FİNANSAL KURUMLAR

Bankacılık Kanunu amacı; finansal piyasalarda güven ve istikrarın sağlanmasına, kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışmasına, tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektedir.

Yaşanan krizler ve diğer yapısal sorunlar nedeniyle bankacılık sektörünün düzenleme ve denetiminin tek bir elden yapılması amacıyla 1999 yılında Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun kurulmasına karar verilmiştir.

Menkul kıymetler ve ilgili borsaları düzenlemek Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu’nun vizyonu değildir.

Ülkemizde Bankacılık Kanunu ile ilgili iç denetim ve risk yönetimine, bilgi sistemleri ve süreçlere, sermaye yeterliliğine ilişkin düzenlemeler yapan kurum Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumudur.

Uluslararası bankaların sermaye yeterliliği denetimine ilişkin mevzuatı uluslararası olarak yakınlaşmayı amaçlayan, bağımsız denetim otoritesi Basel Bankacılık Denetim Komitesidir.

TMSF Basel Bankacılık Gözetim Komitesi’nin uluslararası ve/veya bölgesel düzeyde birlikte çalıştığı kurumlardan biri değildir.

Sermaye Piyasası Kurul’unun Temel Amaçları:

• Sermaye piyasalarının işleyiş kurallarını belirlemek,

• Piyasadan fon kullanan şirketlerin belli kurallara uygun olarak en iyi şekilde yararlanmalarını sağlamak,

• Sermaye piyasasına yatırım yapan tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarını korumak,

• Piyasaların adil ve etkin çalışmasını sağlamaktır

5411 Sayılı Bankacılık Kanunu kapsamı içine giren kurumlar aşağıdaki gibidir:

• Türkiye’de kurulu mevduat bankaları,

• Katılım bankaları,

• Kalkınma ve yatırım bankaları,

• Yurt dışında kurulu bu nitelikteki kuruluşların Türkiye’deki şubeleri ,

• Finansal holding şirketleri,

• Türkiye Bankalar Birliği ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği,

• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu,

• Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu

5411 sayılı Bankacılık Kanunu’nun 111. maddesinde TMSF’ye ilişkin hükümlere yer verilmiş ve Fonun görevini yaparken bağımsız olacağına işaret edilmiştir.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun Görev ve Yetkileri:

• Bankacılık Kanunu ve ilgili mevzuat çerçevesinde tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korunması amacıyla mevduat ve katılım fonlarının sigorta edilmesi,

• Fon bankalarının (fona devredilen bankaların) yönetilmesi, mali bünyesinin güçlendirilmesi, yeniden yapılandırılması, devri, birleştirilmesi, satışı, tasfiyesi,

• Fon alacaklarının takip ve tahsili işlemlerinin yürütülmesi ve sonuçlandırılması,

• Fon varlık ve kaynaklarının idare edilmesi,

• Diğer görevler.

Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’nun Misyonu: TMSF, finansal sistemin istikrarına katkıda bulunmak amacıyla;

• Mevduat ve katılım fonunu sigortalamak ve

•Kendisine devredilen bankaları ve varlıkları en etkin şekilde çözümlemektir.

TMSF bu güne kadar, birçok bankanın çözümlemesini yaparak, tasfiye aşamasına gelmiş bu bankaların kaynaklarını ekonomiye tekrar kazandırmıştır. Banka çözümlemesi, bankanın faaliyet izninin kaldırılması, Fon’a devredilmesi ve bankanın geri kazanımı demektir.

BDDK, üstlendiği misyonu yerine getirmek için gerekli düzenleyici ve denetleyici çerçeveyi yaratacak, uygulayacak ve geliştirecektir. Bu süreçte Kurumun görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki gibi sıralanmıştır 5411 Sayılı Bankacılık Kanununa tabi Kuruluşlara ilişkin görevler:

Bu şirketlerin kuruluş ve faaliyetlerini, yönetim ve teşkilat yapısını, birleşme ve bölünme, hisse değişimi ve tasfiyelerini uygulamak, uygulanmasını sağlamak, bunu izlemek ve denetlemek.

• 5411 Sayılı Bankacılık kanununun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler ve tebliğler çıkarmak. • Kendi alanıyla ilgili yurt içi ve yurt dışı kuruluşlara üye olmak,

• Finansal hizmetler sektörünün geliştirilmesi amacıyla stratejiler belirlemek,

• Gözetim, denetim ve yerinde denetim yapmak,

• Sektörün etkinliğini ve rekabet kabiliyetini artırmak: Kamu kesiminin kontrolündeki bankaların sektör üzerindeki bozucu etkilerinin ortadan kaldırılması, bankaların sermaye yapılarının güçlendirilmesi, aracılık maliyetlerinin düşürülmesi, grup bankacılığı ve mali olmayan faaliyetlerinin en aza indirilmesi,

• Sektöre güveni kalıcı kılmak: Piyasa disiplini ve sistemde yer alanların “kendi sorumluluklarını almaları” ilkesi çerçevesinde, kamunun bilgilendirilmesine yönelik düzenlemelerin yapılması, yeterli, anlaşılabilir ve doğru bilginin zamanında piyasaya ulaştırılması, muhasebe ve raporlama sisteminde uluslararası standartlara erişilmesi, taşınan riskler hakkındaki bilgilerin herkese açık ve ulaşılabilir olduğu şeffaf bir ortamın sağlanması,

• Sektörün ekonomi üzerinde yaratabileceği zararları asgariye indirmek: Bankaların düzenli ve emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye sokabilecek her türlü işlem ve uygulamaların önlenmesi, münferit sorunların sistematik risk yaratmasına izin verilmemesi için erken uyarı ve erken müdahale sistemlerinin geliştirilmesi,

• Sektörün dayanıklılığını geliştirmek: Sektörün risklere karşı direnç ve esnekliğinin artırılması, kurumsal yönetişimin (corporate governance) iyileştirilmesine önem verilmesi, iç denetim ve risk yönetim sistemlerinin geliştirilmesi, kredi riskinin yanında piyasa ve operasyonel risklerin sermaye yeterliliğinde dikkate alınması, Kurumun risk odaklı ve konsolide bazda gözetim ve denetim yeteneğinin artırılması,

• Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak: Mevduat sigortası sisteminin piyasa disiplinini bozucu ve ahlaki istismarı artırıcı etkileri ile tasarruf sahiplerinin haklarının korunması ihtiyacı arasındaki dengenin kurulması.

BDDK, üstlendiği misyonu yerine getirmek için gerekli düzenleyici ve denetleyici çerçeveyi yaratacak, uygulayacak ve geliştirecektir. Bu süreçte Kurumun görev, yetki ve sorumlulukları aşağıdaki gibi sıralanmıştır 5411 Sayılı Bankacılık Kanununa tabi Kuruluşlara ilişkin görevler:

Bu şirketlerin kuruluş ve faaliyetlerini, yönetim ve teşkilat yapısını, birleşme ve bölünme, hisse değişimi ve tasfiyelerini uygulamak, uygulanmasını sağlamak, bunu izlemek ve denetlemek.

• 5411 Sayılı Bankacılık kanununun uygulanmasına ilişkin yönetmelikler ve tebliğler çıkarmak.

• Kendi alanıyla ilgili yurt içi ve yurt dışı kuruluşlara üye olmak,

• Finansal hizmetler sektörünün geliştirilmesi amacıyla stratejiler belirlemek,

• Gözetim, denetim ve yerinde denetim yapmak,

• Sektörün etkinliğini ve rekabet kabiliyetini artırmak: Kamu kesiminin kontrolündeki bankaların sektör üzerindeki bozucu etkilerinin ortadan kaldırılması, bankaların sermaye yapılarının güçlendirilmesi, aracılık maliyetlerinin düşürülmesi, grup bankacılığı ve mali olmayan faaliyetlerinin en aza indirilmesi,

• Sektöre güveni kalıcı kılmak: Piyasa disiplini ve sistemde yer alanların “kendi sorumluluklarını almaları” ilkesi çerçevesinde, kamunun bilgilendirilmesine yönelik düzenlemelerin yapılması, yeterli, anlaşılabilir ve doğru bilginin zamanında piyasaya ulaştırılması, muhasebe ve raporlama sisteminde uluslararası standartlara erişilmesi, taşınan riskler hakkındaki bilgilerin herkese açık ve ulaşılabilir olduğu şeffaf bir ortamın sağlanması,

• Sektörün ekonomi üzerinde yaratabileceği zararları asgariye indirmek: Bankaların düzenli ve emin bir şekilde çalışmasını tehlikeye sokabilecek her türlü işlem ve uygulamaların önlenmesi, münferit sorunların sistematik risk yaratmasına izin verilmemesi için erken uyarı ve erken müdahale sistemlerinin geliştirilmesi,

• Sektörün dayanıklılığını geliştirmek: Sektörün risklere karşı direnç ve esnekliğinin artırılması, kurumsal yönetişimin (corporate governance) iyileştirilmesine önem verilmesi, iç denetim ve risk yönetim sistemlerinin geliştirilmesi, kredi riskinin yanında piyasa ve operasyonel risklerin sermaye yeterliliğinde dikkate alınması, Kurumun risk odaklı ve konsolide bazda gözetim ve denetim yeteneğinin artırılması,

• Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak: Mevduat sigortası sisteminin piyasa disiplinini bozucu ve ahlaki istismarı artırıcı etkileri ile tasarruf sahiplerinin haklarının korunması ihtiyacı arasındaki dengenin kurulması.

Basel II (Sermaye Yeterliliği Düzenlemesi), Basel Komitesi kredi risk hesaplaması konusundaki eksiklikleri düzenleyecek ve operasyonel riski de kapsayacak yeni bir sermaye yeterlilik düzenlemesi için, 1999 yılında çalışmalarına başlamış ve Basel II Standartlarını geliştirmiştir. Basel II, bankalarda etkin risk yönetimini ve piyasa disiplinini geliştirmek, sermaye yeterliliği ölçümlerinin etkinliğini artırmak ve böylece sağlam ve etkin bir bankacılık sistemi oluşturmak ve finansal istikrara katkıda bulunmak için sunulmuştur.

Basel Bankacılık Denetim Komitesi (Basel Committe on Banking Supervision -BCBS), 1975 yılında Onlar Grubu ülkelerinin merkez bankası başkanları tarafından kurulmuş bankacılık denetim otoriteleri komitesidir. Belçika, Kanada, Fransa, Almanya, İtalya, Japonya, Lüksemburg, Hollanda, Birleşik Krallık ve ABD bankacılık denetim otoriteleri ve merkez bankalarının üst düzey temsilcilerinden oluşur. Genellikle daimi sekreteryanın bulunduğu İsviçre’nin Basel Kentinde BIS’te (Bank of International Settlement) toplanır.

Basel I (Basel Sermaye Yeterlilik Uzlaşısı), bir bankanın batması halinde, mevduat sahiplerinin karşılaşabilecekleri maliyetleri en aza indirmek için asgari olarak tutulması gereken sermaye üzerinde odaklanmıştır ve 1993 yılında uygulamaya girmiştir. Basel II (Sermaye Yeterliliği Düzenlemesi), Basel Komitesi kredi risk hesaplaması konusundaki eksiklikleri düzenleyecek ve operasyonel riski de kapsayacak yeni bir sermaye yeterlilik düzenlemesi için, 1999 yılında çalışmalarına başlamış ve Basel II Standartlarını geliştirmiştir. Basel II, bankalarda etkin risk yönetimini ve piyasa disiplinini geliştirmek, sermaye yeterliliği ölçümlerinin etkinliğini artırmak ve böylece sağlam ve etkin bir bankacılık sistemi oluşturmak ve finansal istikrara katkıda bulunmak için sunulmuştur. Ayrıca, 2008 Krizinin ortaya çıkardığı eksiklikleri gidermek amacıyla Basel III olarak adlandırılan düzenleme değişiklikleri gündeme gelmiştir.