FİNANSAL EKONOMİ

Nominal döviz kuru bir para biriminin başka bir para birimi cinsinden değeridir. Nominal döviz kurlarının belirli bir zaman içerisinde yabancı ülkedeki enflasyon oranı ile yurt içi  enflasyon oranına göre düzeltilmesinden eldi edilen kura reel döviz kuru adı verilir.

Bu yaklaşıma göre ekonomik birimler, yabancı ülkelerle mal ve hizmet ticareti yapmak için döviz talep etmektedir. Döviz arzı ise, yurt dışına satılan mal ve hizmetlerden elde edilen gelirler tarafından belirlenmektedir. Dolayısıyla dövizin değeri (fiyatı) ithalat ve ihracattan kaynaklanan döviz arz ve talebine göre belirlenmektedir. Bu yaklaşıma göre, bir ülkenin döviz kurlarını ve ulusal paranın değerini belirleyen en temel etken, o ülkenin dış ticaret dengesi, yani mal ihracat ve ithalatıdır.

Döviz arz eğrisi sabit iken Türk halkının ABD mallarına olan talebindeki artış(Türkiye'nin ithal talebindeki artış) döviz talebini arttırır ve döviz talep eğrisi sağa kayar. Bunun sonucu olarak döviz kuru yükselecek ve Türkiye'nin milli parası(₺) dolar karşısında değer kaybedecektir.

Dış ticaret akımları ve satın alma gücü paritesi teorileri geleneksel döviz kuramı yaklaşımlarından dır. Faiz oranları paritesi ülkeler arası faiz oranlarındaki farklılıklara dayanarak döviz kurlarını açıklar. Ülkeler arasındaki denge döviz kurlarında meydana gelen değişmelerin temel sebepleri: ülkeler arası faiz oranları farklılıkları, ülkeler arası farklı beklentiler, ithalat ve ihracat talebi ve merkez Bankası müdahaleleri olup tek fiyat kanunu ilkesini esas alan ve tek fiyat kanununun döviz piyasalarında uygulanması, satın alma gücü paritesi olarak bilinmektedir ve tek fiyat yasasının bütün mallar için geçerli olduğu kabul edilir.

Döviz kurlarının belirlenmesine yönelik olarak uygulanan sistemlere döviz kuru sistemleri denilmektedir. Döviz kuru sistemleri sabit ve esnek kur sistemi olarak iki başlık altında toplanmaktadır. Yerli paranın diğer yabancı para cinsinden değerinin resmi otorite tarafından belirlendiği ve merkez Bankasının döviz alıp satmak yolu ile piyasaya müdahale ettiği sistem Sabit döviz kuru sistemidir.

Türkiye'de 1999 yılı sonunda vadeli işlem ve obsiyon borsası'nın(VOB)temelleri atılmış ve 2005 yılında vadeli işlemler piyasası açılarak fiilen faaliyete geçmiştir. VOB de hisse senedi, döviz, faiz ve emtia olmak üzere dört ayrı piyasada vadeli işlem sözleşmelerinin alım satımına öncelik verilmiştir.

Belirli bir miktardaki malın veya finansal aracın gelecekteki bir tarihte, önceden belirlenmiş fiyat ve miktardan satın alma/satma yükümlülüğü içeren sözleşmelerdir. borsada değil Tezgah üstü piyasalarda işlem gördüğünden karşılıklı güven gerektirir, standart değildir ve kredi riski yani anlaşmaya uymama riski mevcuttur.

Türev piyasalar, ileriki bir tarihte, teslimatı veya nakdi anlaşması yapılmak üzere her hangi bir kıymetin, bu günden alım satımının yapıldığı piyasalardır. Türev piyasa işlemleri kavram olarak forward, swap,futures ve opsiyon işlemlerinin tamamını kapsamaktadır.

Piyasalar arasında arbitraj fırsatları oluşturan ve önceden belirlenen koşullara göre iki taraf arasında belirli bir zaman dilimi içerisinde, faiz veye ana para ödemelerinin değiştirilmesi konusunda yapılan sözleşmeler swap(takas) ya da değiştirme sözleşmeleridir. Bu sözleşmeler üç aşamada yürütülür. Birinci aşama;  Ana paraların anlaşmaya varılan kur üzerinden takas edilmesi İkinci aşama; Faiz ödemelerinin takas edilmesi ve üçüncü aşama;  tarafların ana paralarını vade sonunda birbirlerine iade etmesidir. Swap işlemleri her iki tarafında riskten korunmasını sağlar. Bu sözleşmeler borsalar dışında bankalar ile müşterileri arasında yapılan ve sözleşme miktarı, teslim tarihi, fiyat gibi koşulların tarafların ihtiyaçlarına göre belirlendiği ürünlerdir.

b

c

b

a

a

b

d

c

e

a

a