FİNANSAL EKONOMİ

Katılım bankaları, ülkemizin gündemine özel finans kurumları adıyla 1980’li yıllarda girmiş, 1983 yılında bu kurumların kurulmasına izin verilmiştir. 2005 yılında kabul edilen 5411 sayılı Bankacılık Kanunu ile “Özel Finans Kurumları”nın adı Katılım Bankaları olarak değiştirilmiş ve mevduat bankaları ile aralarındaki tüm farklılıklar giderilmiştir.

Kalkınma ve yatırım bankaları, Mevduat kabul etmeyen bir banka türüdür. Kalkınma ve yatırım bankalarının temel işlevi orta ve uzun vadeli krediler vererek ülkenin gelişimine katkıda bulunacak yatırımlara finansman sağlamaktadır. Kalkınma bankaları esas olarak; hisse senedi ve tahvil piyasasının gelişmediği ülkelerde elde ettikleri fonları uzun vadeli kredilere dönüştüren, iştiraklerde bulunan, özellikle imalat sanayini finanse eden ve bunun yanında yatırımcılara gerekli teknik yardımlarda bulunan kurumlardır.

Bir sigorta şirketi riskini çeşitli reasürans anlaşmalarıyla, reasürans şirketlerine devredilmektedir. Bu bağlamda teminat verdikleri risklerde büyük hasarların aynı anda oluşma ihtimaline karşı, hasar ödemelerinde zorlanmamak için reasürans (mükerrer sigorta) yaptırmaktadır. Reasürans, sigorta şirketlerine tek başlarına yüklenmeleri mali yönden mümkün olmayan riskleri, sigortalayabilme imkânı vermektedir

Hukuki ve ticari anlamda factoring şirketleri, mal satımı ve hizmet arzı ile uğraşan işletmelerin bu satışlar nedeniyle doğmuş veya doğacak alacaklarını devralan, bu alacaklar karşılığı peşin ödemeler sağlayarak finansal kolaylıklar sunan, aynı zamanda mali, ticari ve idari konularda işletmeye verdiği hizmetler karşılığı ücrete hak kazanan kurumlardır.

Menkul kıymet yatırım ortaklıkları; sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek üzere anonim ortaklık şeklinde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulan sermaye piyasası kurumlarıdır.

Yatırım ortaklıklarının diğer ortaklıklardan farkı, faaliyet alanlarının sadece sermaye piyasası araçları ile altın ve diğer kıymetli madenlerden oluşan bir portföyün işletilmesi şeklinde sınırlandırılmış bulunmasıdır.

BDDK; mevduat, katılım, kalkınma ve yatırım bankalarının, yabancı banka temsilciliklerinin, faktoring, finansal kiralama ve finansman şirketlerinin, finansal holding şirketlerinin ve varlık yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet izinlerinin verilmesinden ve bu kuruluşların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumludur.

SPK, sermaye piyasasını düzenleyen ve denetleyen kamu kurumudur. Sermaye piyasası faaliyetinde bulunacak kurumların Kuruldan izin almaları zorunludur. Bu bağlamda Kurulun, kuruluşuna ve faaliyete geçmesine izin verdiği kuruluşlar;

 Mevduat bankaları, Katılım bankaları, Finansman şirketleri ve Finansal kiralama şirketleri BDDK’nın gözetim ve denetimine tabidir.

Temmuz 2018’de Türk finans sistemindeki istikrara katkısı açısından önemli bir kuruluş olan Hazine Müsteşarlığı Maliye Bakanlığı çatısına geçmiş ve yeni yapılanmada T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı oluşturulmuştur.

Hazine müsteşarlığında, Sigortacılık ile ilgili olarak düzenleme ve denetlemeye yönelik olarak iki kurum yer almaktadır. Sigorta Denetleme Kurulu Başkanlığı ve Sigortacılık Genel Müdürlüğü. Sigortacılık Genel Müdürlüğüne ilgili mevzuatla verilen görevlerden biri;

Sigorta, reasürans, emeklilik şirketleri, sigorta aracıları, eksperler, aktüerler ve sigortacılıkla ilgili diğer gerçek ve tüzel kişilerin piyasaya girişleri, faaliyetleri ve piyasadan çıkışları ile ilgili düzenlemeleri hazırlamak, uygulamak ve izlemektir.

Mevduat bankaları ile kalkınma ve yatırım bankaları, tüzel kisiliği haiz ve kamu kurumu niteliğinde özdüzenleyici bir meslek kuruluşu olan Türkiye Bankalar Birliğine faaliyet izni aldıkları tarihten itibaren bir ay içinde üye olmak, Birlik statü hükümlerine uymak ve Birliğin yetkili organlarının aldığı kararları uygulamak zorundadır.

Finansal piyasaların temel fonksiyonu olan fon transferi, fonların tasarrufçulardan yatırımcılara aktarımı doğrudan ve dolaylı finansman olmak üzere iki şekilde yapılmaktadır.

Katılım fonu: Katılım bankaları nezdinde açtırılan gerçek ve tüzel kişilere ait özel cari hesap ve katılma hesaplarında yer alan paradır.

Yanıtlardan sade B şıkkı yanlıştır.

Yatırım Fonu; Tasarruf sahiplerinden katılma belgeleri karşılığında topladıkları paralarla, belge sahipleri hesabına, hazine bonosu, hisse senedi, tahvil gibi menkul kıymetlerden ve kıymetli madenlerden oluşan portföyleri işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır.

Türkiye’de A tipi yatırım fonlarının portföylerinin en az aylık ortalama bazda, yüzde %25'i Türk şirketlerinin hisse senetlerinden oluşması gerekir.

SPK’ dan izin almış portföy yönetim şirketleri, aracı kurumlar ve yatırım bankaları portföy yöneticiliği faaliyetinde bulunmaya yetkili kurumlardır.

BDDK; Mevduat, katılım, kalkınma ve yatırım bankalarının, yabancı banka temsilciliklerinin, faktoring, finansal kiralama ve finansman şirketlerinin, finansal holding şirketlerinin ve varlık yönetim şirketlerinin kuruluş ve faaliyet izinlerinin verilmesinden ve bu kuruluşların düzenlenmesi ve denetlenmesinden sorumlu olan, düzenleyici ve denetleyici kurumdur.

SPK; Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılarak halkın iktisadi kalkınmaya etkin ve yaygın bir şekilde katılmasını sağlamak, sermaye piyasasının güven, açıklık ve kararlılık içinde çalışmasını sağlamak; tasarruf sahiplerinin hak ve yararlarının korunmasını düzenlemek ve denetlemek gibi amaçlarla kurulmuş,  sermaye piyasasını düzenleyen ve denetleyen kamu kurumudur.

TCMB 1930 yılında 1715 sayılı yasa ile kurulmuş ve 1931 tarihinde faaliyetlerine başlayabilmiştir.

Bir gerçek kişinin, bir katılım bankasının aynı veya farklı şubelerinde birden fazla katılın veya özel cari hesabı bulunması halinde, gerçek kişiye ait tüm katılma ve özel cari hesapları toplamının 100 bin TL’ye ye kadar olan kısmı “Tasarruf Mevduatı ve Katılım Fonu Sigortası” kapsamındadır?

Kitabımızın ilgili ünitesinde Türkiye'de Finans Sektörünün aktif büyüklüğü 2007-2011 yılları arasında verilmiştir. Bu tablo günümüzde de benzer bir eğilim sergilemektedir ve Türk finans sektörü bankacılık ağırlıklı bir yapıya sahip olmaya devam etmektedir. Yukarıdaki yer alan şıklar kitabımızdaki tablo ile paralellik sergilemekte ve toplam pay alınan payların  büyükten küçüğe doğru dizilimini göstermektedir.