FİLM VE VİDEO YAPIMI - Deneme Sınavı - 25

A

C

A

d

E

b

a

a

b

Işıklandırma, film ya da elektronik görüntü için, herşeyden önce sahneyi görünür kılmak ve pozlamak için teknik bir gerekliliktir. Görüntü yönetmeni öncelikle film ya da video için yeterli pozlamayı sağlayacak ışık miktarını belirlemek ve sahne üzerinde dağılımını gerçekleştirmek zorundadır. Bunu yaparken de genellikle ışığı inandırıcı bir araç olarak kullanacak ve izleyicinin günlük yaşamdaki algısının benzerini yaratmaya çalışacaktır. Güneşli bir gün mü yoksa bulutlu bir gün mü olacağı, yapay ışıkların nerden geldikleri, bir mum ışığının yarattığı titreme etkisi, ay ışığının oluşturduğu tonsal yaklaşım gibi bir çok düzenleme inandırıcı olmak zorundadır. Işığı anlamın bir taşıyıcısı, hatta anlamın yaratıcısı olarak kullanmak ise yönetmenin yaratmak istediği dünyanın ve görüntü yönetmeninin biçemsel yaklaşımının bir sonucu olacaktır. Aydınlatma biçimi aynı zamanda anlamla birlikte inşa edilecek sanatsal bir düzenlemedir. Bu aydınlatma düzenlemesinin içerisinde yönetmenin izleyicinin gözünü yönlendirmek istediği alanların ışıkla belirlenmesi olabildiği gibi, kimi şeyleri izleyiciden saklamak, kimi zaman dramatik etkiyi yaratmak ve kuvvetlendirmek gibi düzenlemeler de vardır.

Bu doğrultuda ışıklandırmaya sadece teknik bir gerekliliktir demek doğru olmaz çünkü ışıklandırma anlamla birlikte inşa edilerek bir sanatsal bir düzenleme yapılmasına imkan tanır.

Taklit ışıklandırmada temel sorun filmin ya da video alıcısının göz gibi, ayrıntıları ayırt etme ve farklı yoğunluktaki ışıkları dengeleme özelliğinin olmayışıdır. Göz parlak ışığın ve aynı zamanda keskin gölgelerin olduğu bir ortamda her iki alanı da görebilme yeteneğine sahipken film ya da video aynı yetenekte değildir.

Görüntü yönetmeni gerçek dünyanın üç boyutlu bir taklidini yaratmak için temelde üç farklı ışığı kullanmak durumundadır: Anahtar ışık (key light), dolgu ışık (fill light) ve arka (kontur) ışık (back light). İlk ikisi gerçek yaşamdaki ışık algısının doğrudan karşılığı iken üçüncüsü (arka ışık) perde ya da televizyon ekranı gibi iki boyutlu bir yüzeyde üçüncü boyut algısını kuvvetlendirmek için gerekli bir koşuldur.

Ana ışık kaynağını temsil eden “anahtar ışık” için genellikle sert ve parlak ışık kullanılmakla birlikte bu her zaman için doğru değildir. Kimi zaman yumuşak ışık da anahtar ışık olabilir.

“Dolgu ışık” yumuşak ve dağınık bir ışıktır. Sert anahtar ışığın yarattığı gölgeleri yumuşatmak için, kamera-nesne ekseninde anahtar ışığın tersi yönünde yerleştirilen bu ışık için “ana ışığın yarısı ya da üçte biri kadar güçte” denilse de bu yaratılmak istenilen kontrastlık derecesine bağlıdır. Dolayısıyla kullanılacak dolgu ışık yoğunluğu için kesin bir kural yoktur. Ancak anahtar ışığı aşmamalıdır. Zaten yüksek yoğunlukta kullanılması da yeni istenmeyen gölgeler yaratma ihtimalini ortaya çıkarır.

Aydınlatılacak nesnenin arkasından ve yukardan kullanılan “arka ışık (kontur ışık)” iyi kullanıldığında inandırıcılığı arttırabilir.

Anahtar ışık - dolgu ışık oranı olarak da adlandırılan çalışma gerçekte iki ışığın aydınlattığı ana parlaklık seviyesiyle sadece dolgu ışığın seviyesi arasındaki oranlamadır. Yani “anahtar ışık + dolgu ışık : dolgu ışık” oranıdır. Bu nedenle hesaplama yapabilmek için önce her iki ışığın aydınlatılan konu ya da nesne üzerine düşen ışık yoğunluğu diyafram değeri olarak pozometreyle ile ölçülür, sonrasında da ya anahtar ışık kapatılıp ya da pozometrenin ışık sensörüne anahtar ışığın düşmesi engellenerek sadece dolgu ışık ölçülür. Bu ölçülen iki değer arasındaki fark ışıklandırma oranını gösterir.  Anahtar ışık + dolgu ışık ölçümü sonucu diyafram değeri f 8 olsun, sadece dolgu ışık değeri de f 5.6 ölçülmüşse ışıklan- dırma oranı 2:1’dir. Yani aralarında bir kat fark vardır.

Görüntü yönetmeni yaratıcı bir kişidir. Teknisyenliği ile sanatçı kişiliğini destekleyerek filmin görsel çatısını kurar. Görüntü yönetmeni film çerçevesi içindeki tüm sinematografik elemanlardan sorumludur.

Bir proje gereği birkaç kamera kullanılacağı zaman kameraların renklerinin birbirine eşlenmesi gerekir. Bunun için portatif dalgaboyu monitörü (waveform monitor) ve renk belirleme monitörüne (vectroscope) ihtiyaç vardır.

Film yapımından farklı olarak projeden önce ve proje sırasında kameraların renklerinin birbirine eşlenmesinde bir teknik sorumluya ihtiyaç duyulur. Bu kişi bir kamera asistanı değildir. Genellikle kamera kiralama şirketine bağlı çalışan bir video teknisyenidir ve kameranın her türlü teknik ayarlarından sorumludur.

Objektifler test çekimlerinin dışında ayrıca “optik yönlendirici (collimator)” denilen cihazla test edilir. Bu test projenin en can alıcı testidir. Çünkü buna göre objektiflerin odak uzaklığı ve netlik bileziği kontrol edilmiş olur. Bu test yapılmadığı taktirde sorunlu objektiflerle yapılan bütün çekimlerin netsiz olma tehlikesi vardır.

Kameraların optik olarak da test edilmesi gerekir. Buna göre yapılan “odak merkezi (flench focal) testi”ne göre kameraya takılan objektiflerin odak merkezinin video kameradaki CCD alıcısına ve film kamerasında film düzlemine denk gelip gelmediği test edilir. Eğer bir sapma varsa bu da objektifler de olan sapma gibi çekilen görüntülerin netsiz olmasına neden olabilir.

Kamera operatörü, görüntü yönetmeninin tasarladığı görsel dünyayı sette kurarken onu, ışık şefi ile birlikte en çok desteleyen yardımcısıdır. Kamera ekibinde görüntü yönetmeninden sonra gelen sorumlu kişi odur. Temelde görevi kamerayı kullanmaktır ama gerçekte görüntü yönetmeni ve yönetmen tarafından belirlenen çerçeveleri yapan ve öneriler getiren de odur.

1.kamera asistanı görmeden netliği yapmak zorundadır.