FİLM VE VİDEO YAPIMI - Deneme Sınavı - 5

Fotoğraf yüzeyi boyut ve oran açısından film ve videoya göre daha sınırsızdır. Yatay bir düzenleme olan film ve video yüzeylerinde bu nedenle tüm dikey lekeler ya da nesneler, yatay lekelere göre daha dikkat çekicidir ve seçici algıya yöneliktir.

Ritim kavramı kompozisyon için hareket kavramı ile eşdeğerdir. İki boyutlu bir yüzey olan resim ve fotoğraf için birbiri ardına tekrarlanan şekil, çizgi ya da renkler, fotoğrafa bir zaman boyutu katar ve hareket kazandırır.

Görünürde hareket, durağan nesnelerin belirli bir hareket oluşturuyor¬muş gibi görünmesidir. Vurgulayıcı hareket, bir durağan karede tamamen durağan görüntülerin alımlanmasında oluşan harekettir. Görsel bir düzenlemede göreli hareket ise, bir nesnenin hareketinin algılanması için diğer nesnelerle olan ilişkisinin ön plana çıktığı durumları ifade eder. Hareket algısı bazı durumlarda çevre kaynaklıdır. Öyle ki, aslında durağan bir konumdayken kendimizi hareket ediyormuş gibi algılarız.

Çerçevede yatay olarak yer alan görsel öğeler X ekseni doğrultusunda yer alırlar ve gözde yatay bir görme alanı oluştururlar. Dikey nesneler ise çerçevede Y ekseni boylamında yer alırlar. Örnek olarak çerçevede yer alan ufuk çizgisi yatay düzlem olan X ekseni boyunca oluşur. Çerçevede bir insan bedeninin görselleştirilmesi ise Y ekseni doğrultusunda gerçekleşir. İnsan bedeni bahsi geçtiği gibi dikey bir düzlem oluşturur ve çerçevede Y ekseni üzerinde yer alır.

Vurgulayıcı harekette, ortada ne bir nesnenin hareketi vardır; ne de izleyenin göz hareketinden söz etmek mümkündür. Vurgulayıcı harekette tamamen durağan kompozisyon ilkelerinden faydalanılır.

Geniş açılı objektiflerde alan derinliği daha fazla iken, dar açılı objektiflerde alan derinliği çok daha sınırlıdır. Bu nedenle görsel bir kompozisyon oluşturmada, net alan ile netsiz alanlar arasındaki ilişkiden yararlanmak için geniş açı objektifler yerine, daha çok normal ya da dar açılı objektiflerden yararlanılabilir.

Dar açılı objektiflerin görüş açıları normal açılı objektiflere göre daha dardır. Kameranın sağından soluna doğru hareket eden nesne, çerçeve içinde daha kısa bir süre içinde yer değiştirir. Bu durum da hareketin olduğundan daha hızlı gerçekleştiği algısı yaratır. Kameranın dikine olan hareketler ise, dar açılı objektiflerde daha yavaş algılanır. Kameraya doğru yaklaşan nesnenin çerçevede kapladığı alan, normal objektiflere göre daha yavaş büyür. Bu nedenle dar açılı objektiflerin kullanıldığı bu tür çekimlerde örneğin oyuncu kameraya doğru koşar, koşar; ancak bir türlü kameraya ulaşamaz.

Genel çekimde kamera görüntülenen olaya uzaktır. Geniş bir alanda geçen olaylar için kullanılabilir. Genel çekimde, çekime konu olan kişi veya nesne olayın çevresi ile birlikte görüldüğünden ekrandaki görüntüde olayın geçtiği ortam kişiden veya nesneden daha çok alan kaplar.

Genel çekimde görülen olayın belli bir bölümüne yaklaşılır. Genel çekimde konu olan olayın daha dar bir alanı çerçevelendirilir. Orta çekim izleyiciyi söz konusu olaya yaklaştırır. Genel çekimdeki esas olay ile onun çevresindekiler arasındaki ilişki belirgin olarak görülür. Orta çekimlerde kamera konuya genel çekimdekine göre daha yaklaşmıştır.

Steadicam kullanımında merkez bir noktanın üstüne yerleştirilen kamera, kamerayı kullanan kişinin yarattığı sarsıntıdan ve hareketten bağımsız, bir tür izole edilmiş biçimde tutulur. Ne kadar çok hareket olursa olsun, neredeyse tam tersi derecede yumuşak çekimler gerçekleşir. Çekimi yapan kişi ile steadicam arasındaki bağ, çekimi yapan kişinin üzerine giydiği bir tür giysi-yelek ile sağlanır. Böylelikle çok dar alanlarda bile çekim yapma imkânına sahip olunur.

Kamera vincinin yardımıyla kamera ve onu kullanan ekip, dikey olarak ya da yay çizerek hareket edebilir. Bir yeri düzenli bir hızda tırmanan veya merdivenlerde yukarı doğru yürüyen birini vinç rahatlıkla takip edebilir.

Kamera bir oyuncunun gözü gibi hareket edebilir. Bu durum, oyuncunun duygularına katılımı arttırabilir. Kameranın izleyicinin yerine geçerek baktığı ve izleyicinin gözünden bakar gibi gerçekleşen çekimlere öznel kamera kullanımı denmektedir.

Göz seviyesi olarak adlandırılan konum kameranın günlük hayattaki insanın göz seviyesine benzer bir bakıştan takip etmesidir. Bu tür bir kamera konumlanmasında ortaya çok farklı bir psikolojik etki konmamış olur. Göz seviyesi normal açı olarak da adlandırılır. Kamera kişiyi görüntülerken sanki o kişiye bakan insanların göz seviyesinden bakar. Doğal ve tarafsız bir etki yaratmak için idealdir. İzleyici ekrandaki görüntüyü özellikle dramatik ve psikolojik etki altında kalmadan izler.

Görselleştirme, bir tür üslup arayışıdır. Ortaya koymaya çalışılan durum veya öykü farklı kamera açıları, kamera konumları, çekim ölçekleri ve farklı diğer uygulamalar ile ifade edilmeye çalışılır. Harita, çizim ve fotoğraf gibi malzemeleri görüntüleyerek görsel malzemeler üretmek ve bunlardan yararlanmak grafik görselleştirmedir.

Alt açıda ise, kamera kişinin göz seviyesine göre daha aşağıdan çekimi gerçekleştirir. Bu şekilde, izleyici alt açıdan nesneyi veya kişiyi izlerken, kamera görüntülediği kişiye sahip olduğundan daha fazla ve güçlü bir etki kazandırmış olur. Görüntülenen kişi daha güçlü ve etkili görünür. Kişi sanki daha baskınmış gibi bir psikolojik etki yaratılmış olur. Alt açıdan bakan izleyici için de bir tür zayıflık, etkisizlik hissi uyanabilir.

Optik kaydırma merceğin odak noktasını değiştirilerek gerçekleştirilir. Bu durum kameranın hareketinden bağımsız olarak gerçekleşir.

Üçayak üzerindeki kamerayı yatay düzlemde sola ve sağa çevirmek ortam içerisindeki nesneler, insanlar, durumlar hakkındaki bağı ortaya koymaya yardımcı olur. İzleyicinin ilgi merkezinin bir noktadan bir başka noktaya taşınmasında da etkili olan bu hareket en sık belli bir kişinin yürüyüşünün ve hareketlerinin takip edilmesinde kullanılır. Bu sebeple A seçeneğindeki bilgi yanlıştır. Kaydırma hareketinde kamera raylı sistemin üzerinde gerçekleşir hareket halinde değildir. Yükselme-alçalma hareketinde ise kameranın kendisi yükselip alçalır, kameranın başı değil.

Fotoğraf, film ve video, gerçek dünyanın imgelerini üretir. İmgeler gerçekte var olmayan ama insan gözünün görebilmesi için bir araç sayesinde oluşturulan görünüm olarak tanımlanabilir. Fotoğraf, film ve video teknolojileri, imge üretebilen, imgeleri çoğaltarak birçok insana ulaştırabilen, yalnızca bir gözün görebildiğini, herkesin görebildiği hale dönüştüren görüntü üretme teknolojileridir.

Özellikle resim sanatı için kompozisyon, görsel öğelerin resim sanatında klasikleşmiş kurallar doğrultusunda tanzim edilmesini ifade eder. Resim sanatı için sanatın kuralları haline gelmiş öğeler şu şekilde sıralanabilir: 1. Uyum, 2. Farklılık ve zıtlık, 3. Denge, 4. Oran ve 5. Ritim ve Hareket.

Görsel bir estetik öğe olarak denge, görüntülerdeki görsel öğelerin bir araya getirilmesini konu alır. Sezen ve Tanyeli, dengeyi bir sanat yapıtını oluşturan öğelerin bütün içinde kompozisyon düzenini bozmayacak şekilde dağılımı olarak tanımlar. Aslında kompozisyonun oluşturulmasında temel yapıtaşlarının başında denge gelir.