FİLM VE VİDEO YAPIMI

Işıklandırma ve pozlama teknikleri birbirinden ayrılamaz ve iç içe geçmiş tekniklerdir. Işıklandırma nesneleri görünür kılarken oluşturulmak istenen görüntünün aydınlık (luminance) seviyesini kontrol etmektir. Pozlama ise bu aydınlık seviyesinin belirlenmesidir. Başka bir tanımlamayla, film emülsiyonunun ya da videoda CCD alıcısının üzerine düşecek toplam ışık miktarının objektiften ne kadarının geçeceğinin belirlenmesidir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameraman pozlama sayesinde oluşturduğu görüntünün parlaklığını değiştirerek:
Oluşturmak istediği görüntünün aydınlatma tonlarının film malzemesi ya da CCD alıcısının sahip oldukları tonsal çeşitliliğin içinde kalmasını,
Belirli bir tonsal aralığın inandırıcı bir biçimde aktarılmasını,
Genel bir tonsal etki elde etmeyi sağlar

Pozlamayı etkileyen bütün faktörler şöyle sıralanabilir:
Işık kaynağı, sahnenin özellikleri, filtre kullanımı, objektif ve diyafram,saniyede kullanılan kare sayısı ve örtücü açısı, görüntü malzemesinin duyarlılığı.

Işık ölçer ya da pozometre, bir sahnedeki ışık yoğunluğu değerlerini kesin bir şekilde ölçen hesaplayıcı bir alettir ve çekim esnasındaki pozlama değişkenlerini göz önünde bulundurarak uygun pozlamayı hesaplar. Nihayi olarak ışık ölçer, film hı-zı (film duyarlılığı) ve örtücü hızı (saniyedeki kare sayısı) ışık ölçere tanımlandıktan sonra düşen ışığın yoğunluğuna göre doğru pozlama için kullanılması gereken diyafram değerini verir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameramanın çekime başlamadan önceki kamera üzerindeki son düzenlemesi ışık ölçerin verdiği diyafram değerini kameraya (objektife) tanımlamaktır.

İki tür ışık ölçer vardır: Düşen ışık ölçer ve yansıyan ışık ölçer. Her ikiside çalışma sistemleri ve hesaplama biçimleri aynı olmasına karşın farklı ışık ölçümleriiçin kullanılır. Düşen ışık ölçer nesnelerin üzerine düşen ışık miktarını ölçmek için kullanılırken, yansıyan ışık ölçer nesneden yansıyan ışığı ölçmek için kullanılır. Yansıyan ışık ölçerin farklı bir türü olan spotmetre de daha dar alanlardan ölçüm yapmak için kullanılır.

Objektifin içinden geçen ışığın miktarını belirleyen sisteme denir. Pozlamayı belirleyen son aşamadır ve ışık ölçer hesaplamasındaki f / değeri olarak belirlenen sonuç değerdir. Yani bundan önceki ilk iki değer (pozlama süresi ve film hızı) ışık ölçere tanımlandıktan sonra ışık yoğunluğuna göre ışık ölçerin en uygun pozlama için hesapladığı f / değeridir.

Genellikle film çekimi sırasında dengeleme konusunda ışık fazlalığından değil, azlığından zora düşülür. Çünkü fazla olan ışık yoğunluğunu düşürülmesi için görüntü yönetmenlerinin en büyük yardımcısı yoğunluk filtresi (ND) kullanımıdır. Ancak gece düşük ışık koşulları altında çekim yapma zorunluluğu, ışık kaynaklarının yetersizliği ya da var olan ışık kaynaklarının mesafe olarak uzak konumlandırılması zorunluluğu neticesinde ortaya çıkacak düşük ışık yoğunluğu film duyarlılığının yükseltilmesinin sebeplerindendir.

Fazla pozlamanın aksine “az pozlama (under-exposure)” normalden daha az ışığın objektiften girdiği ve filmin az ışıkla pozlandığı anlamına gelir. Bu da görüntüde daha koyu resimlerin oluşmasına neden olur. Özellikle sahnenin koyu ve gölgeli alanları siyaha doğru yaklaşır. Ancak kimi zaman bu pozlama biçimi de görüntü yönetmeninin tercihi olabilir. Az pozlama durumunda görüntüde şu değişiklikler olur:
Daha fazla gren
Az doygun renkler
Sisli siyah
Düşük kontrast
Az keskinlik

Video kameralarda doğru pozlama zoom objektifini, kamera içi ışık ölçerin, otomatik diyaframın ve manuel diyafram kontrolünün kombinasyonu neticesinde ortaya çıkar.

Görüntü yönetmeni seçeceği diyafram değerine bağlı olarak ışık yoğunluğunu belirlemeli ve kontrastlık oranına göre de ihtiyaç duyduğu ışıkları seçmeli ve konumlandırmalıdır. Eğer ışık kaynakları konusunda fazla seçeneği yoksa bu durumda elindeki ışık kaynaklarını kullanarak başta diyafram olmak üzere diğer değişkenlerde de değişiklik yapabilir.

Tüm ışık ölçerler 180 derecelik örtücü açısına göre kalibre edildiği için pozlama süreleri bu örtücüye göre belirlenir. Ancak, örneğin, 90 derecelik bir örtücü kullanılıyorsa pozlama süresi değişecek ve saniyede 24 kare pozlama için süre 1/2 oranında azalacaktır. Pozlama süresi pozlama hesaplamasına başlamadan önce ışık ölçer üzerinde tanımlanması gereken iki değişkenden biridir.

Pozlama film emülsiyonunun ya da videoda CCD alıcısının üzerine düşecek toplam ışık miktarının objektiften ne kadarının geçeceğinin belirlenmesidir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameraman pozlama sayesinde oluşturduğu görüntünün parlaklığını değiştirerek görüntünün tonsal çeşitliliğin içinde kalmasını, tonsal aralığın inandırıcı bir biçimde aktarılmasını ve  genel bir tonsal etki elde etmeyi sağlar.

Belirtildiği gibi pozlamada temel unsur ışık miktarını kontrol etmektir. Filtreler kameraya giren ışığın kalitesini, rengini ve yoğunluğunu değiştirir. Objektif ışığın miktarının ayarlanması ile doğrudan ilgilidir. Örtücünün hızı kare başına düşecek ışık miktarını azaltır ya da arttırmaktadır. Filmin ASA’sı ise filmin ışığa ne kadar duyarlı olduğunu belirler. Bu unsurların hepsi görüldüğü gibi pozlama ile doğrudan ilgilidir. Ancak Filmin 8mm ya da 16mm gibi farklı boyutlara sahip olmasının pozlama üzerinde etkisi yoktur.