FİLM VE VİDEO YAPIMI

20

Çok geniş bir objektif yelpazesi içinde hangisine karar verileceği içiçe geçmiş bir çok sorunun cevaplanmasını gerektirir:
• Görüntüdeki keskinlik ne düzeyde olacaktır?
• Kontrastlık düşük mü yüksek mi olmalıdır?
• Hızlı bir objektif mi yavaş bir objektif mi gereklidir?
• Yaratılmak istenen perspektif nasıl olacaktır?
• Geniş bir alan derinliğine mi yoksa sığ bir alan derinliğine mi ihtiyaç vardır?
• Geniş bir alan mı yoksa dar bir alan mı çerçeve içine yerleştirilecektir?
• Sabit odak uzunluklu objektiflere mi yoksa değişebilir odak uzunluklu objektiflere mi ihtiyaç vardır?

Alman objektifleri daha keskin, hızlı ve soğuk iken, İngiliz objektifleri keskin, düşük kontrastlı ve sıcak, Amerikan objektifleri keskinliği çok yüksek, Japon objektifleri daha yüksek kontrastlı, Fransız objektiflerinin ise daha düşük kontrastlı olduğu düşüncesi yaygındır.

Perspektif çerçevedeki bakış açısının x, y ve z eksenlerindeki kombinasyonudur.

Varil etkisi çerçeve kenarındaki düz çizgilerin eğrilmesi şeklinde gerçekleşir.

Sığ netlik, yönetmene görüntü üzerinde büyük bir kontrol izni verir. Böylece yönetmen izleyicinin odaklanmasını istediği konuyu, nesneyi ya da karakterin olduğu düzlemi netleyip diğer düzlemleri bulanık (flu) bırakır. Böylece sığ netlik odak noktasındaki konuyu diğer düzlemlerden soyutlayarak ilginin istenen noktada kalmasını sağlar. Buna “seçimli odaklama” da denir.

Kısaca tanımlamak gerekirse alan derinliği, objektifin en yakınındaki keskin net düzlem ile en uzağındaki net düzlem arasındaki alandır. Bu alan sabit değildir ve temelde dört farklı faktörle değişkenlik gösterir: Format boyutu, diyafram açıklığı, objektifin odak uzunluğu ve kamera ile nesne arasındaki netlik mesafedir.

Netlik mesafesi kısaldıkça alan derinliği azalırken, netlik mesafesi uzadıkça alan derinliği artar. Diğer seçeneklerde birimler arasında ters orantı bulunmaktadır.

Objektife girecek ışık miktarını belirleyecek değişiklikler:

• ISO değeri ya da video alıcısının duyarlılığı değiştirmek
• Işık miktarını değiştirmek
• Işık kaynağı ile nesne arasındaki mesafeyi değiştirmek
• ND filtre kullanmak
• Örtücü açısını değiştirmek (filmde) şeklindedir.

Aşağıdaki yöntemleri kullanarak diyafram açıklığını arttırmak mümkündür:
o Işık miktarını ve yoğunluğunu azaltmak.
o Işık kaynaklarını aydınlatılan nesne ya da figürden uzaklaştırmak.
o Işık kaynaklarının üzerinde ya da objektifin önünde ND filtreler kullanmak.
o Kullanılacak filmin ISO değerini küçülterek ışığa karşı duyarlılığını
azaltmak. Videoda da daha az duyarlı CCD alıcılarıyla çalışmak.
o Filmde örtücü açısını genişletmek. Örneğin 180 derecelik örtücü yerine
90 derecelik örtücü filmin üzerine daha kısa pozlama süresi yaratacağından diyafram açıklığını artırmak mümkündür.

Bulanıklık halkası, nokta bir kaynağın yansıtılmış görüntüsünün, net kabul edilemez halinden önceki büyüklüğünün ölçüsüdür. Cc ile gösterilir.

Görüntü yönetmeninin “doğru objektif” seçimi birçok şeyde olduğu gibi göreceli bir kavramdır. Lens teknolojilerindeki ilerlemeler ile birlikte objektiflerin ışık geçirgenlikleri ve keskinlikleri artmıştır. Genelde de ilerleme hep daha hızlı ve daha keskinliği yüksek objektifler üzerine olmuştur. Bu nedenle de hızlı ve keskinliği yüksek objektiflerin tercih edilmesi gibi bir yaygın görüş vardır. Ancak bu her zaman doğru değildir. Kimi zaman tersi de, yani yavaş ve keskinlikleri düşük objektifler de görüntü yönetmenleri için doğru objektif olabilir. Geniş bir ton yelpazesi elde edilmek istenirse düşük kontrastlı ve düşük çözünürlüklü objektifler kullanarak yumuşak ve ton geçişleri daha belirsiz görüntüler elde etmek mümkündür. Ancak siyahla beyaz arasında daha ayırt edici olunması isteniyorsa bu defa tersi, yani yüksek kontrastlı ve yüksek keskinlikte objektiflerin tercih edilmesi uygun olacaktır. Ancak görüntü yönetmenleri bu iki durumun arasında da olan görüntüleri tercih edebilirler. Hem seçikliği yüksek hem de yumuşak tonlu görüntüler istenirse düşük kontrastlı ama keskinliği yüksek objektifler tercih edilecektir. Birçok objektif üreticisi kullanıcıların istekleri doğrultusunda bu nedenlerle geniş bir yelpazede farklı objektifler üretmektedir. Bunlardan Japon objektifleri daha yüksek kontrastlıdır. Görüldüğü üzere tek doğru ifade B şıkkındadır.

Birçok objektif üreticisi kullanıcıların istekleri doğrultusunda geniş bir yelpazede farklı objektifler üretmektedir. Alman objektifleri daha keskin, hızlı ve soğuk iken, İngiliz objektifleri keskin, düşük kontrastlı ve sıcak, Amerikan objektifleri keskinliği çok yüksek, Japon objektifleri daha yüksek kontrastlı, Fransız objektiflerinin ise daha düşük kontrastlı olduğu düşüncesi yaygındır. Doğru cevap A’dır.

Kısa odak uzunluklu yani geniş açılı bir objektif derinlik algısını abartırken perspektif yığılmaları azaltacaktır. Yani nesneler birbirine olduğundan daha uzak gözükecektir. Çerçevenin uzayı genişlerken uzaktaki nesneler daha küçük gözükecektir. Yakındaki nesneler de kameraya yaklaştıkça boyutları olduğundan daha büyük olarak gözükecektir. Bu abartılmış derinlik algısı objektife doğru yapılan dikey hareketlerin daha hızlıymış gibi algılanmasına yol açacaktır. Çünkü daha uzaktaymış gibi gözüken nesne gerçekte o kadar uzakta olmadığından kameraya doğru yaklaşımında hızla büyüyerek gelmesi algıda bir yanılsama yaratmakta ve hızlıymış gibi algılanmaktadır. Aynı zamanda objektifin daha da genişlemesi kameranın çok yakınındaki nesnelerde de bozulmalara (varil etkisi) yol açacaktır. Nesne objektife yaklaştıkça nesnenin boyut ve oranlarında bozulma artacaktır. Bozulma çerçevenin kenarındaki düz çizgileri eğme ve içe esnetme şeklinde olacaktır. Bu nedenle yakın plan çekimlerde uzun odak uzaklıklı objektiflerin tercih edilmesi bu perspektif sorunu yüzündendir. Görüldüğü üzere verilen maddelerden sadece ilk ikisi kısa odak uzunluklu objektifler için geçerlidir. Diğer maddeler ise uzun odaklı objektiflerin özellikleridir. Doğru cevap A’dır.

Geniş açılı objektiflerin tersi etkileri uzun odaklı objektifler ile yaratılır. Dar açılı olan bu objektiflerde 11mekân kamera ekseni boyunca diklemesine düzleşirken derinlik algısı sıkıştırılır ve perspektif yığılmalar da artar. Nesneler üst üsteymiş gibi gözükür. Nesneler arasındaki mesafeler olduğundan daha yakınmış gibi algılanırken görüş açısının yarattığı darlıkla birlikte klostrofobik bir etki yaratılır. Bu algıdaki mesafe daralması izleyicinin üzerinde derinliksiz bir uzamın var olduğu izlenimine yol açar. Bu anormal bir durumdur ve bu durum izleyicinin normal dünya algısıyla aynı değildir. Bu üç boyutlu bir perspektiften iki boyutlu bir dünya algısına geçiş gibidir. Görüntü iki boyutlu yüzeysel bir görüntüdür. Bu sayede yönetmen nesneleri birbirine olduğundan daha yakın göstererek nesneler arasındaki ilişki düzeyini ya da aralarındaki güvenli mesafe duygusunu azaltarak yeni anlamlar yaratabilir. Bu aslında olmayan bir psikolojik mekân yaratımıdır. Fakat bu perspektif yığılma çerçevenin içinin rahatlıkla doldurulmasını da sağlar. Görüldüğü üzere II, III ve IV. maddeler uzun odaklı objektiflerin özellikleri arasında bulunmaktadır. Diğer özellikler ise kısa odaklı objektiflerin özelliklerindendir. Doğru cevap C’dir.

Netlik, fotoğrafik görüntünün çok önemli bir değişkenidir. Netliğin belirlenmesinde iki eksen vardır: birincisi, ön zemin, orta zemin ve arka zeminin tümünün hemen hemen kesin net olarak göründüğü “derin netlik” ile ikincisi, tek bir zeminin net olarak vurgulandığı “sığ netlik”. Sığ netlik, yönetmene görüntü üzerinde büyük bir kontrol izni verir. Böylece yönetmen izleyicinin odaklanmasını istediği konuyu, nesneyi ya da karakterin olduğu düzlemi netleyip diğer düzlemleri bulanık (flu) bırakır. Böylece sığ netlik odak noktasındaki konuyu diğer düzlemlerden soyutlayarak ilginin istenen noktada kalmasını sağlar. Buna “seçimli odaklama” da denir. Netliğin ikinci ekseni, “keskin” ve “yumuşak” netlik arasındaki değişmez ilişkidir. Çekimin bu görünümü yapıya bağlıdır. Yumuşak netlik, genellikle “romantik atmosfer” ile özdeşleştirilir. Fakat ayrıntılarının tanımlanmasını zorlaştırır. Keskin netlik gerçekliği yakalamakla doğrudan örtüşür. Doğru cevap D’dir.

Bir kameranın önüne farklı uzaklıklarda nesneler ve figürler yerleştirildiğinde kamerada oluşan görüntünün bir kısmının bulanık (flu) bir kısmının da net olduğu görülür. Nesnelerin keskin net olarak görüldüğü bölüm “alan derinliği” olarak adlandırılır. Kısaca tanımlamak gerekirse alan derinliği, objektifin en yakınındaki keskin net düzlem ile en uzağındaki net düzlem arasındaki alandır. Bu alan sabit değildir ve temelde dört farklı faktörle değişkenlik gösterir: Format boyutu, diyafram açıklığı, objektifin odak uzunluğu ve kamera ile nesne arasındaki netlik mesafedir. Doğru cevap E’dir.

Film ya da video formatı ile alan derinliği arasında ters bir orantı vardır. Film boyutu ya da CCD alıcısı büyüdükçe alan derinliği azalır, küçüldükçe alan derinliği artar. Örneğin 16 mm bir film ile çalışmak 35 mm bir filmle çalışmaya göre daha geniş bir alan derinliği yaratır. Benzer şekilde videoda 1/3 ya da 1/2 inch CCD ile çekim yapmak 2/3 inch CCD’li bir kamera ile çekime göre daha büyük alan derinliği oluşturacaktır. Doğru cevap C’dir.

Alan derinliğinin en çok kontrol altına alınabildiği faktör diyafram değerinin yani açıklığının belirlenmesidir. Belli bir mesafede netlenen bir nesne çekiminde, geniş diyafram açıklıkları (f2, f4 gibi) daha küçük alan derinlikleri yaratırken, dar diyafram açıklıkları da (f18, f22 gibi) daha büyük alan derinlikleri yaratır. Yani bu faktörde de ters bir orantı söz konusudur. Açıklık arttıkça net derinlik azalacak, açıklık azaldıkça net derinlik artacaktır. Doğru cevap E’dir.

Alan derinliğini azaltmak ya da arttırmak için görüntü yönetmeni, derinliği etkileyen faktörlerden birini ya da birkaçının kombinasyonunu kullanmaya çalışır. Alan derinliğini azaltmak için görüntü yönetmeninin kullanması gereken ana faktörler ve bu faktörleri etkileyen yan faktörler şunlardır:

Görüldüğü üzere II, III ve V. maddeler alan derinliğini azaltmak için görüntü yönetmeninin kullanması gereken ana faktörler arasında bulunmaktadır. I ve IV. maddeler ise alan derinliğini arttırmak için kullanılması gereken faktörlerdir. Doğru cevap C’dir.