FİLM VE VİDEO KÜLTÜRÜ - Deneme Sınavı - 11

Birbirlerine benzer öyküler farklı tarzlarda anlatılabilirler. Anlatı biçimi, olay, karakter, çatışma gibi anlatı öğelerinin bir araya getirilme ve düzenlenme biçimidir. Anlatının içinde hangi öğelerin bulunduğu, hangilerinin daha belirgin ya da vurgulanmış olduğu, öykünün nasıl başlayıp bittiği o anlatının biçimini belirler.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Anlatılar, biçimleri ve yapıları açısından klasik, modern ve postmodern anlatılar olarak ele alınabilir. Klasik anlatı olay örgüsüne dayalı, karakterleri, çatışmaları, sonucu belli olan anlatılara denir. Olaylar birbirlerine neden-sonuç ilişkisiyle bağlanır. Zamanda, mekanda ve dramatik eylemde süreklilik vardır. Öykülemede klasik anlatının kurallarına uyulabildiği gibi olay örgüsüne sıkı sıkıya bağlı olmayan yapılar kurmak da mümkündür.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Öykülemede klasik anlatının kurallarına uyulabildiği gibi olay örgüsüne sıkı sıkıya bağlı olmayan yapılar kurmak da mümkündür. Klasik bir anlatının temel öğeleri,
• karakter,
• çatışma,
• olay örgüsüdür.
Klasik anlatının bu temel öğeleri bir sinema filmi içinde; dramatik yapıyı oluşturur. Ayrıca, seyirciye “Sonra ne olacak?” sorusunu sorduracak biçimde bir araya getirilir.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Modern anlatılar, olaylardan çok düşünceleri, kavramları, karakterleri öne
çıkarır. Karakterlerin amaçlarında, onları güdüleyen şeylerde, olaylar arasındaki ilişkilerde belirsizlikler vardır. Olayların neden-sonuç ilişkisinin zayıf oluşu, açık uçlu sonlar, karakterlerle özdeşleşmemizi zorlaştıran eksiltmeler modern anlatılarda sıkça görülebilir. Modern anlatılar, klasik anlatıların kurallarını kırarak, katı yapıları gevşeterek yeni öyküleme biçimleri denerler. Ne anlatıldığından çok nasıl anlatıldığı önem kazanır. 

Doğru cevap A şıkkıdır.

Klasik anlatının bu temel öğeleri bir sinema filmi içinde; dramatik yapıyı oluşturur. Ayrıca, seyirciye “Sonra ne olacak?” sorusunu sorduracak biçimde bir araya getirilir.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Seyirci film boyunca olayların gelişimine, karakterlerin başına gelecek olaylara, öykünün nasıl biteceğine ilişkin tahminlerde bulunur. Film, ilk başta tahmin ettiği ya da arzu ettiği gibi bitse de seyircinin sona varana dek filmi izlemesini, izlerken merak duygusunun kışkırtılmasıyla zevk almasını sağlayacak yöntemler gerekir. Bu yöntemlerden biri olan geciktirim (suspense), beklenen sona varışın ertelenmesi, olayların nasıl ilerleyeceğine ilişkin belirsizlik yaratılması anlamına gelir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

Bazı karakterler daha yüzeysel yansıtılır ve filmin öyküsü içinde çok fazla yer kaplamazken bazılarını da tüm film boyunca en ayrıntılı biçimde tanırız. Karakter, tıpkı gerçek insanlar gibi üç boyuttan oluşur: Ruhsal, toplumsal, fiziksel.
• Fiziksel boyut: Karakterin dış görünüşü, duruşu, mimikleri, jestleri, giyinme ve yürüme biçimi gibi özellikler onun fiziksel boyutunu oluşturur.
• Toplumsal boyut: Karakterin ailesi, eğitim düzeyi, ekonomik durumu, mesleki hayatı, yaşadığı ev, inançları, politik görüşü, dünyaya bakışı onun toplumsal boyutunu oluşturan özelliklerden bazılarıdır.
• Ruhsal boyut: Karakterin doğduğu andan başlayarak yaşadıklarının onda bıraktığı izler, düşleri, anıları, karmaşaları, duygusal özellikleri, güdüleri, bilinçaltından kaynaklanan davranışları ya da saplantıları onun ruhsal boyutunu oluşturur.

Doğru cevap E şıkkıdır.

Filmlerdeki karakterler öykü süresince bir şeyler yaparlar ya da başlarına bir şeyler gelir. Eylemleri, öykünün ilerleyişini belirler. Bu eylemler bazı dış nedenlere ve karakterlerin güdülerine bağlı olarak ortaya çıkar. Yani, onları şöyle ya da böyle davranmaya, tepki göstermeye iten, güdüleyen bir neden vardır. Kimi güdüler kısa sürelidir, dışsaldır ya da geçicidir, kimileri de karakterin kişilik özelliklerinden, geçmiş yaşantısından kaynaklanan ve bütün hayatındaki eylemlerini belirleyen başat bir güdüdür. Karakterin yemek yemesine neden olan şey açlık güdüsüdür ama çok fazla çalışması başarma güdüsünden kaynaklanabilir. Filmin öyküsü içinde karakterin eylemleri onu güdüleyen şeyi, davranışlarının ardındaki gerçek ve gizli nedeni anlamamızı sağlar.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Olayların neden-sonuç ilişkisinin zayıf oluşu, açık uçlu sonlar, karakterlerle özdeşleşmemizi zorlaştıran eksiltmeler modern anlatılarda sıkça görülebilir.

Klasik bir anlatının temel ögeleri karakter, çatışma ve olay ögüsüdür.

Geciktirim beklenen sona varışı erteleyen olaylarla, sürpriz ise olaylarda ters dönüşlerle seyircinin yeni tahminler yapmasını ve filmin sonunu merak etmesini sağlayan tekniklerdir.

Karakterin nasıl biri olduğunu kendi kendimize biz seyirciler hayal gücümüzle yaratmayız.

Otomatik Portakal (A Clockwork Orange, Stanley Kubrick, 1971) filmindeki Alex de anti-kahraman örnekleridir.

Olay örgüsü olayları zaman-dizinsel düzenin dışında sunulabilir.

Olaylar arasındaki nedensellik ilişkisi zayıftır.

Yankesici, Robert Bresson’un bu filmi modern anlatının özelliklerini taşır.

Anlatıda doğrusallığın kırılması modernist filmlerin en belirgin özelliği olarak karşımıza çıkmıştı. Postmodern anlatılar ise, klasik anlatının doğrusallığına geri dönmüştür.

Parodi: Ciddi bir eserin, belli bir öykü kalıbının, türün komikleştirilerek taklit edilmesidir.

Söz konusu film Yurttaş Kane' dir.

Klasik bir anlatının temel öğeleri,

• karakter,
• çatışma,
• olay örgüsüdür.