FİLM VE VİDEO YAPIMI - Deneme Sınavı - 6

Görüntü yönetmeni gerçek dünyanın üç boyutlu taklidini yaratmak için temelde üç farklı ışığı kullanmak durumundadır: Anahtar ışık, dolgu ışık ve arka ışık. İlk ikisi gerçek yaşamdaki ışık algısının doğrudan karşılığı iken üçüncüsü (arka ışık) perde ya da televizyon ekranı gibi iki boyutlu bir yüzeyde üçüncü boyut algısını kuvvetlendirmek için gerekli bir koşuldur.

Anahtar ışık için sert ışık kullanılıyorsa ışıklandırılacak nesnenin doku ve şekli ortaya çıkarken keskin ve derin gölgeler yaratacaktır. Bu aydınlatılan nesnenin kaba şeklini ortaya çıkaracağı gibi izleyicinin algısını bozan gölgelere de neden olabilir. Ayrıca özellikle parlak yüzeylerde ışık patlamalarına da neden olabilir ve çözülmesi güç problemler de doğurur. Eğer anahtar ışık olarak yumuşak ışık kullanılıyorsa ışıklandırılacak nesnenin doku ve hatlarını vurgulamadığı gibi dikkat dağıtıcı gölgeler yaratmaz. Yarım tonlar ve ton basamakları oluşturacağı için gözü rahatsız etmeyecek bir görüntü oluşabilir.

Dolgu ışık için “ana ışığın yarası ya da üçte biri kadar güçte” denilse de bu yaratılmak istenilen kontrastlık derecesine bağlıdır. Dolayısıyla kullanılacak dolgu ışık yoğunluğu için kesin bir kural yoktur. Ancak anahtar ışığı aşmamalıdır. Zaten yüksek yoğunlukta kullanılması da yeni istenmeyen gölgeler yaratma ihtimalini ortaya çıkarır. Bu gibi durumlarda yüksek dolgu ışığı üç boyutluluk etkisinin azalmasına da neden olabilir. Ayrıca dağınık olması sınırlandırılması ve kontrol edilmesini de zorlaştırır.

Film ya da video çekerken ışıklandırma oranları için bilinmesi gereken çok önemli bir nokta vardır. O da film ve videodaki maksimum “ışıklandırma toleransı”dır. Bir film çekiminde en aydınlık alanla en karanlık alan arasındaki fark yedi diyaframdan fazla olamaz. Bu da sinema perdesinde ulaşılabilecek en yüksek ışıklandırma oranının 128:1 olduğunu gösterir. Bu oranın üzerine çıkılması durumunda en parlak alanda tüm ayrıntılar kaybolup parlak bir beyaz olurken, en karanlık alanda da hiçbir şey görünmeyecek ve simsiyah olacaktır.

Işığın kullanımı dört ana boyut içerisinde düzenlenebilir: parlaklık, kontrastlık, doku ve yön.

Düşük kontrast, yumuşak ışığın yarattığı hafif gölgeli bir aydınlatmadır. Kontrastlık azaldığında alanlardaki farklılaşma da azalır. Bunlar birbirinin içinde eriyor gibi görünür. Dolayısıyla bu da üç boyutluluğun mekânsal bilgisi ile derinlik ve doku işaretlerini azaltır. Ama aynı zamanda düşük kontrastlık sakinleştirici ve melankoliktir.

Temelde iki ana aydınlatma stratejisi kullanılır; gerçekçilik ve resimsellik. Gerçekçi ışık tasarımında yönetmen, mevcut aydınlatmayı ve ışık kaynaklarını kullanır, özellikle de dış gün ışığı çekimlerinde. Bununla beraber birçok görüntü yönetmeni dış çekimlerde hem doğal ışığı büyütme hem de güneş ışığının yarattığı sert kontrastlıkları yumuşatmak için bazı aydınlata araçları ve yansıtıcılar kullanır.

Yeni Dalga’nın en önemli görüntü yönetmeni Raoul Coutard, İtalyan Yeni Gerçekçiliği’nin tavanlı doğal dekorlarla çalışma ilkesini izleyerek, tavana dolaylı ışıklar yerleştirip oyuncuyu ve kamerayı özgürleştirdi. Coutard’ın geliştirdiği bu teknikle oyuncular üzerine yansıyan yaygın bir ışık düşüyor ve belirleyici gölgelerin sonu geliyordu. Böylece oyuncu hareketi mekân içinde sınırsız bir hareket kazanırken, kamera da yönetmenin istediği gibi hareket edebilme avantajına da sahip oluyordu. Bu teknik birçok Yeni Dalga yönetmeninin mizansen düzenlemesini ve biçemci tavırlarını etkiledi.

Görüntü yönetmeni, filmin yaratım sürecinde sorumluluğu, yönetmen ve sanat yönetmeniyle paylaşır. Diğer seçenektekilerde filmden sorumludurlar ancak oluşum sürecinde bu üçlünün sorumlu olduğu kitabınızda belirtilmektedir.

Film yapmak, ışıkla resim yapmak anlamına gelir; fakat ışık, zihinde hayal yaratan resimlerin soyut bir hammaddesidir.

Filmin nesnel gerçekliği ışık-gölge düzenlemesiyle yaratılır.

Işıklandırma yapmadan önce görüntü yönetmeni bazı soruların cevaplarını vermek zorundadır:

Genellikle günlük hayatta ana ışık kaynaklarının çeşitli yüzeylerden yansımalarını taklit etmek için kullanılan “dolgu ışık” yumuşak ve dağınık bir ışıktır.

Işığın kullanımı dört ana boyut içerisinde düzenlenebilir: parlaklık, kontrastlık, doku ve yön.

Bu tip bir aydınlatmanın en uç noktası tümüyle gölgesiz bir aydınlatma olan “notan” aydınlatmadır.

“Üstten aydınlatma”nın nesneleri ve figürleri yumuşatıcı bir etkisi vardır; nesnelere ruhani bir anlam verir, heybetli bir bakış ya da gençliğin ve tazeliğin havasını verir.

Visconti’nin “La Terra Trama”sı (1948) bu tip bir biçemci aydınlatmanın ilk örneğidir.

Bir film çekiminde en aydınlık alanla en karanlık alan arasındaki fark yedi diyaframdan fazla olamaz.

“Alttan aydınlatma”, dengesizlik, huzursuzluk ve endişe hissini uyandırırken, nesnelerin ve figürlerin özelliklerini bozar, şeytansı ve doğa üstü görünümleri de verir.

Pozlama film emülsiyonunun ya da videoda CCD alıcısının üzerine düşecek toplam ışık miktarının objektiften ne kadarının geçeceğinin belirlenmesidir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameraman pozlama sayesinde oluşturduğu görüntünün parlaklığını değiştirerek görüntünün tonsal çeşitliliğin içinde kalmasını, tonsal aralığın inandırıcı bir biçimde aktarılmasını ve  genel bir tonsal etki elde etmeyi sağlar.