara ilişkin gider, iade iskonto işlemlerinin kayda alınmasıdır. Bunun yanı sıra benzer şekilde üretim işletmeleri de satışa hazır mamul stoklarının hareketlerini izlemekte bu yöntemleri kullanabilirler. İki yöntem arasındaki temel farklılık, mal satışlarının muhasebeleştirilmesi ve dolayısıyla satılan ticari malın maliyetinin hesaplanmasında ortaya çıkmaktadır. Mal alışına ilişkin muhasebeleştirmede her iki yöntem arasında herhangi bir farklılık söz konusu değildir. Buna göre I ve II ifadeleri doğru, III ifadesi yanlıştır. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Brüt Kâr veya Zarar = Net Satışlar - Satılan Ticari Mallar Maliyeti     (sayfa: 106)

Formülü ile bulunur. Burada Net satışları 860.000 TL olarak soruda verilmiştir, Satılan Ticari Mallar Maliyeti ise ;

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = [(Dönem Başı Ticari Mal Mevcudu + Dönem İçi Ticari Mal Alımları +Alış Giderleri) - (Alıştan İadeler + Alış İskontoları + Dönem Sonu Ticari Mal Mevcudu)]   (sayfa:106)

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =[(180.000+670.000+120.000)- (70.000+20.000+130.000)]

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =970.00-220.000

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =750.000 TL olarak bulunur.

Brüt Kâr veya Zarar = Net Satışlar - Satılan Ticari Mallar Maliyeti

Brüt Kâr veya Zarar =860.000-750.000

Brüt Kâr veya Zarar =110.000 TL brüt kar elde edilmiştir. (sonuç pozitif olduğu için kar elde edilmiştir.)

Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = [(Dönem Başı Ticari Mal Mevcudu + Dönem İçi Ticari Mal Alımları +Alış Giderleri) - (Alıştan İadeler + Alış İskontoları + Dönem Sonu Ticari Mal Mevcudu)]

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =[(240.000+400.000+160) - (40.000+30.000+180.000)]

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =800.000-250.000

Satılan Ticari Mallar Maliyeti =550.000 TL

Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

Avans en genel tanımıyla, alacağına sayılmak üzere önceden yapılan ödeme, öndelik olarak ifade edilir. Avanslar:

Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Ocak ayında “191 İndirilecek KDV” hesabının kalanı, “391 Hesaplanan KDV” hesabının kalanından büyüktür. Dolayısıyla, ay sonunda KDV mahsup kaydı yapılmış ve iki hesapta kapatılmıştır. İşletmenin devletten olan KDV alacağını gösteren aradaki fark (50.000 TL), “190 Devreden KDV” hesabının borç tarafına kaydedilmiştir. Bir sonraki ayın KDV mahsup kaydı yapılırken bu hesaptaki tutar dikkate alınmalıdır. Sorunun doğru cevabı A seçeneğidir.

Sayım ya da teslim alma sırasında noksan çıkan ve araştırılmasına karar verilen varlıkların tutarları üzerinden hesabın borç tarafına kayıt yapılır. Bu hesap geçici bir hesaptır ve farkın nedeni bulununca kapatılır. Noksanlığın sebebinin tespit edilememesi ve personelin sorumlu tutulması durumunda bu hesabın alacak tarafına kayıt yapılarak hesap kapatılır. Buna göre I ve II ifadeleri doğru III ifadesi yanlıştır. Sorunun doğru cevabı C seçeneğidir.

İşletmelerin ana faaliyet konuları ile ilgili satın aldıkları mallar, mevcut ticari mal stoklarında bir artışa yol açar. Satın alınan ticari mallar, maliyet bedeli üzerinden “153 Ticari Mallar” hesabının borç tarafına kaydedi­lir. Alış nedeniyle ödenen KDV’ler ise ayrı olarak “191 İndirilecek KDV” hesabının borç tarafına kaydedilir. KDV oranı % 8 olup, 10.000 x % 8 = 800 TL’dir.

Satın alınan malların satışa hazır hale getirilebilmesi için yapılan her türlü gider, alış gideri olarak ni­telendirilir. Bu giderler; nakliye, yükleme, boşaltma, komisyon ve sigorta gibi giderlerdir. Muhasebenin temel kavramlarından maliyet esası kavramı gereğince söz konusu giderler, satın alınan malın maliyetine dahil edilir. Çünkü bu tip ödemelerin işletmenin genel giderleri ile bir ilgisi yoktur. Burada ticari malın miktarı değil maliyeti artmaktadır. Bundan dolayı alış giderleri de “153 Ticari Mallar” hesabının borç tarafına kaydedilir. Alış giderleri için ödenen KDV ise “191 İndirilecek KDV” hesabının borç tarafına kaydedilir. KDV oranı % 18 olup, 500 x % 18 = 90 TL’dir.

İşletme, satın almış olduğu malların bir kısmını veya tamamını değişik nedenlerden dolayı iade edebilir. Bu gibi durumlarda, işletmenin ticari mal stoklarında azalış olacaktır. Bu nedenle, “153 Ticari Mallar” hesabının alacak tarafına kayıt yapılır. KDV açısından ise, iadenin yapıldığı dönem itibariyle gerekli dü­zeltme yapılmalıdır.

İade edi­len mallara ilişkin KDV tutarı  ise, “391 Hesaplanan KDV” hesabının alacak tarafına kay­dedilmiştir. Çünkü, iade edilen malların KDV’si, işletme açısından, tahsil edilen ve daha sonra dev­lete ödenecek KDV niteliğindedir. KDV oranı % 8 olup, 2.000 x % 8 = 160 TL’dir.

İşletmeler ana faaliyetleri ile ilgili mal satışı yaptıklarında, “600 Yurtiçi Satışlar” veya “601 Yurtdışı Satışlar” hesabı kullanılır. Mal satışı esnasında bu hesapların alacak tarafına kayıt yapılır. Bu hesaplar aynı zamanda bir gelir tablosu hesabı olup, işletmenin brüt satış hasılatını göstermektedir. Satış nedeni ile ay­rıca alıcıdan KDV tahsil edilecektir. Tahsil edilen KDV’ler satış tutarına dahil edilmez, “391 Hesaplanan KDV” hesabının alacak tarafına kaydedilir. KDV oranı % 18 olup, 200.000 x % 18 = 36.000 TL’dir.

Satış giderleri Mal satışı esnasında ortaya çıkan giderlerdir. Bu giderler, alış giderlerinden farklı olarak malın maliyeti­ne dahil edilmez ve dönem gideri olarak kabul edilir. Satış esnasında ortaya çıkan giderler, “760 Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri” hesabının borç tarafına kaydedilir.

KDV oranı % 18 olup, 500 x % 18 = 90 TL’dir.

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = [(Dönem Başı Ticari Mal Mevcudu + Dönem İçi Ticari Mal Alımları + Alış Giderleri) -(Alıştan İadeler + Alış İskontoları + Dönem Sonu Mal Mevcudu)]

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = [(300.000 + 1.200.000 + 200.000) - (120.000 + 100.000 + 400.000)]

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = 1.700.000 - 620.000

Satılan Ticari Mallar Maliyeti = 1.080.000 TL

Net Satışlar = Brüt Satışlar - (Satıştan İadeler + Satış İskontoları)

Net Satışlar = 1.800.000 - (80.000 + 140.000)

Net Satışlar = 1.580.000 TL

Brüt Kâr veya Zarar = Net Satışlar - Satılan Ticari Malın Maliyeti

Brüt Kâr veya Zarar =  1.580.000 - 1.080.000

Brüt Kâr veya Zarar = 500.000 TL tutarında brüt kâr elde edilmiştir.

“197 Sayım ve Tesellüm Noksanları” hesabı, nakit, menkul değer, stok ve demirbaş eşyanın sayımların­da veya teslim alınmaları (tesellümleri) sırasında noksan çıkan değerlerin, noksanlık nedenlerinin araştırıl­ması süresince tutulduğu hesaptır. Sayım ya da teslim alma sırasında noksan çıkan ve araştırılmasına karar verilen varlıkların tutarları üzerinden hesabın borç tarafına kayıt yapılır.

Bu hesap geçici bir hesaptır ve farkın nedeni bulununca kapatılır. Aşağıdaki durumlarda bu hesabın alacak tarafına kayıt yapılarak hesap kapatılır:

Noksanlığın sebebinin tespit edilmesi,

Noksanlığın sebebinin tespit edilememesi ve personelin sorumlu tutulması,

Noksanlığın sebebinin tespit edilememesi ve noksanlığın sonuç hesaplarına aktarılmasına karar verilmesi.