FİNANSAL KURUMLAR

Ters Repo: Piyasadaki likidite fazlalığının geçici süre için piyasadan çekilmesidir. Merkez bankası, portföyündeki menkul kıymetleri (DİBS) işlemin vadesinde geri almak üzere, belirli bir süre için satarak piyasadaki likidite fazlalığını çeker. İşlemin vadesinde ters işlem gerçekleştirir.

Merkez Bankası olarak kabul edilen ilk banka 1668’de kurulan İsveç Devlet Bankasıdır.

Merkez bankaları para, kredi ve döviz politikalarını belirleyip uygulayan finansal para kurumlarıdır. Bu bankalar genellikle para çıkarma yetkisine ve tekeline sahip bulunmaktadırlar. Çok sayıda merkez bankasının emisyon işlemlerini yürüttüğü tek ülke Amerika Birleşik Devletleri’dir. ABD’de merkezî bir merkez bankasından hariç (FED), farklı eyaletlerde kurulmuş 12 adet merkez bankası daha vardır.

Fiyat istikrarının sağladığı faydalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

• Göreli fiyatlar kolaylıkla izlenebilir. Böylece tüketim ve yatırım kararları daha etkin alınır.

• Tasarruf sahipleri ve yatırımcılar, fiyat istikrarı sürdürüldüğünden emin olduklarında enflasyon için ek risk primi talep etmezler. Aksi halde, enflasyonun yüksek ve dalgalı olduğu ülkelerde, yatırımcılar enflasyon riskinden korunmak için olması gereken getiriden daha yüksek getiri talep ederler. Bu da faiz oranlarının yükselmesine ve kaynak maliyetinin artmamasına neden olur.

• Verimsiz harcama ve yatırımı azaltır. Aksi halde, enflasyonun yüksek olduğu ülkelerde, tasarruflar verimsiz alanlara kayabilir.

• Enflasyondan korunmak için gereksiz ve verimsiz uğraşları azaltarak zaman kaybını önler. • Yerli para yerine yabancı para ikame edilmesi yönündeki tercihlerin önüne geçilir.

• Gelir transferi ve gelir dağılımının bozulmasını önler. Enflasyon nedeniyle gelir dağılımı genellikle sabit gelirliler aleyhine bozulur. Gelir dağılımındaki bozulma toplumsal barışı da olumsuz yönde etkiler.

Repo: Likidite sıkışıklığı nedeniyle merkez bankasının piyasayı kısa vadede geçici olarak fonlamasıdır. TCMB, repoya konu olan menkul kıymetleri (Devlet İç Borçlanma Senetleri-DİBS) işlemin vadesinde geri satmak üzere, belirli bir süre satın alır ve piyasaya likidite sağlar. İşlemin vadesinde ters işlem gerçekleşir.

Emisyon genel anlamda, bir ülkede kâğıt para, tahvil, bono ve hisse senetleri gibi değerlerin ilk kez piyasaya sürülmesidir. Merkez bankaları için bahsedilen emisyon banknot emisyonudur.

Enflasyon hedeflemesi, Merkez Bankaları’nın para politikasının fiyat istikrarını sağlamaya ve sürdürmeye yönelik olarak kurumsallaştırdığı bir para politikası rejimidir. Merkez Bankaları bu rejimde belirlenen ve ilan edilen enflasyon hedefine belirli bir süre sonunda ulaşacaklarını taahhüt etmekte ve para politikası araçlarını sadece belirlenen hedefe ulaşmaya yönelik olarak bağımsız bir şekilde kullanmaktadır.

Fiyat istikrarının sağladığı faydalar aşağıdaki gibi özetlenebilir:

Açık Piyasa İşlemleri (APİ)
APİ, para politikası uygulaması çerçevesinde merkez bankasının kısa vadeli faiz oranlarının belirlenen düzeylerde oluşmasını sağlamak ve finansal piyasalardaki likiditeyi etkin bir şekilde düzenlemek amacıyla, menkul kıymet alım ve satımı ile para piyasası işlemleri yapması olarak tanımlanmaktadır. Banka, piyasadaki likidite açığı ya da fazlasının geçici olduğu koşullarda repo ve ters repo işlemlerine başvurmaktadır. Bu işlemlerin yanı sıra piyasada kalıcı likidite sıkışıklığının olduğu durumlarda menkul kıymetlerin doğrudan alımı, piyasada kalıcı likidite sıkışıklığının olduğu durumlarda ise doğrudan satımı işlemi yapılmaktadır.

Merkez bankaları piyasadaki likiditeyi azaltmak istediğinde bu oranı (mevduat munzam karşılığı) yükseltmekte, artırmak istendiğinde ise düşürmektedir.

T.C Merkez Bankası 1725 sayılı yasa ile kurulmuştur.