FİLM VE VİDEO KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 6

Stereotipler temsil edilen- lerle yakından ilgilidir; onların kaçınılmaz bir parçasıdır. Stereotip, belirli bir in- san grubu veya nesnelerin standartlaştırılmış anlamı veya imajıdır. Bir dizi inanç ve beklentiyi işaret eder. Lippmann’ın da söylediği gibi stereotipler farklı sosyal gruptaki insanlarla ilgili kafamızda oluşturduğumuz resimlerdir. Doğru yanıt C'dir.

Kitle iletişiminin öneminin vurgulanmaya başlandığı dönem olarak kabul edilen yirminci yüzyılın ilk çeyreğinde Batı Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yapılan toplumbilim incelemelerinde, iletişim ve kültür alanlarının önemi
de güçlü bir biçimde vurgulanmaya başlamıştır. I. Dünya savaşı öncesini de kapsamak üzere, savaş yılları ve sonrasında ortak ideallere ve bir ulusal topluluğa bağlılık anlamında bir aidiyet fikrini güçlendirmede kitle iletişim araçlarının ve iletişimin önemi anlaşılmıştır. 1940’ların sonu ve 1950’li yıllarda kitlesel kullanıma giren televizyon da kültür ve iletişim ilişkisi bağlamında, kültür endüstrisinin oluşumunu besleyen önemli bir kitle iletişim aracı olarak toplumbilimciler tarafından çok verimli bir malzeme olarak görülmüştür. Televizyonun bu öneminin artmasında kişisel, toplumsal ve siyasal gereksinmelerin rolü büyüktür. Doğru yanıt E'dir.

McLuhan kitle iletişim araçlarını tarihsel olarak üç bağlam içinde ele almıştır:
1. Kabile Çağı (1500’ler öncesi): Temel iletişim aracı olarak kendisini konuşma ya da şarkı biçiminde “söze” bağlaması.
2. Kabileleşmeden Çıkma Çağı (1500 - 1900): Özellikle baskı biçimindeki mekanik medyanın ortaya çıkışı ve egemenliği.
3. Yeniden Kabileleşme Çağı (1900’ler sonrası): Televizyon ve radyo gibi elektronik kitle iletişim araçlarının egemenliği. 

Doğru yanıt D'dir.

İletişim tarihinde birer devrim olarak nitelendirilebilecek en önemli gelişmeler İ.Ö. dördüncü yüzyılda yazının bulunması, onbeşinci yüzyılda matbaanın işlerlik kazanması ve ondokuzuncu yüzyılın ortalarından itibaren de telgraf, radyo,
sinema, televizyon ve bilgisayar gibi modern teknolojilerin insan yaşamına girmesidir. Her gelişme beraberinde farklı bir yaşam biçimini ve kültürünü de getirmiştir. Mcluhan’ın bahsettiği “kabile çağı”ndan “kabileleşmeden çıkma çağı”na geçiş Johannes Gutenberg tarafından matbaanın icadıyla başlar. Böylece sözlü iletişimdeki kabileleşme modeline daha az bağımlı olmayı da beraberinde getirmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Televizyon yayıncılığı öncesinde bunun gerçekleşmesine olanak sağlayan buluşları bir yana bırakırsak, ilk televizyon yayınını gerçekleştiren kişi olarak İskoçyalı mucit John Logie Baird’in ismi kayıtlara geçmiştir. Doğru cevap A'dır.

Televizyon, hemen hemen bütün toplumlarda en merkezi kültürel dışavurum aracı olarak kabul edilir; kendini toplumsal yaşamdan soyutlayamaz, zamandan ve mekândan bağımsız değildir. İzleyicilerin içinde bulunduğu çevreyle, işleyiş süreciyle iç içe geçmiştir. Buna paralel olarak da sosyal öğrenmede önemli rol oynamaktadır. İnsanlar bir bakıma tesadüfi ve düşünmeden aldıkları mesajlar aracılığıyla tutumsal ve davranışsal örnekleri öğrenip benimsemektedirler. Televizyon aracılığıyla yayılan mesajlar var olan kültürel yargıları ve değerleri yansıtır ve bireyin toplumdaki rolleriyle ilgili algılamalarını da oluşturur. Televizyonda sunulan, sonuçta toplumsal yapı ve gerçeklik içinde biçimlendirilen güçlerin karşılıklı etkileşiminin bir sonucudur. Televizyon diğer kitle iletişim araçları gibi toplumsal yapıda hâkim olan imajları yaratan ya da planlayan ileti sistemleri ve sembolleri üretir. Başka bir deyişle televizyon, çağdaş kültürlerde değişikliği üreten ve aynı zamanda var olan değerleri ve normları sürdüren kültürel bir araçtır. 

Doğru cevap E'dir.

Kültürlendirme kuramına göre televizyon mesajlarını değerlendirebilmemiz
için bazı noktalara dikkat etmemiz gerekmektedir. Bunlar Gerbner’ in tespitleriyle aşağıdaki gibidir:
1. Varoluş: Televizyonun çıktıları nedir, içerik nasıldır ve hangi sıklıkla yapılır?
2. Öncelikler: Ne önemlidir, nasıl göze çarpar, hangi unsurlar merkezdedir ve
daha kuvvetli verilir?
3. Değerler: Kültürel mesaj sistemleri içinde hangi değer yargıları vurgulanır?
4. İlişkiler: Ne neyle ilişkilidir, mesajın yapısal anlamları nedir?

Doğru yanıt D'dir.

İlk düzenli televizyon yayıncılığı 1936 yılında Londra’da British Broadcasting Company (BBC) tarafından başlatılmıştır. Doğru cevap A'dır.

ğine bürünmüştür. Uydu teknolojisinin yayıncılık hizmetine sunulması ile televizyon yayıncılığının uf­ku küresele evrilmek üzere olağanüstü genişlemiştir. 1962 yılında Telstar 1 adlı haberleşme uydusu kullanılarak ilk kez Atlas Okyanusu’nu aşan bir televizyon yayıncılığı gerçekleştirilmiştir. Doğru cevap E'dir.

Televizyon çağımızın önemli bir öykü anlatma aracıdır. Televizyon kültürel açıdan analiz edildiği zaman bir iletişim aracı olarak çağdaş toplumların bel kemiği olarak görülür.Televizyon ise kabile kökenli öykü anlatımının yeni yüzü olarak kabul edilmektedir. Endüstri öncesi kabileye özgü ritüel bir yanı vardır. Bu ritüeller kim ve ne olduğumuzu, değerlerin ve tutumların nasıl düzenlendiğini, anlamların nasıl yüklendiğini ve değiştiğini anlamamıza yardım ederler. Merkezi bir kültürel araç olarak televizyon bu rolü içinde yekpare dominant bir görüş açısından çok, anlamların çok çeşitliliğini sunar. Televizyon bir öykü anlatıcısı olarak sembolik dünyamıza hâkimdir ve kafamızdaki imajların belirlenmesinde önemli rol oynar. Bu anlamda televizyonun gücü her gün gösterilen gerçek hayat dramalarının sembolik içeriğinde saklıdır. Bu noktadan hareketle, sözel kültür geleneğini sürdüren televizyon kurumsal öykü anlatıcısıdır ve kültür hakkında tutarlı bir resim çizer. Televizyon kurulu endüstriyel düzenin ve devletin kültürel bir koludur ve süregelen inanç ve davranışları koruma, dengeleme ve destekleme hizmeti sunan merkezileşmiş bir sistemdir.

Doğru cevap C'dir.

Kültürlendirme kuramına göre televizyon mesajlarını değerlendirebilmemiz için bazı noktalara dikkat etmemiz gerekmektedir. Bunlar Gerbner’ in tespitleriyle aşağıdaki gibidir:

1. Varoluş: Televizyonun çıktıları nedir, içerik nasıldır ve hangi sıklıkla yapılır?

2. Öncelikler: Ne önemlidir, nasıl göze çarpar, hangi unsurlar merkezdedir ve daha kuvvetli verilir?

3. Değerler: Kültürel mesaj sistemleri içinde hangi değer yargıları vurgulanır?

4. İlişkiler: Ne neyle ilişkilidir, mesajın yapısal anlamları nedir?

Doğru cevap E'dir.

Televizyon üzerine yapılan çalışmalarda ilk dönemlerde, genel olarak televizyondan izleyiciye oradan da televizyona dönen bir güçlülük kavramından söz edilebilir. Bu dönemlerde televizyonun en azından mesaj aktarım düzeyinde güçlü bir araç olduğu ileri sürülür. İzleyiciler, televizyona aynı biçimde maruz kalan ve çok temel sosyo demografik özellikler bazında tanımlanan geniş ve homojen gruplar alarak değerlendirilirler. Televizyonun yaygın kullanımı ile birlikte 1970’li yıllardan sonra iletişim kuramlarında yeni ve önemli bir takım yaklaşımlar ortaya çıkmıştır. Bunlardan en önemlisi kullanımlar ve doyumlar yaklaşımıdır. Doğru yanıt C'dir.

Yürürlükte bulunan 6112 sayılı, Radyo ve Televizyonların Kuruluş ve Yayın Hizmetleri Hakkında Kanun’un 8. Maddesinde düzenlenen yayın ilkelerinde konuyla ilgili pek çok düzenleme vardır. Bu maddede düzenlenen; genel ahlaka aykırı olmama, ailenin korunmasına hizmet, şiddeti özendirmeme, çocukların zihinsel ve ahlaki gelişimine zarar verecek yayın yapmama gibi sınırları kolay çizilemeyecek kurallar, televizyonun potansiyel olumsuz etkilerinden toplumu sakınma isteğinin göstergesi sayılabilirler. Doğru cevap E'dir.

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın 2011 yılı içinde on iki binden fazla aile üzerinde gerçekleştirdiği aile yapısı araştırması sonuçlarına göre Türkiye’de televizyon izleyenlerin oranı toplam nüfusun %91’9’u olarak tespit edilmiştir. Doğru cevap A'dır.

Türlerin sınıf­landırılmasında hem kültürel norm hem de yapım sınırlandırmaları
ile ilgili gelenekler belirgindir. Geleneksel yapılar herhangi bir şekilde tekrar edilirler. Bunlar kullanıldıkları belirli bir tür içinde tanıdık, önceden haber verici ve
türle ortaklık içinde olan elementlerdir. Bu geleneksel yapılar; karakter, öykü, ortam, kostüm ve dekor, müzik, ışık, diyalog, görsel biçim gibi ögeleri içerir. Bunu bir haber programındaki bazı özellikler üzerinden açıklayalım: Öncelikle haberlerin dramatik bir müzik eşliğinde anonsu gelenekseldir. Bir veya daha fazla haber spikeri yan yana oturmuştur; ne çok genç ne çok yaşlıdırlar (genelde erkekler için 30 - 55, kadınlar için 25 - 45 yaş arasıdır); stüdyoda bir masa, bir bilgisayar bağlantısı, bir kağıt destesi ve spikerin arkasında veya yanında görüntüler veya şekillerin yer aldığı hayali bir pano vardır; ışıklandırma doğrudandır; görsel biçim olarak başlangıçta genel çekim vardır ve daha sonra çekim ölçekleri küçülerek değişir. Bu anlattıklarımızı biraz değiştirerek düşünelim: Dramatik bir ışıklandırma olsun - karanlık olan yerler algılanamaz; haber spikeri çok genç (16 yaş) olsun ve aksanlı konuşsun. Çekimler de ya çok uzak ya da çok yakın olsun. Bu zıt örnekleri çoğaltmak mümkündür. Bir tür izleyicilerin görece kolay takip etmeleri için belirli özellikler ya da benzer öyküsel geleneklere sahiptir. Böyle gelenekler izleyici kitlenin kolayca anlamasını ve benzer düzenleri takip etmesini sağlar. Doğru yanıt E'dir.

Televizyon yayıncılığı ile ilgili uluslararası nitelikte bir başka kuruluş ITU (International Telecommunication Union) dur. Doğru cevap A'dır.

Televizyon programları belirli kategoriler içinde değerlendirilir. Biz bunları tür
olarak adlandırabiliriz. Tür bir çeşit sınıf­lamadır. Televizyon programcılığı tür kavramı üzerine temellenmiş olarak devamlılık gösterir. Televizyonda komedi, söyleşi, haber, magazin, drama, spor, çocuk, eğitim ve yarışma programları, reality show, soap opera, belgeseller gibi temel sınıf­lamalar olsa da aslında bu türlerin altında yer alan geniş bir tür skalası da söz konusudur. Televizyondaki türlerle ilgili yaklaşımlar ve terimler radyo, sinema, edebiyat, tiyatro ve diğer kültürel biçimlerden türemiştir. En köklü televizyon türlerini bu açıdan değerlendirmek mümkündür. Örneğin Soap Opera (Türkiye’de Pembe Dizi olarak adlandırılmaktadır) radyo yayınında başlamıştır. Bu tür, gündüz kuşağında, temel olarak kadın izleyicileri hedef­lemiş ve karakterlerin duygusal ilişkileri üzerine odaklanmıştır. Bunların Soap Opera olarak adlandırılması sponsorlarının sabun ve deterjan üreten ticari şirketler olmasıdır. Drama şüphesiz tiyatrodan türemiştir. Televizyon yayıncılığının ilk yıllarında birçok kurgusal program tiyatro oyununun televizyona uyarlanmış halidir. Televizyon haberleri, haber değeri kavramlarını ve editör ve muhabirlerin kurumsal yapısını gazeteler ve radyo haber yayıncılığından geliştirmiştir. Eğlence türleri örneğin skeçler ve durum komedileri müzikhol ve varyete yönlerinden tiyatro kökenlidir; bunlar önce radyo için sonra da televizyon için düzenlenmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Televizyon yayıncılığı ile ilgili uluslararası nitelikte bir başka kuruluş ITU (International Telecommunication Union) dur. 1865 yılında, aralarında Osmanlı Devletinin de bulunduğu 18 ülkenin iştiraki ile kurulan Uluslararası Telgraf Birliği bu kuruluşun başlangıcı olarak kabul edilir. Doğru cevap C'dir.

Tür aynı zamanda televizyon endüstrisindeki fiili üretim sürecini organize etmede kullanılır. Örneğin komediler iç çekim olarak stüdyoda, bazen canlı bir izleyici kitlesi önünde çekilir sonra kurgu aşamasına gelinir. Dramalar filmler gibi üretilen yapımlardır. Tek kamera, iç ve dış çekim, daha sonra post prodüksiyon. Komediler 30, dramalar 60 dakikalık zaman aralığındadır. Türlerin bir başka tanımlaması da bütün bir yayın akışındaki yerleriyle de yapılabilir. Örneğin Soap Operalar ve çocuk programları sabah ya da öğleden sonra ilk saatlerde yayınlanır. Polisiye diziler veya yetişkinlerle ilgili dramalar da akşam saatlerinde “aile saati” ya da çocukların yatma saatinden sonra. Sabah haber saatleri, güne başlamadan 6:00 - 6:30 civarında yayınlanır. Ana haber bültenleri genellikle 30 dakikadır; canlıdır. Gece söyleşi programları da 22:00 veya 23:00’den sonra başlar. Genelde canlı ve izleyici önündedir; eğlence amaçlıdır. Magazin programları haber, söyleşi ve eğlence ağırlıklıdır. Bu örneklerde olduğu gibi her tür belirli bir üretim sürecinde organize edilir. Bir televizyon programı karmaşık bir yapı gösterir. Bu, bir televizyon programını oluşturan unsurların çeşitliliğinden kaynaklanır. Bu unsurlar ekonomik, politik, teknolojik, artistik, kurumsal, kültürel olabilir. Doğru değerlendirmeler bu unsurlar göz önüne alındığı zaman olacaktır. Bir programı ele alırken düşünmemiz gereken diğer unsurlar da bu programın meydana getirilme süreci ve bunu meydana getiren insanlardır. Hangi kararların, kim tarafından niçin verildiği önemlidir. Bir başka açıdan da türlerin ideolojik anlama sahip olduğu söylenebilir.

Doğru cevap D'dir.

Çeşitli deneme yayınlarından sonra ilk düzenli televizyon yayıncılığı 1936 yılında Londra’da British Broadcasting Company (BBC) tarafından başlatılmıştır. Aynı yıl Almanlar Berlin Olimpiyatlarını televizyondan izleme olanağını bulmuşlardır. Bazı büyük Alman kentlerinde halka açık alanlara konulan televizyon alıcılarıyla yaklaşık yüz altmış bin Alman olimpiyatları televizyondan izlemiştir. Doğru cevap B'dir.