FİNANSAL EKONOMİ

Piyasa ekonomilerinde reel sektörün işleyişi mal, hizmet ve parasal akımların birlikte gerçekleşmesini gerektirmektedir. Bu üç aşamalı olarak gerçekleşir. Birinci aşama" Mal ve hizmet akımıdır" bu akımın başlanğıç noktasını hanehalkı ve işletmeler oluşturur. İkinci aşama devletin yer aldığı, verğiler ile mal ve hizmetlerin oluşturdugu bir süreçtir. Üçüncü aşamada ise dış alem ilişkileri yer almaktadır.

Hanehalkı üretim için gerekli üretim faktörlerini(Sermaye, Emek) firmalara sağlamaktadır. Firmalar ise hanehalkı için tüketim malları sağlamakta, hanehalkı ise bu malları satın almaktadır. Mal ve hizmet akımı hiç durmadan devam ederken ters yönlü bir akımda aynı şekilde devam etmektedir. Bu akım para ve harcama akımıdır. Emek ve sermaye karşılığında ücret ve faiz hanehalkına gelmekte ve bu hanehalkı gelirlerini oluşturmaktadır. Buna gelir akımıda denilebilir. Firmalar ürettikleri mal ve hizmetleri hanehalklarının satınalması sonucu tüketim akımına ters yönlü bir para akımı daha oluşturur ki buda harcama akımıdır.

Devlet günümüzde sosyal devlet anlayışı içerisinde bir takım hizmetleri yerine getirmekte ve bunlar kamu hizmeti olarak adlandırılmaktadır. Devlet bu hizmetleri yerine getirebilmek için vergi toplayarak gelir elde etmektedir. Vergiler dolaylı vergi ve dolaysız vergi olarak sınıflandırılmaktadır. Dolaysız vergi; doğrudan mükelleflerin vergi dairelerine giderek ödedikleri vergiler iken, dolaylı vergiler malı satın alınması esnasında malın fiyatı içerisinde farkında olmadan ödenilen yanı; ürün fiyatlarına karışmış olan ürün satınalındığında  ödenen vergilerdir.

Finansal aracılar ya da finansal kurumlar fon arz edenler ile fon talep edenleri bir araya getirmek suretiyle bir köprü oluştururlar. Fon akışı içerisinde muhtemel gecikmeleri önler ve fon akışının daha hızlı ve kolay olmasını sağlarken riskleri azaltır, finansal danışmanlık yapar vade ve miktar ayarlamalarını gerçekleştirirler. ölçek ekonomilerini kullanarak finansal sistemde işlem maliyetlerini asgariye indirirler.

Finansal sistemde istikrarı sağlamak, güven oluşturmak ve çeşitli finansal olumsuzlukların önüne geçebilmek için tüm dünyada finansal sistemin yasal ve kurumsal düzenlemeler ile denetime tabi tutulması söz konusudur. Türkiye'de sermaye piyasalarında; Sermaye piyasası kanunu ve Sermaye Piyasası üst Kurulu(SPK)  Bankacılık sektöründe ise Bankacılık kanunu ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme üst Kurulu(BDDK) yasal ve kurumsal düzenlemelere örnek teşkil etmektedir.

Finansal sistemin fonksiyonları; Tasarruf hacmini arttırmak, ödemelerde kolaylık sağlamak, likidite sağlamak, kredi kullandırma, servet birikimi, politika oluşturma, risk yönetimi ve kontrolü ile enformasyondur. Asimetrik bilgi enformasyonu ise finansal piyasalarda etkin çalışmayı önleyen ve ortadan kaldırılması gereken bir durumdur. Asimetrik enformasyon eksik bilgilendirmedir. Yatırımcıların ters seçim ve kötü niyet sorunları ile karşı karşıya kalabilecekleri bir durum yaratır. Ters seçim işlem öncesi oluşan, ahlaki tehlike ise işlem( fon değişimi) sonrası karşılaşılabilen asimetrik bilgi sorunlarındandır.  Asimetrik enformasyonun varlığı bu piyasalarda etkinliği azaltır ve bu sebeple ortadan kaldırılması ve piyasalarda her iki tarafın en doğru şekilde bilgilendirilmesi ile enformasyon sağlanmalıdır.

Finansal sistemin işleyişi ve gelişimi tasarrufların yatırımlara dönüşmesi ve ülke kalkınması açısından oldukça önemlidir. Fon arz edenler ile fon talep edenlerin birbirlerini bulmaları sağlanarak fon değişimleri gerçekleştirilir. Bu aynı zamanda fon transferidir. Doğrudan finansmanda; aracı kullanılmaz ve daha çok sermaye piyasalarında kullanılır. En önemli avantajı transfer masraflarından avantaj sağlamasıdır. En önemli dez avantajı ise, fon transferinin zamanında gerçekleşmemesi ve istenilen büyüklüklere ulaşılamamasıdır. ( Tahvil, Hazine bonosu, Finansman bonosu, Hisse senedi vb.. ) Dolaylı finansman ise; Aracı kullanılarak gerçekleştirilir. Taraflar genellikle birbirlerini görmezler. Fon sunanlar ellerindeki fonları bir finansal kuruluşa verir ve fon ihtiyacı olan kesimlere dağılımı, finansal kuruluşun değerlendirmelerine bağlı olarak gerçekleşir. (Banka kredileri vb..)

Finansal piyasalar para ve sermaye piyasaları  olarak ayrılabileceği gibi organize olmuş(Örgütlenmiş) ya da organize olmamış(Örğütlenmemiş) piyasalar olarak da ayrıma tabi tutulabilir. Organize olmuş finansal piyasalar; Alıcı ve satıcıların resmi olarak belirlenmiş fiziksel bir alanda buluştugu işlemlerin oluşması için belli kurum ve kuruluşların denetimi ve gözetimine tabi olan işleyişine ilişkin kendine özgü kuralları olan piyasalardır. Organize olmamış yani, örğütlenmemiş piyasalar ise; tezgah üstü piyasalar olarak da adlandırılan yasal ve idari olarak belirlenmiş kuralları olmayan, resmi ve fiziki olarak belirlenmiş bir mekanı bulunmayan ilgili kuruluş ve denetim ile gözetimden uzak olan piyasalardır.

Finansal piyasalar sağlanan fonların süreleri açısından para ve sermaye piyasaları olarak ikiye ayrılır. Para piyasaları; Kısa vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı piyasalardır. Sermaye piyasaları ise; Orta ve uzun vadeli fon arz ve talebinin karşılandığı piyasalardır. Genellikli hisse senedi ve tahvil gibi menkul değerlerin alım satımını içermektedir.

Birincil piyasalar; İlk kez dolaşıma çıkan finansal araçların işlem gördüğü piyasalardır. Bu piyasalarda işletmeler hisse senedi ve tahvil ihraç ederek fon fazlası olanlardan fon toplamaktadır. Tasarrufların yatırımlara kanalize edildiği piyasalardır. İkincil piyasalar; Daha önceden ihraç edilmiş menkul kıymetlerin el değiştirdiği, yatırımcılar tarafından tekrar tekrar alınıp satıldığı piyasalardır. menkul kıymetlerin likiditesi ve pazarlanabilme imkanını arttırarak birincil piyasalara talep yaratarak gelişmesini sağlarlar. Birincil piyasaların sağlıklı işlemesi etkin ve verimli çalışması ikincil piyasaların varlığına bağlıdır.

Piyasa ekonomilerinde reel sektörün işleyişi mal, hizmet ve parasal akımların
birlikte gerçekleşmesini gerektirmektedir.  Üç aşamalı olarak açıklamaya çalışalım. Birinci aşama “mal ve hizmet akımı”dır.
Bu akımın başlangıç noktasını hane halkı ve işletmeler oluşturur. İkinci aşama devletin yer aldığı, vergiler ile mal hizmetlerin oluşturduğu bir süreçtir. Üçüncü aşamada ise dış alem ilişkileri yer almaktadır.

Eğitim sistemini oluşturan unsurlar ise, başta Milli Eğitim Bakanlığı olmak üzere,
Milli Eğitim Müdürlükleri, yöneticiler, öğretmenler, öğrenciler, veliler, okullar,
çeşitli eğitim araç gereçleri, gerekli yasalar ve yönetmelikler olarak sıralanabilir.

Finansal sistem;

Belirli kişi ve kurumların, piyasaların, araçların ve organizasyonların beraberce çeflitli finansal fonksiyonları yerine getirmek üzere, bir araya gelmeleri sonucunda oluşan bir bütündür.

Finansal aracılar

Sistem içinde muhtemel gecikmeleri önlemek ve fon akışını çabuklaştırmak gibi çeşitli fonksiyonları yerine getiren ve fon talep edenler ile arz edenler arasında köprü görevi gören kurumlardır.

Finansal araçlar

Fonların aktarılması sırasında, aktarılan fonlar üzerinde bir ortaklık hakkı doğuran ya da alacağı temsil eden yazılı belgelerdir.

Bununla birlikte hemen her ekonomide finansal sistemlerin yerine getirdikleri ve genel fonksiyonlar olarak isimlendirilen işlevleri bulunmaktadır. Bunlar aşağıdaki gibi sıralanmaktadır:

• Tasarruf hacmini artırma
• Ödemelerde kolaylık sağlama
• Likidite sağlama
• Kredi kullandırma
• Servet birikimi
• Politika oluşturma
• Risk Yönetimi ve Kontrolü
• Enformasyon

Organize Finansal Piyasalar
Alıcı ve satıcıları resmi olarak belirlenmiş fiziksel alanlarda buluşturan, işlemlerin oluşması için belli kurum ve kuruluşların denetimi ve gözetimine tabi olan ve işleyişe ilişkin kendine özgü kuralları olan piyasalar olarak tanımlanır.

Para piyasaları

Kısa vadeli (genellikle bir yıldan kısa vadeli) fon arz ve talebinin
karşılaştığı piyasalardır.

Birincil Piyasalar: İlk kez dolaşıma çıkan finansal araçların işlem gördüğü piyasalar birincil piyasalar olarak adlandırılır. Bu piyasalarda işletmeler, hisse senedi ve tahvil ihraç etmek suretiyle fon fazlası olanlardan fon toplamaktadırlar.

Finansal sistemin ifade edilen etkisi, onun ekonomik yaşamda bir takım fonksiyonlar icra etemsine bağlıdır. Hemen her ekonomide finansal sistemlerin yerine getirdikleri ve genel fonksiyonlar
olarak isimlendirilen işlevleri; tasarruf hacmini artırma, ödemelerde kolaylık sağlama, likidite,
kredi kullandırma, servet birikimi ve politika oluşturma olarak sıralanmaktadır.