FİNANSAL EKONOMİ - Deneme Sınavı - 20

Bu soru Faiz Oranlarının Risk Yapısı başlığı altında ele alınan konular ile ilgilidir. 

Sorunun doğru cevabı olan Geri Ödememe Riski; Finansal piyasalarda aynı vadeye sahip varlıkların faiz oranlarının değişik olmasının nedenlerinden birisi, “geri ödememe riski” düzeyindeki farklılıklardır. Bu risk, finansal varlığı ihraç eden ekonomik birimin yükümlülüklerini (faiz ve anapara geri ödemesi gibi) zamanında ya da hiç yerine getirmemesi nedeniyle ortaya çıkmaktadır.

Beklentiler teorisi; belirsizliğin ve riskin mevcut olmadığı bir yatırım ortamında ekonomik birimlerin vade tercihlerini, kâr maksimizasyonu varsayımı altında açıklamaya çalışmaktadır. Beklentiler teorisine göre uzun vadeli faiz oranının değeri; piyasada mevcut (cari) kısa vadeli faiz oranı ile uzun vadeli varlığın vade süresi içinde piyasa katılımcılarının gerçekleşmesini bekledikleri kısa vadeli faiz oranlarının ortalamasına eşittir. Bu durumda şu anki bir yıllık faiz oranı olan %14 ile önümüzdeki sene beklenen bir yıllık faiz oranı olan %16’yı toplar ve basit ortalamasını aşırsak doğru sonuca ulaşırız.

Likidite primi teorisi, finansal yatırımcıların kısa ve uzun vadeli menkul kıymetler arasında kayıtsız (fark görmeyen) olduğu varsayımını reddetmektir. Bu teoriyi geliştirenlere göre, uzun vadeli finansal varlıkların likiditesi kısa vadeli finansal varlıkların likiditesine göre düşüktür. Ayrıca uzun vadeli yatırımlar, genel olarak kısa vadeli yatırımlardan daha risklidir. Çünkü uzun vadeli borçlanmalarda, borçlunun borcunu ödeyememe durumuna düşme olasılığı, süreye bağlı olarak artmaktadır. Bu nedenle de yatırımcıların uzun vadeli finansal varlıkları tercih etmesi için ekstra bir faiz getirisi (likidite primi) beklentisi içinde olacakları kabul edilir. Likidite primi teorisine göre, uzun vadeli faiz oranları cari dönem faiz oranı ile gelecek dönem beklenen faiz oranlarının toplamına  likidite priminin eklenmesi ve elde edilen sonucun basit ortalamasının alınmasıyla hesaplanmaktadır.

Sorumuza uyarlayacak olursak; %8=(%12+%x+%4)/3

Buradan x=%8 sonucuna ulaşırız.

En basit şekliyle nominal faiz oranından beklenen enflasyonun arındırılmasıyla bulunur.

Fisher eşitliği yaklaşımına göre, bunu aşağıdaki gibi formüle edebiliriz:

i = re + EP

Buradaki sembollerin açılımı aşağıdaki gibidir:

i = Nominal faiz oranı

re = Reel faiz oranı

EP = Beklenen enflasyon oranı

Buradan hareketle reel faiz oranını; “re = i - EP” olarak ifade edebiliriz. Ancak bu, enflasyon oranının düşük seyrettiği ekonomiler için geçerli olan bir reel faiz hesaplama yöntemidir. Enflasyon oranının yüksek seyrettiği ekonomilerde reel faiz hesaplamasında aşağıdaki formülasyonu kullanmak bizi daha isabetli sonuçlara götürecektir:

Burada, faiz oranlarının ve enflasyonun “ondalık sayılarla” ifade edilmesi gereklidir. Sorumuzda yer alan değerleri, yukatıdaki formülde yerime koyduğumuzda;

(1.43)/1.30=1.10 ve 1.10-1=0.10

Sonucunu elde ederiz.

Mevduat bankalarına yatırılan mevduatın kredi olarak kullandırılması bir aracı kuruluş (banka) vasıtasıyla gerçekleştirilen bir finansman türüdür. Bir aracı vasıtasıyla gerçekleştirilen bu tür finansmanlara dolaylı finansman adı verilir.

Katılım bankaları nezdinde açtırılan gerçek veya tüzel kişilere ait özel cari hesap ve katılma hesaplarında yer alan paraların bütününe katılım fonu adı verilir.

Kalkınma ve yatırım bankaları kredi kullandırma esaslı, bireysel mevduat kabul etmeyen ve ülkenin gelişimi için orta ve uzun vadeli krediler konusunda ihtisaslaşmış bir finansal aracı türüdür. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneği olmalıdır.

Factoring şirketleri, mal satan ya da hizmet arz eden işletmelerin kredili satışlarından kaynaklanan kısa vadeli senede bağlı alacaklarını satın alarak bu işletmelere finansman sağlarlar. Yani vadesi gelmemiş senetlerin nakde çevrilmesini sağlayarak işletmelerin nakit ihtiyacını gidermelerini sağlarlar.

Borçlunun borçtan doğan yükümlülüklerini yerine getirememesi durumunda borçlunun borcu bir sorunlu varlık olarak adlandırılmaya başlar. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneği olmalıdır.

Tasarruf sahiplerinden katılma belgesi karşılığında alınan fonlarla kurulan portföy ya da mal varlığı yatırım fonu olarak adlandırılır. Yatırım fonları katılım belgesi sahipleri adına yatırım faaliyetinde bulunulmasına olanak tanır.

"Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ve kredi sisteminin etkin bir şekilde çalışması için gerekli karar ve tedbirleri almak ve uygulamak" şeklindeki görev 5411 sayılı kanunda BDDK nın ilk görevi olarak sayılmıştır. Bu nedenle doğru yanıt Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu şeklinde olmalıdır.

Yerli ve yabancı şirketlerin menkul kıymetletinin ülkemizde halka arz edilebilmesi için gereken izin ve kayıt ile Sermaye Piyasası Kurulu ilgilenmekte ve ilgili regülasyonları bu kurul gözetmektedir.

T.C. Hazine ve Maliye Bakanlığı'nın kanunen belirli görevleri arasında "kambiyo rejimine ilişkin faaliyetleri düzenlemek, uygulamak, uygulama- nın izlenmesi ve geliştirilmesine ilişkin esasları tespit etmek." maddesi de bulunmaktadır. Bu nedenle doğru yanıt B seçeneğidir.

Açık piyasa işlemleri para arzının hızlı ve basit bir şekilde kontrolü için kullanılır ve para arzının belirleyicisi Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'dır. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneğidir.

Faiz, sermayenin üretimden aldığı payı ifade ettiğinden birinci fonksiyonu tasarrufların milli gelirden elde edeceği payın belirlenmesidir. Faiz oranına bağlı olarak yalnızca bir yatırım ya da tüketim sonrası marjinal getirisi ya da marjinal faydası faiz oranı ile katlanılan maliyeti aşan birimler yatırım ya da tüketimi gerçekleştireceğinen faiz aynı zamanda kaynakların etkin dağılımını da sağlamaktadır. Son olarak tasarruf sahiplerinin tasarruflarını kullandırmalarına bağlı olarak vazgeçtikleri tüketimin yerine onlara ödenen miktarı belirleyen faiz, tasarruf sahiplerinin tüketimden vazgeçmeleri karşılığında elde edecekleri gelirin temel belirleyicisidir. Bu nedenle doğru yanıt E seçeneği olmalıdır.

Fisher Denklemi reel faiz oranı ile beklenen enflasyon oranının toplamının nominal faiz oranını vereceğini gösterir. Bu nedenle doğru yanıt C seçeneği olmalıdır.

Klasik Teori bağlamında faiz, kardan farklı bir yapıya sahiptir ve aynı tür gelirler olarak ele alınamaz. Klasik Teori faizi reel nitelikli bir değişken olarak kabul eder ve bu yüzden reel olmayan değişkenlerden etkilenmediğini öne sürer. Klasik Teori bağlamında tasarruflar doğrudan doğruya yatırımlara dönüşeceğinden faiz oranı tasarruf arz ve talebi tarafından belirlenmektedir.

Keynes faiz oranını tasarruf arz ve talebinin dışında başka faktörlerin daha belirgin biçimde belirlediğini savunur ki bunların başında para talebi gelir. Ona göre faiz reel bir değişken değildir ve reel olmayan değişkenlerden etkilenir. Ona göre faiz, parayı likit olarak tutmaktan vazgeçmenin bedelidir. Bu nedenle doğru yanıt D seçeneği olmalıdır.

Keynesyen Teori bağlamında yalnızca işlem amaçlı para talebi faiz oranından etkilenmez. Spekülasyon amaçlı para talebi doğrudan doğruya faiz oranı ile ilintili olup ihtiyat amaçlı para talebi de özellikle faiz oranlarının yüksek olduğu ortamlarda faiz oranına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Bu nedenle doğru yanıt A seçeneği olmalıdır.

Verilen maddelerin tamamı finansal varlıklar için risk olarak değerlendirilen etmenler olup bunlarda meydana gelecek değişiklikler vade oranı hiç değilmese dahi bir finansal varlığın faiz oranında değişime yol açabilir. Bu nedenle doğru yanıt E seçeneğidir.