KAMERA DİNAMİKLERİ

Kameranın kullanımı ile konuya ilişkin olarak üç temel yaklaşımda bulunulabilir.

Bunlar;

• Görüntüleme ile nesneye veya konuya bakabilir. Mümkün olan en açık şekilde kamera ile anlatmaya çalışılır.
• Görüntüleme ile konunun içine girilebilir. Konunun veya nesnenin belirli bir parçası kamera ile anlatılmaya çalışılır. Bu, konuya normal bir gözle görülemeyen bir açıdan yaklaşmak anlamına gelir. Görüntüleme ile konunun sahip olduğu durumun dışında yeni bir şey eklenmez ve kamera ile görüntüleme, kameramanın konuyu kendi görüş açısı ile ekrana taşıması anlamına gelir.
• Görüntüleme ile nesne veya konu yeniden yaratılabilir. Nesnenin veya konunun kendisi bir ham malzeme olarak düşünüldüğünde görüntüleme ile nesnenin içerisinden yeni bir nesnenin yaratılması sağlanabilir. Özellikle yakın çekimlerin kullanılması ile ayrıntılardan yararlanılarak yeni bir konunun ifade edilmeye çalışılması örneklenebilir.

Dolaylı görselleştirme: Nesneden veya konudan geri kalanlar veya diğer görselliğe uygun parçaların görüntülenmesi.

Grafik görselleştirme: Harita, çizim ve fotoğraf gibi malzemeleri görüntüleyerek görsel malzemeler üretmek ve bunlardan yararlanmak. Ortamı görselleştirme: Heyecanı yansıtan, yani titreyen elleri, gergin ayak sallamaları, gergin ifadeleri vurgulamak. Yüzlerin yakın veya detay çekimlerini, gölgeleri, bulutları, sesleri, vb. kullanmak.

• Göz seviyesi
• Alt açı
• Üst açı

Görüş alanı, kameranın bakış açısının kapsadığı alandır. Bakış alanına bağlı olarak konu ekranda farklı büyüklüklerde, yani çekim ölçeklerinde görülür.

Kamera açısı çekimin nesnesine kameranın belli bir açıyla bakmasıdır. Belli bir nesneye oturup aşağıdan, göz seviyesinden ya da üstünden bir yerden bakmak gibi üç farklı bakış açısı, kamera açısının gerçek hayattaki karşılığıdır. Özellikle, yönetmen açısından düşünüldüğünde kameranın açısı o noktadaki bakış açısıdır. Kamera açısının düzenlenmesi, nesnelerin büyüklük ve görüş açısı olarak yorumlanmasını da sağlamaktadır. Kamera açısı ile izleyicinin bakış açısı ve göreceği alan belirlenir. İzleyicinin konuya yaklaşması, uzaklaşması, yukarıdan veya alçaktan bakması kamera açısı ile sağlanır. Zayıflık, güçlülük, mutluluk veya mutsuzluk gibi farklı psikolojik etkiler kamera açısının belirlenmesi ile ortaya konabilir. Kamera açısının farklı çekimlerde değiştirilebileceğini de hatırlamamız gerekir.

Kamera açısı, kameranın yerinin belirlenmesi ile birlikte ortaya çıkar. Kameranın görüntülediği kişi veya nesneye karşı belirlediği “göz seviyesi”, “üst açı” ve “alt açı” konumlarıdır.

Göz seviyesi olarak adlandırılan konum kameranın günlük hayattaki insanın göz seviyesine benzer bir bakıştan takip etmesidir. Bu tür bir kamera konumlanmasında ortaya çok farklı bir psikolojik etki konmamış olur.

Üst açıda konumlandırılmış kamera konuya yukarıdan bakmaktadır. Kamera, göz seviyesinin üstündedir. Üst açıdaki bir kameranın ürettiği psikolojik etki izleyicinin kendisini daha güçlü hissetmesine neden olmaktadır.

Alt açıda konumlandırılmış kamerada ise çekimler göz seviyesinin altından bir noktadan gerçekleştirilir. Konuya veya kişiye karşı aşağıdan yukarı doğru bakılmış olur. Alt açıdan bakılan konu veya kişi abartılmış, sanki daha güçlendirilmiş olur.

Kameranın izleyicinin yerine geçerek baktığı ve izleyicinin gözünden bakar gibi çekimleri gerçekleştirdiği uygulamaya “öznel kamera” kullanımı adı verilmektedir.

Kameranın belli bir noktaya yerleştirilerek yapılan görsel tespitlere, yani olayların kameranın bakış açısı ile kaydedilmesine çekim diyoruz.

Kameranın kayda girip tekrar kayıttan çıktığı süre içerisinde tespit edilenlere kayıt diyoruz ve kayıt altına aldığı konular, durumlar ve kişiler çekimlerin temel malzemeleri sayılırlar.

Bakış alanı, kameranın bakış açısının kapsadığı alandır. Bakış alanına bağlı olarak olay ekranda farklı büyüklüklerde, yani çekim ölçekleri şeklinde görülür. Bu noktada kamera açısını da tekrar tanımlamakta fayda var. Kamera açısı çekimin nesnesine kameranın belli bir açı ile bakmasıdır. Bu tanımı daha da netleştirmek için müzede bir heykele baktığınızı düşünün ve diyelim ki kamera sizsiniz. Yere oturup heykele aşağıdan bakmak, heykelin göz seviyesinden bakmak veya daha yukarıdan bir yerden bakmak olarak örneklendirilebilir. Nesneyi nasıl göstermek istediğimiz ile ilgilidir ve kameramanın o noktadaki bakış açısını vurgular. Aynı zamanda, kamera açısı izleyicinin konuya yaklaşması, uzaklaşması, yüksekten veya alçaktan bakmasını da belirler. Güç, zayıflık veya canlılık sıkıntı gibi hislerin vurgulanması da kamera açısı sayesinde aktarılabilir.

Göz seviyesi normal açı olarak da adlandırılır. Kamera kişiyi görüntülerken sanki o kişiye bakan insanların göz seviyesinden bakar. Doğal ve tarafsız bir etki yaratmak için idealdir. İzleyici ekrandaki görüntüyü özellikle dramatik ve psikolojik etki altında kalmadan izler. Alt açıda ise, kamera kişinin göz seviyesine göre daha aşağıdan çekimi gerçekleştirir. Bu şekilde, izleyici alt açıdan nesneyi veya kişiyi izlerken, kamera görüntülediği kişiye sahip olduğundan daha fazla ve güçlü bir etki kazandırmış olur. Görüntülenen kişi daha güçlü ve etkili görünür. Kişi sanki daha baskınmış gibi bir psikolojik etki yaratılmış olur. Alt açıdan bakan izleyici için de bir tür zayıflık, etkisizlik hissi uyanabilir. Üst açıda ise, kamera kişinin göz seviyesine göre daha yukarıdan çekimi gerçekleştirir. Bu şekilde, izleyici üst açıdan nesneyi veya kişiyi izlerken, kamera görüntülediği kişiye sahip olduğundan daha az ve zayıf bir etki kazandırmış olur. Görüntülenen kişi daha güçsüz ve etkisiz görünür. Kişinin üzerinde sanki baskı varmış gibi bir psikolojik etki yaratılmış olur. Üst açıdan bakan izleyici için de bir tür güçlülük, üstünlük hissi uyanabilir

Açıların etkisi ile beraber çekim ölçeği şu şekilde ifade edilebilir. Ekranda izlediğimiz görüntünün büyüklüğü, çekimi yapılan nesnenin büyüklüğünün bütün ekran ile olan ilişkisine bağlıdır ve bu oran ekranda izlediğimiz görüntünün çekim ölçeğini belirler. Ekranda görülen nesnenin büyüklüğü ise o nesnenin kameraya olan uzaklığı ve çekimde kullanılan kameranın sahip olduğu objektifin odak uzaklığına bağlı olarak değişir.

Çekim ölçekleri üç grupta incelenir.

1. Genel çekim
2. Orta çekim
3. Yakın çekim

Genel çekim, olayların, kişinin veya nesnenin tümünün, içinde bulunduğu ortam ile birlikte görüldüğü çekim ölçeğidir. Geniş bir alanda geçen olaylar için kullanılabilir. Genel çekimde, çekime konu olan kişi veya nesne olayın çevresi ile birlikte görüldüğünden ekrandaki görüntüde olayın geçtiği ortam kişiden veya nesneden daha çok alan kaplar. Genel çekimde kamera görüntülenen olaya uzaktır. Bir kişinin çevresindeki ortam gösterilmeden kendisinin tamamen gösterildiği çekimler uzak çekimlerdir. Bu çekimlerde, kamera ortama uzaktır. Büyük ve geniş olayları konu edinen bölümlerin geçtiği mekana ve ortama ilişkin bilgi çok genel ve genel çekimler ile aktarılabilir. Görüntülenen kişi söz konusu olduğunda ise belli bir uzaklıktan boydan görünmektedir. Görüntülenen kişinin tam çekiminin yanında izleyenler için etrafı görme şansı az da olsa kısmen sunulmaktadır. Bu ölçekteki çekimler genellikle bir filmin veya film sahnesinin başında kullanılabilir. Kişiyi ve ortamı sunmanın yanında bunlara ilişkin havayı da aktarabilirler.

Orta çekim, işlenen konuya ilişkin olayın bütününü değil, sadece belli bir kısmının ekranda görüldüğü çekim ölçeğidir. Orta çekim izleyiciyi söz konusu olaya yaklaştırır. Genel çekimdeki esas olay ile onun çevresindekiler arasındaki ilişki belirgin olarak görülür. Orta çekimlerde kamera konuya genel çekimdekine göre daha yaklaşmıştır.

Yakın çekim, genel çekimdeki konuya ilişkin olayın belli bir detayının ekranı neredeyse tamamen doldurduğu çekim ölçeğidir. Örneğin, yakın çekim belli bir kişinin yüzünü veya belli bir nesneyi tüm ekranı kaplar halde sunmaktadır. Yakın çekimde izleyicinin dikkati belli bir noktaya odaklandırılır.

Ayrıntı çekim: Ayrıntı çekimler genellikle daha geniş ve büyük ayrıntılar ile perdeyi doldurmaktadır. Kamera oyuncunun yüzüne ya da nesne ayrıntılarına o kadar yaklaşır ki, terleyen bir alın, tek bir gözün tepkileri ve titreyen eller gibi bölümler perdeyi veya ekranı kaplar. Asıl konu ve özneyi çevredeki olaylardan ayırmış oluruz. Bu çekim, çok özel durumları, bir tür ünlem işaretlerini ifade eder. Dramatik bir etki sağlar. Yüz çekim: insan yüzünde alınla çene arasının tüm çerçeveyi kaplamasıyla elde edilir. Yüzün ifadelerini yüzü neredeyse tam olarak gösteren bir biçimde sergilemektedir. İzleyici ile oyuncu arasında duygusal, yakın bir bağ kurulmaya çalışılır.

Baş çekim: insan başının ekranı veya perdeyi tamamen kaplaması ile elde edilir. Omuzların hemen üzerinden çerçevenin alt sınırı belirlenmiş olur. Bir oyuncunun konuşma bölümlerinde kendisini hissetmemize özellikle yardımcı olur.

Omuz çekim: Koltuk altının hemen üzerinden başlayan baş çekimidir.

Göğüs çekim: Kişi göğüs seviyesinin bir parça üzerinden çerçeveye alınarak görüntülenir. Özellikle, belli bir kişinin röportaj içerisinde görüntülenmesinde sıkça kullanılan çekimlerdendir. Temelde, karakterleri tanıtmak için en iyi çekim ölçeği olarak değerlendirilebilir.

Bel çekim: Bel hizasından başlayan, vücudun yarısını gösteren çekimdir. Televizyon ve filmde sıklıkla kullanılır. Karakterlerin tanıtılmasında önemli araçlardan biridir.

Çok uzak çekim: Panoramik tanıtımlarda, manzara çekimlerinde gerektiğinde başvurulan bir çekim ölçeğidir. Filmin başında veya sahne başlarında giriş anlamında kullanılabilir. Bu durumda kurucu çekim olarak adlandırılır. Manzaralar da bu çekim içerisinde düşünülebilir.

Kamera hareketleri temelde dört grupta ifade edilebilir. Bunlar:

• Çevrinme
• Kaydırma
• Yükselme-Alçalma
• Optik Kaydırma

• Kameranın üstüne yerleştirildiği sehpa aracılığı ile yükselip alçalmasıdır. Burada dikkat edilmesi gereken, yer alan hareketin ilk maddede ifade edilen kameranın yukarı-aşağı çevrinmesinden farklı olduğudur. Birinci maddede işaret edilen kameranın başının yukarı-aşağı çevrinmesidir. Yükselme-alçalma hareketinde ise temel hareketi gerçekleştirenin tripodun kendisinin olmasıdır. Kameranın özellikle yavaş yükselmesi takip edilecek bilgilerin yavaş yavaş ortaya çıkması nedeniyle gizem katacak bir etki sağlayabilir.144