Faktoring, Finansal Kiralama, Finansman, Varlık Yönetim Şirketleri

Alacakların vadesinden önce nakde dönüşmesini sağlayan bir finansman tekniğe faktoring denir

Alacakların vadesinden önce nakde dönüşmesini sağlayan bir finansman tekniği olan ve yaygın bir şekilde 1970’li yıllarda uygulanmaya başlanan faktoring,
Ülkemizde 1994 yılında uygulanmaya başlanmış ve bu amaçla faktoring şirketleri kurulmuştur

Yapılan faktoring anlaşmasına göre, firmaya bir ön ödeme yapılabilmektedir. Genellikle faktoring şirketleri, fatura tutarının % 80’ini ön ödeme olarak ve geri kalan % 20’yi ise tahsilat yapılıp, çeşitli giderler düşüldükten sonra ödemektedirler.

Toptan Faktoring: Bu türde faktoring şirketi, müşterisine sadece finansman
hizmeti sunmaktadır. Alacak yönetimi ve ticari riskin üstlenilmesi fonksiyonu bu
türün kapsamına girmemektedir.

Alacak Çözümleme Satın alınmak veya yönetim sözleşmeleri yapılmak suretiyle bankalardan ve diğer finans kuruluşlarından devralınan problemli kredi alacaklarının tahsili ve tasfiyesinden sorumlu birimlidir

1. Finansman Fonksiyonu

2-Hizmet Fonksiyonu

3-Risk Üstlenme-Teminat Fonksiyonu

Yerel ve muhabir faktoring şirketleri arasındaki iş birliğini sağlamak için uluslararası faktor zincirleri oluşturulmuştur. Şu anda üst kuruluş niteliğinde 4 adet faktor zinciri oluşturulmuştur. Bunlar aşağıda belirtilmiştir:

• Uluslararası faktor Zinciri (Factors Chain International-FCI)

• Uluslararası faktor Grubu (International Factors Group-IFG)

• Uluslararası Heller Grubu (Heller International Group-HIG)

• Lombart Nat Batı Hizmetler Grubu (Lombart Nat West Commercial Services-LNWCS)

Finansal kiralamanın, faaliyet kiralaması ve finansal kiralama olmak üzere iki temel türü vardır: Faaliyet kiralaması ve finansal Kiralamadır.

Finansal kiralama, en yaygın kullanılan türdür. Kiraya verenin, kiraya verilen mala ait bütün risk ve menfaatleri kiracıya devrettiği kiralama türüdür. Uluslararası standartlara göre, bir kiralamanın finansal kiralama sayılabilmesi için aşağıdaki dört ölçütten en az birinin varlığı gerekmektedir: 1- Kira süresi sonunda, malın mülkiyetinin kiracıya devrinin öngörülmesi,

2- Anlaşmanın, kiracıya, kira süresi sonunda, malı o tarihteki beklenen piyasa fiyatının altında bir değerden satın alma hakkını vermesi,

3- Kira süresinin, kiralanan varlığın tahmini ekonomik ömrünün en az %75’ ine eşit olması,

4- Kira ödemeleri toplamının kira süresinin başlangıcındaki bugünkü değerinin, malın piyasa değerinin en az % 90’ına eşit olmasıdır

Faktoring şirketlerinin kuruluş koşulları aşağıdaki gibidir:

a) Anonim şirket şeklinde kurulması,

b) Ödenmiş sermayelerinin finansal kiralama şirketleri için 3226 sayılı Finansal Kiralama Kanunu‘nun 11 inci maddesinde belirtilen tutardan az olmaması,

c) Hisse senetlerinin tamamının nâma yazılı ve nakit karşılığı çıkarılması,

d) Ticaret unvanında “Finansal Kiralama Şirketi” ibaresinin bulunması,

e) Ana sözleşmelerinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olması,

f) Kurucularının bu Yönetmelik‘in 5‘inci maddesinde sayılan şartları taşıması,

g) Kurucularının tüzel kişi olması hâlinde kurumun etkin denetimini engellemeyecek şeffaf ve açık bir ortaklık yapısının olması şarttır.

Amerika Birleşik Devletleri’nde üç tür finansman şirketi vardır:

• Tüketici finansman şirketleri, özellikle hane halkına ödünç veren kuruluşlardır.

• İş Finansman Şirketleri, iş çevrelerine ödünç verme ve kiralama işlerinde uzmandırlar.

• Satış Finansman Şirketleri, dayanıklı malların perakendeciler tarafından satışını finanse ederler.

Finansman şirketlerinin kuruluş koşulları aşağıdaki gibidir:

a) Anonim şirket şeklinde kurulması,

b) Ödenmiş sermayelerinin Kanunun öngördüğü tutardan az olmaması,

c) Hisse senetlerinin tamamının nâma yazılı ve nakit karşılığı çıkarılması,

d) Ticaret unvanında “Finansman Şirketi” ibaresinin bulunması,

e) Ana sözleşmelerinin ilgili mevzuat hükümlerine uygun olması,

f) Kurucularının bu Yönetmelik‘in 5‘ inci maddesinde sayılan şartları taşıması,

Varlık Yönetim Şirketleri, mali kurumların alacaklarının ve varlıklarının satın alınması, tahsili, yeniden yapılandırılması ve satılması amacına uygun olarak çalışan kurumlardır.

Varlık yönetim şirketlerinin kuruluş şartları, faaliyet alanları ve asgari iştirak oranı aşağıdaki gibi belirlenmiştir:

Kuruluş Şartları:

a) Anonim şirket şeklinde kurulması,

b) Ödenmiş sermayesinin Yönetmeliğin öngördüğü tutardan az olmaması (Kuruluş için gerekli olan asgari sermaye, her yıl Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan yıllık üretici fiyat endeksinin iki katının gerektirdiği miktarı geçmemek üzere Kurul kararıyla artırılabilir),

c) Hisse senetlerinin tamamının nâma yazılı ve nakit karşılığı çıkarılması,

d) Ticaret unvanında “Varlık Yönetim Şirketi” ibaresinin bulunması,

e) Ana sözleşmesinin 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu, bu Yönetmelik ve ilgili diğer mevzuat hükümlerine uygun olması,

f) Kurucularının 5’inci maddede sayılan şartları taşıması, şarttır.

Faaliyet Alanı: Varlık yönetim şirketleri:

a) Banka, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve diğer mali kurumların alacakları ile diğer varlıklarını satın alabilir, satabilir, satın aldığı alacakları tahsil edebilir, varlıkları nakde çevirebilir veya bunları yeniden yapılandırarak satabilir.

b) Alacakların tahsili amacıyla edindiği gayrimenkul veya sair mal, hak ve varlıkları işletebilir, kiralayabilir ve bunlara yatırım yapabilir.

c) Alacaklarını tahsil etmek amacıyla borçlularına ilave finansman sağlayabilir.

d) Banka, Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve diğer mali kurumların alacakları ile diğer varlıklarının yeniden yapılandırılması veya üçüncü kişilere satışında danışmanlık ve aracılık hizmeti verebilir.

e) Ana faaliyetlerini gerçekleştirmek üzere sermaye piyasası mevzuatı dâhilinde ve gerekli izinleri almak kaydıyla faaliyette bulunabilir ve menkul kıymet ihraç edebilir.

f) Faaliyetlerini gerçekleştirmek amacıyla iştirak edinebilir.

g) Diğer varlık yönetimi şirketlerinin satışına aracılık ettiği veya ihraç ettiği finansal ürünlere yatırım yapabilir.

h) Şirketlere kurumsal ve finansal yeniden yapılandırma alanlarında danışmanlık hizmeti verebilir.

Varlık yönetim şirketleri, bu maddede belirlenen konular dışında faaliyette bulunamaz

Varlık yönetim şirketlerinin, 11’inci madde uyarınca iştirak edecekleri ortaklıkların, sermayesinin veya oy hakkı toplamının en az yüzde onuna sahip olması şartı durumudur. 

Ülkemizdeki Varlık Yönetim şirketlerinin organizasyon yapısı içinde varlık çözümleme, alacak çözümleme, hukuk ve şirket yeniden yapılandırma olarak dört birim bulunmaktadır.

Yasaya göre finansal kiralama sözleşmesi en az dört yıl feshedilemez.

Finansal kiralama bedeli ve ödeme dönemleri taraflarca belirlenir. Bu bedeller sabit veya değişken olabilir. Türk Lirası veya Merkez Bankasınca alım satımı yapılan döviz cinsinden belirlenebilir. Yurt dışından yapılacak finansal kiralamalarda kiralama bedeli yıllık 25.000 Amerikan Doları karşılığı Türk Lirasından az olamaz. Bu miktarı artırmaya ve eski değerine indirmeye Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu yetkilidir.

Ülkemizde finansal kiralama hizmetlerinden ağırlıklı olarak sanayi ve hizmetler sektörü yararlanmaktadır.