FİLM VE VİDEO YAPIMI - Deneme Sınavı - 4

Genellikle bir yayın dönemi 13 haftadır.

Ulaştırma ekibi yapım için olmazsa olmaz kişiler değildir. Diğer şıklarda belirtilen kişilerin tümü bir yapımın ortaya çıkması için gereklidir.

Bir televizyon yapımında icracıları, oyuncuları ve teknik olanakları yöneten kişi yönetmendir.

Yapım öncesi aşmada, her hangi bir film çekme düşüncesi doğar, bunun için gerekli para sağlanır. Bu aşmada yönetmen hem senaryo yazarı hem yapımcı olabilir ya da yönetmen bir şikrin sahibi olabilir ve senaryo yazarı ile çalışabilir. Bu aşamada iki görev önemli hale gelir: Yapımcı ve senaryo yazarı. Yapımcının başlıca görevleri finans ve organizasyondur. O bir “bağımsız” yapımcı olabilir, film projelerini keşşeder ve yapım şirketlerini ya da dağıtımcıları filmi finanse etmek için ikna etmeye çalışır. Yapımcı senaryo yazımı süreci boyunca projeye finansal destek sağlar ve şilimde çalışacak personel ile ön görüşmeler yapar.

Yunanca’dan gelen sinopsis sözcüğü bir bakışta okunabilen demektir. Şransa’da bu sözcük olayın ve kişilerin 1-3 sayşlık bir özeti anlamında kullanılır. Bu özette diyaloglar yer almaz. Sinopsis çeşitli yatırımcılar, yapımcılar ve dağıtıcılar için ön bilgi amaçlı yapılmaktadır. Bunun dışında tanıtım aracı olarak da kullanılmaktadır.

Film öyküsünün çatısı olan öyküleme (dramatik yapı) tamamen geliştirim senaryosunda kurulur. Ortaya çıkan metin, tamamlanan bir filmde yer alacak görüntülerin, sözcüklerle kâğıt üzerinde anlatımı ve bu anlatımın sinemanın gerektirdiği koşullara uygunluğudur. Geliştirim senaryosu 15-45 sayş uzunluğunda, geniş zaman kipiyle ve üçüncü kişi ağzından anlatılan bir metindir. Geliştirimde konunun geliş- me ve çatışma noktaları belli olur.

Geliştirim senaryosunda kişiler özellikleriyle tanıtılır, kişiler ve onların ortaya koyduğu olaylar irdelenir. Eğer çok gerekli ise konuşma örgüsünün (diyalog) en önemlileri yazılır. Ele alınan öykünün özetteki gibi yalnızca ana hatları de- ğil, ikincil derecedeki gelişmeleri de belli olur. Her anlatım, her cümle, filmdeki görüntülere uygun olacak biçimde yazılır. Edebi süslemelere gerek yoktur. Bu aşmada yapımcı için önemli olan tahmini bütçe ortaya çıkartılır. Yapımcı geliştirim senaryosu ile aldığı bilgilerle ekibi ve teknik malzemeleri hazırlamaya başlar. Senaryo yazarı bu aşmayı da bitirdikten sonra senaryonun yazımına geçer.

Çekim Senaryosu senaryo çalışmasının son evresidir. Senaryo yazarı ile yönetmen ya da yalnızca yönetmen çekim senaryosunu oluşturmaya başlar. Filme dönüşecek metnin çekilmesine temel olacak tüm bilgiler bu aşamada, çekim senaryosunda yer alır. Çekim senaryosu, senaryonun film yapım tekniğine göre düzenlenmesidir. Bu metinde ayrımlar (sekans), sahne ve çekimlere bölünerek verilir. Çekim senaryosunda görüntülerin içeriği, oyuncuların hareketleri, konuşmaların ve diğer seslerin yazılmasıdır. Bunlar arasında da kamera devinim ve çekim ölçeklerinin yer alması gerekir. Senaryo sayşsında yer alan görsel bildirimler, yönetmeni ilgilendiren tüm bilgileri kapsar. Bu bilgiler aynı zamanda çekimde görevli olanların, çekim anında yapacakları her şeyi içerir. Herhangi bir çekim senaryosuna bakıldığında, önce kimi yatay çizgiler dikkati çeker. Bu çizgilerin üstünde sırayla bir rakam, bazı yer adları yer alır. Senaryoda görülen her yatay çizginin üstünde yer alan rakamlar ve yazılar, ilgili olduğu çekimlerle ilgili derli toplu ve özet bilgileri verir.

Çalışma tablosunda genel olarak şunlar bulunur:

Tiyatro için oyuncunun, sinema için yönetmenin, televizyon için ise yapımcının aracı denir. Gerçekte bu üç araç da bir ekip çalışmasını gerektirir. Her birinde de ürünün ortaya çıkmasına çok sayıda şrklı, beceri ve uzmanlık sahibi insan ortaklaşa katkıda bulunur. Ekip elemanlarından her hangi birinin hatası ürüne yansır. Ne var ki, tiyatroda oyuncu, sinemada yönetmen, televizyonda ise yapımcı oyun, film ya da program mesajının izler kitleye ulaşmasını sağlayan özsel rolleri üstlenmişlerdir. Bir televizyon programının yapımında bir çok insan görev alırken, çoğu ekip elemanı programa ancak uzmanlık ve becerilerine gerek duyulduğunda katılırlar, görevlerini yaparlar ve katkıları bittiğinde programı terk ederler. Sadece yapımcı ve yapımcıya yardımcı olan bazı elemanlar programın daha kuluçka döneminden yayınına ve dağıtımına kadar işlerini sürdürürler. Yapımcı programa bir süreklilik ve birlik duygusu verecek olan kişidir; çünkü programın birbirinden şrklı tüm parçalarının sonunda birbirleriyle nasıl uyumlandırılacağını düşünen, tasarlayan ve bilen sadece odur. Yönetmenin bir televizyon programındaki görevi yapımcının program kavramını bir televizyon programına dönüştürmektir. Dolayısıyla, televizyon yönetmeninin çalışması film yönetmeninin çalışmasına benzemekle birlikte ikisi arasında önemli bir şrk vardır: sinemada yönetmen filmin yaratıcısıdır, sahibidir, bir sanatçıdır; buna karşılık televizyonda yönetmen, sadece yapımcının programdaki hedeflerini, amaçlarını gerçekleş- tiren bir zanaatçıdır.

Kamera ekibi şu şekilde sıralanır:

Teknik olarak kurgu, çekimleri bir öykü oluşturacak şekilde sıralar, öyküyü gereksiz malzemelerden ayıklayarak belli bir zaman dilimine sığdırır, bir dil sürçmesini düzeltir ya da etkili olmayan bir bel çekimi yerine yakın bir çekim koyar. Bir filmi tamamlayabilmek için yönetmenin kurguya hakim olması ve kurgunun işlevlerini bilmesi gerekmektedir. Kurgunun işlevlerini bütün dünyada da kabul edildiği gibi sıralanabilir: Birleştirme, kırpma, düzeltme, kurma.

Işıklandırma ve pozlama teknikleri birbirinden ayrılamaz ve iç içe geçmiş tekniklerdir. Işıklandırma nesneleri görünür kılarken oluşturulmak istenen görüntünün aydınlık (luminance) seviyesini kontrol etmektir. Pozlama ise bu aydınlık seviyesinin belirlenmesidir. Başka bir tanımlamayla, film emülsiyonunun ya da videoda CCD alıcısının üzerine düşecek toplam ışık miktarının objektiften ne kadarının geçece-
ğinin belirlenmesidir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameraman pozlama sayesinde oluşturduğu görüntünün parlaklığını değiştirerek:
Oluşturmak istediği görüntünün aydınlatma tonlarının film malzemesi ya daCCD alıcısının sahip oldukları tonsal çeşitliliğin içinde kalmasını,
Belirli bir tonsal aralığın inandırıcı bir biçimde aktarılmasını,
Genel bir tonsal etki elde etmeyi sağlar.

Pozlamayı etkileyen bütün faktörler şöyle sıralanabilir:
Işık kaynağı, sahnenin özellikleri, filtre kullanımı, objektif ve diyafram,saniyede kullanılan kare sayısı ve örtücü açısı, görüntü malzemesinin duyarlılığı.

Işık ölçer ya da pozometre, bir sahnedeki ışık yoğunluğu değerlerini kesin bir şekilde ölçen hesaplayıcı bir alettir ve çekim esnasındaki pozlama değişkenlerini göz önünde bulundurarak uygun pozlamayı hesaplar. Nihayi olarak ışık ölçer, film hı-zı (film duyarlılığı) ve örtücü hızı (saniyedeki kare sayısı) ışık ölçere tanımlandıktan sonra düşen ışığın yoğunluğuna göre doğru pozlama için kullanılması gereken diyafram değerini verir. Böylece görüntü yönetmeni ya da kameramanın çekime başlamadan önceki kamera üzerindeki son düzenlemesi ışık ölçerin verdiği diyafram değerini kameraya (objektife) tanımlamaktır.

İki tür ışık ölçer vardır: Düşen ışık ölçer ve yansıyan ışık ölçer. Her ikiside çalışma sistemleri ve hesaplama biçimleri aynı olmasına karşın farklı ışık ölçümleri için kullanılır. Düşen ışık ölçer nesnelerin üzerine düşen ışık miktarını ölçmek için kullanılırken, yansıyan ışık ölçer nesneden yansıyan ışığı ölçmek için kullanılır. Yansıyan ışık ölçerin farklı bir türü olan spotmetre de daha dar alanlardan ölçüm yapmak için kullanılır.

Objektifin içinden geçen ışığın miktarını belirleyen sisteme denir. Pozlamayı belirleyen son aşamadır ve ışık ölçer hesaplamasındaki f / değeri olarak belirlenen sonuç değerdir. Yani bundan önceki ilk iki değer (pozlama süresi ve film hızı) ışık ölçere tanımlandıktan sonra ışık yoğunluğuna göre ışık ölçerin en uygun pozlama için hesapladığı f / değeridir.

Genellikle film çekimi sırasında dengeleme konusunda ışık fazlalığından değil, azlığından zora düşülür. Çünkü fazla olan ışık yoğunluğunu düşürülmesi için görüntü yönetmenlerinin en büyük yardımcısı yoğunluk filtresi (ND) kullanımıdır. Ancak gece düşük ışık koşulları altında çekim yapma zorunluluğu, ışık kaynaklarının yetersizliği ya da var olan ışık kaynaklarının mesafe olarak uzak konumlandırılması zorunluluğu neticesinde ortaya çıkacak düşük ışık yoğunluğu film duyarlılığının yükseltilmesinin sebeplerindendir.

Filmin hesaplanan doğru pozlama değerinden daha fazla ışık almasına “fazla pozlama (over-exposure)” denir. Yani bu diyafram açıklığının hesaplanandan daha açık olması anlamına gelmektedir. Bu durumda ortaya çıkacak görüntü normalden daha parlak demektir. Görüntünün parlak alanları beyaza doğru gitmektedir. Ancak bu her zaman yanlış pozlama anlamı da taşımamaktadır. Kimi zaman fazla pozlama hem estetik hem de içerik olarak anlamın taşıyıcısı konumunda da olabilir. Fazla pozlama durumunda görüntüde şu değişiklikler olur:
Daha az gren
Fazla doymuş renkler
Kuvvetli siyah
Yüksek kontrast

Video kameralarda doğru pozlama zoom objektifini, kamera içi ışık ölçerin, otomatik diyaframın ve manuel diyafram kontrolünün kombinasyonu neticesinde ortaya çıkar.