FİLM VE VİDEO YAPIMI

Fotoğraf, film ve video yüzeyleri kullandıkları teknolojilere dayalı olarak iki¬boyutlu yüzeylerdir. Bu üç farklı görüntü üretme teknolojisi de birbirinden farklı yüzeylerde görüntü üretir ve gerek görüntü üretme süreçleri gerekse estetik özellikleri açısından farklılıklar içerir.

Uyum, farklılık ve zıtlık, denge, oran, ritim ve hareket kompozisyonun temel ilkelerini oluşturmaktadır.

Fotoğraf yüzeyi boyut ve oran açısından film ve videoya göre daha sınırsızdır. Yatay bir düzenleme olan film ve video yüzeylerinde bu nedenle tüm dikey lekeler ya da nesneler, yatay lekelere göre daha dikkat çekicidir ve seçici algıya yöneliktir.

Ritim kavramı kompozisyon için hareket kavramı ile eşdeğerdir. İki boyutlu bir yüzey olan resim ve fotoğraf için birbiri ardına tekrarlanan şekil, çizgi ya da renkler, fotoğrafa bir zaman boyutu katar ve hareket kazandırır.

Görünürde hareket, durağan nesnelerin belirli bir hareket oluşturuyor¬muş gibi görünmesidir. Vurgulayıcı hareket, bir durağan karede tamamen durağan görüntülerin alımlanmasında oluşan harekettir. Görsel bir düzenlemede göreli hareket ise, bir nesnenin hareketinin algılanması için diğer nesnelerle olan ilişkisinin ön plana çıktığı durumları ifade eder. Hareket algısı bazı durumlarda çevre kaynaklıdır. Öyle ki, aslında durağan bir konumdayken kendimizi hareket ediyormuş gibi algılarız.

Çerçevede yatay olarak yer alan görsel öğeler X ekseni doğrultusunda yer alırlar ve gözde yatay bir görme alanı oluştururlar. Dikey nesneler ise çerçevede Y ekseni boylamında yer alırlar. Örnek olarak çerçevede yer alan ufuk çizgisi yatay düzlem olan X ekseni boyunca oluşur. Çerçevede bir insan bedeninin görselleştirilmesi ise Y ekseni doğrultusunda gerçekleşir. İnsan bedeni bahsi geçtiği gibi dikey bir düzlem oluşturur ve çerçevede Y ekseni üzerinde yer alır.

Vurgulayıcı harekette, ortada ne bir nesnenin hareketi vardır; ne de izleyenin göz hareketinden söz etmek mümkündür. Vurgulayıcı harekette tamamen durağan kompozisyon ilkelerinden faydalanılır.

Geniş açılı objektiflerde alan derinliği daha fazla iken, dar açılı objektiflerde alan derinliği çok daha sınırlıdır. Bu nedenle görsel bir kompozisyon oluşturmada, net alan ile netsiz alanlar arasındaki ilişkiden yararlanmak için geniş açı objektifler yerine, daha çok normal ya da dar açılı objektiflerden yararlanılabilir.

Dar açılı objektiflerin görüş açıları normal açılı objektiflere göre daha dardır. Kameranın sağından soluna doğru hareket eden nesne, çerçeve içinde daha kısa bir süre içinde yer değiştirir. Bu durum da hareketin olduğundan daha hızlı gerçekleştiği algısı yaratır. Kameranın dikine olan hareketler ise, dar açılı objektiflerde daha yavaş algılanır. Kameraya doğru yaklaşan nesnenin çerçevede kapladığı alan, normal objektiflere göre daha yavaş büyür. Bu nedenle dar açılı objektiflerin kullanıldığı bu tür çekimlerde örneğin oyuncu kameraya doğru koşar, koşar; ancak bir türlü kameraya ulaşamaz.

Fotoğraf, film ve video, gerçek dünyanın imgelerini üretir. İmgeler gerçekte var olmayan ama insan gözünün görebilmesi için bir araç sayesinde oluşturulan görünüm olarak tanımlanabilir. Fotoğraf, film ve video teknolojileri, imge üretebilen, imgeleri çoğaltarak birçok insana ulaştırabilen, yalnızca bir gözün görebildiğini, herkesin görebildiği hale dönüştüren görüntü üretme teknolojileridir.

Özellikle resim sanatı için kompozisyon, görsel öğelerin resim sanatında klasikleşmiş kurallar doğrultusunda tanzim edilmesini ifade eder. Resim sanatı için sanatın kuralları haline gelmiş öğeler şu şekilde sıralanabilir: 1. Uyum, 2. Farklılık ve zıtlık, 3. Denge, 4. Oran ve 5. Ritim ve Hareket.

Görsel bir estetik öğe olarak denge, görüntülerdeki görsel öğelerin bir araya getirilmesini konu alır. Sezen ve Tanyeli, dengeyi bir sanat yapıtını oluşturan öğelerin bütün içinde kompozisyon düzenini bozmayacak şekilde dağılımı olarak tanımlar. Aslında kompozisyonun oluşturulmasında temel yapıtaşlarının başında denge gelir.

Elektronik görüntüde HDTV sistemine geçişle birlikte kullanılmaya başlanan 16/9, yani 1.78:1 oranı yeni televizyon yayın standardı haline gelmiştir.

Çerçeve oranlarının genişlemesi, daha fazla yatay alan ve daha geniş boş alanlar anlamına gelir. Dolayısıyla seçeneklerdeki en geniş çerçeve olan 2.40:1, diğerlerinden bakacak daha çok şeyi içinde barındıran görüntüler üretir.

Film ve video görüntüsünde hareketin oluşumunu ve kompozisyona etkisini belirleyen dört farklı etkenden söz etmek mümkündür. Bu etkenler şu şekilde sıralanabilir: 1. Hareketin yönü, 2. Hareketin niteliği, 3. Hareketin ölçeği ve 4. Hareketin hızı.

Hareket algısı bazı durumlarda çevre kaynaklıdır. Öyle ki, aslında durağan bir konumdayken kendimizi hareket ediyormuş gibi algılarız. Tren yolculuklarında bir istasyonda durduğumuzda, yanımızdaki tren hareket ettiğinde, içinde bulunduğumuz tren hareket ediyormuş gibi algılarız. Oysa ortaya çıkan hareket algısı bütünüyle çevre kaynaklıdır. Bu durum çevre kaynaklı hareket olarak tanımlanır.

Çerçeveleme düzeninde yararlanılan ve görüntüleri üç boyutlu olarak algılamamızı sağlayan, görsel öğe Z ekseni olarak anılır. Z ekseni oluşturacak şekilde düzenlenen görüntüler, çerçevelere derinlik kazandırır ve gerçeğe daha yakın bir görsellik sağlar.

Açık kompozisyon, çerçeve içinde betimlenen öğelerin gerçekte resmin sınırları dışına taşan, resmin dışında süren ve doğal gerçekliğin bir parçası olacak şekilde düzenlenmesini ifade eder. Bu bakış açısıyla yapılan düzenlemelerde resme ait tüm gerçekliğin öğeleri resme sığdırılmaya çalışılmaz. Resim o gerçekliğin bir parçasında durur ve resmin dışında gerçeklik devam eder. Açık kompozisyonu çevremizi saran gerçekliklerin bir kesitini içeren çerçeve olarak düşünmek de mümkündür.

Geniş açılı objektiflerde alan derinliği daha fazla iken, dar açılı objektiflerde alan derinliği çok daha sınırlıdır. Geniş açılı objektiflerin oldukça fazla olan net alan derinliği, net ve netsiz alanlar arasındaki geçişi güçleştirir, hatta birçok durumda görüntü sonsuza kadar nettir.

ortak noktaları, tüm görüntü üretme teknolojilerinin iki boyutlu bir yüzey üzerinde görüntü üretebilmesi ve bu iki boyutlu yüzey üzerinde, üçüncü boyut oluşturma çabasının gerçekleşmesidir.