FELSEFE

Etik egoizm, insan yaşamının nihai hedefinin mutluluk olduğunu söyler. Kişinin mutluluğa erişebilmek için kendi çıkarı peşinden koşması, salt kendi hazzını araması gerektiğini ileri sürer.

Ahlakta eylemin sonucundan ziyade, eylemin temelindeki niyet, ilke ve gerçekleştirdiği ödevin önemli olduğunu öne süren deontolojik etik anlayışı, insanın akıllı ve sorumlu bir varlık olarak yerine getirmek durumunda olduğu birtakım ödevleri bulunduğu üşüncesinden hareketle, ahlakın temeline ödevi yerleştirir.

Kant’ın ödev etiği dinî etikten sadece iki noktada farklılık gösterir. Bunlardan birincisi, dini etiğin insandan Tanrı tarafından gönderilen evrensel ahlak yasasına tam bir teslimiyet ile itaat etmesini istediği yerde, Kant’ın etiğinin temel kavramı özgürlüktür. İkinci olarak evrensel ahlak yasasının kaynağının dinî etikte Tanrı olduğu yerde, Kant’ın seküler ödev etiğinde ahlak yasası insandan türetilir.

Teknolojinin bir sonucu olan, özel ve kamusal yaşamda karşılaşılan problemlere ahlaki bir bakış açısından hareketle uygulanan felsefi değerlendirme, inceleme ve analiz olarak uygulamalı etiğin kapsamı içine girer.

İdam cezasının savunuculuğunu yapanların sıklıkla kullandıkları argüman, cezanın toplumun yasaları üzerindeki etkisine gönderme yaparlar. Söz konusu argümana göre, ölüm cezasının yürürlükte olması, yasaların yaptırım gücünü artıran bir etken olmak durumundadır.

Bir felsefe disiplini olarak etik aşağı yukarı milattan önce beşinci yüzyılda başlamıştır; onu ortaya çıkaran en önemli şey de Sokrates ve Platon gibi filozofların insan hayatının amacı ve erdemli bir hayatın niteliği üzerinde düşünmeye başlamaları olmuştur.

Mutluluk etiğinin kurucusu, bütün bir Grek etiğinin yörüngesini belirlemiş düşünür olarak Sokrates’tir. O, insan hayatının, ahlaki yapıp etmelerinin nihai amacını, en yüksek iyiyi ifade edecek şekilde eudaimonia olarak tanımlamıştı. Eudaimonia Sokrates’ten sonra bütün Yunanlı düşünürler için ahlaki hayatın temel amacı yapıldı. Ondan çıkan bütün etik teoriler, sadece iki noktada farklılık gösterdiler. Bunlardan biri eudaimonia nın tanımlanması, diğeri de eudaimonia ya nasıl erişileceği hususuydu.

Yararcılık, on dokuzuncu yüzyılda önce Jeremy Bentham (1748-1832) tarafından ortaya konmuş fakat John Stuart Mill eliyle geliştirilmiştir.

Kuramın pozitif yararcılık olarak bilinen ilk versiyonunu geliştiren Bentham, eylemlerin genelin mutluluğunu artırdıkları veya azalttıkları ölçüde doğru ya da yanlış olmak durumunda olduğunu ileri sürmüştü.

Ahlakta eylemin sonucundan ziyade, eylemin temelindeki niyet, ilke ve gerçekleştirdiği ödevin önemli olduğunu öne süren deontolojik etik anlayışı, insanın akıllı ve sorumlu bir varlık olarak yerine getirmek durumunda olduğu birtakım ödevleri bulunduğu düşüncesinden hareketle, ahlakın temeline ödevi yerleştirir.

Kant’ın etiği Orta Çağın dinî etiğinin modern versiyonunu oluşturur. Çünkü o da, dinî etik gibi, evrensel bir ahlak yasasının varlığını kabul eder. O da etik açısından belirleyici olanın, sonuç yerine doğru eylem olduğunu dile getirir. Tıpkı dinî etik gibi, insanın birtakım ahlaki ödev veya yükümlülükleri olduğunu ima eden ödev etiği, doğru eylemi ödevden dolayı yapılan, ahlak yasasına uygun olan eylem olarak tanımlar.

Kökeni Antik Yunan filozofu Aristoteles’te bulunan erdem etiğini yirminci yüzyılda geliştirenlerin en başında Alasdair MacInytre (1929 -) gelir.

Aydınlanma sonrası dünyada büyük bir ahlaki kriz yaşandığını öne süren MacIntyre söz konusu modern ahlaki krize ancak, ahlakı bir cemaate aidiyet

ilişkisi içerisinde değerlendiren Aristotelesçi gelenekten beslenecek bir erdem etiğiyle cevap verilebileceği kanaatinde olmuştur.

Metaetik normatif etik sistemlerini, onların ilk ilkeleri olan ahlak yargılarını ve etiğin ilkel terimleri olan ahlaki kavramları çözümler. O, etik bağlamında herhangi bir ahlaki ilke geliştirmek, normatif bir teori üretmek veya belli bir ahlaki ideal teklif etmek yerine, felsefi bir analiz gerçekleştirir.

Başka bir deyişle, metaetik tarihsel, bilimsel, deneyimsel veya normatif yargı gerektiren ya da ihtiva eden bir düşünce biçimi olmayıp ahlaki kavramların anlamını dil ve ahlak ilişkisi içinde analiz eden bir düşünme tarzıdır

Uygulamalı etik 1970’li yıllarda ortaya çıkmıştır. Bunun en önemli nedeni uygulamalı etik kapsamı içinde ele alınan problemlerin önemli bir kısmının teknolojinin sonucu olması ve yeni mesleklerin ve beyin gücüyle çalışan orta sınıfların esas itibarıyla 20. yüzyılda zuhur etmesidir.

Kürtaj tartışmasının odak noktasında ikinci olarak hamile kadınların hakları konusu bulunur. Kadın, bedeninde olup bitenlerle ilgili olarak karar vermek de dâhil olmak üzere, bedensel açıdan özerkliğe sahip midir? Bir fetüs bir kişi olsa bile, onun hakları kadının haklarıyla nasıl dengelenebilir? Kürtajı destekleyenler, daha ziyade yararcı etik anlayışını benimsemiş olan liberallerdir. Onların bu sorular karşısında yoğun bir biçimde kullandıkları argüman kadınların bedenleri üzerinde mutlak birtakım haklara sahip olduğunu dile getiren argümandır.

Ahlak tamamen teorik bir kavram olup yazılı kurallardan bağımsız bir süreçtir.

Sokrates Normatif Etiğin kurucusu olarak kabul edilmektedir.

Yararcılık kavramı Teleolojik Etik ile birebir ilgilidir.

Deontolojik Etik 'iyi' kavramından çok 'doğru' kavramını temeline alır.

Etik Nesnelcilik ahlaki değerlerin insandan bağımsız değerler olduğunu savunur.