FELSEFE

Felsefenin önemli disiplin ya da alt dallarından bir başkası, şimdilik oldukça genel bir biçimde “varlığa ilişkin genel ve rasyonel soruşturma” olarak tanımlayabileceğimiz metafiziktir. Bunu doğrulayan en önemli olgu, felsefenin en azından Batı’daki serüvenine “doğa felsefesi”, yani metafizik olarak başlamış olmasıdır.

Kant'ın numenler alanıyla ilgili sorular, üç başlık altında toplanabilir: 1. Tanrı ile ilgili sorular, 2. ruh ile ilgili sorular ve nihayet, 3. evrenin başı sonu veya maddenin yapısı ile ilgili sorular.

Kökleri antik Yunan’a kadar geri giden töz metafiziğinin düşünce tarihinde iki ana dönemi bulunur. Bunlardan birincisi Rönesans felsefesine veya daha doğrusu on yedinci yüzyılın bilimsel devrimine kadar olan tarihsel dönemde hüküm sürmüş olan klasik töz metafiziğidir. İkincisi ise Yeni Çağ’da, modern bilimsel devrime temel teşkil eden yeni kozmolojiyle birlikte gündeme gelen modern töz metafiziğidir.

Platon'un tümellerin gerçek olduğunu, bireysel/duyusal varlıkların onlardan pay almak suretiyle var olabildiklerini öne sürdüğü bu görüşüne ontolojik realizm adını verilir.

Materyalist metafizik açısından zihin ya da düşünce bir epifenomen ya da yan üründür, yani “fazladan” bir şeydir. Başka bir deyişle dumanın ateşle ilişkisi neyse düşünmenin de beyinle ilişkisi odur.

Materyalizm evrende her şeyin belirlenmiş olduğunu, dolayısıyla rastlantıya yer bulunmadığını savunduğu için determinist bir görüştür.

Nesnel idealizmin en önemli temsilcisi Hegel’dir. Zira Hegel’de gerçekten var olan zihin, onun Geist adını verdiği, evrensel bir zihin ya da akıldır. Yani Hegel’in anladığı şekliyle akıl, insana, beşeri özneye yüklenen bir nitelik ya da yetenek değil, bir bütün olarak gerçeklik, gerçekliğin toplamıdır.

Sartre, insanın kendisini nasıl yaratır ya da yaparsa öyle olduğunu söyler. Varoluşa sahip bir varlık olduğu için, insanın doğası yoktur. Şu çakıl taşının bir doğası, şu koltuğun bir özü vardır; bu nesneler, tamamen her ne ise odurlar. Onlar kendinde varlıklar olup, onlar için “imkânlar” söz konusu değildir. Oysa varoluşa sahip olduğunun bilincinde olan insan, “kendisi için” varlıktır.

Maddenin var olduğu yerde formun, formun var olduğu yerde de maddenin olacağını öne süren hilomorfizm, maddenin formdan, formun da maddeden ayrılmaz olduğunu savunur ve yönlendirici, düzenleyici, harekete geçirici ve şekil verici ilke olarak formun, maddeye ve evrene yap› kazandırdığını belirtir.

Tümellerin gerçek bir varoluşa sahip olmadıklarını, sadece ağızdan çıkan bir ses olup dolayısıyla yalnızca dilde var olabileceklerini savunur.

Baruch Spinoza

Nedensellik ilkesi

Cevap: Metafiziğin konu alanları üç tanedir: Ontoloji Teoloji/Kozmoloji İlk ilkelere ilişkin araştırma

Cevap: Modern töz metafiziğinde dört farklı alternative veya metafizik öğretisi vardır: • Monizm • Düalizm • Fenomenalizm • Materyalizm

Metafiziği eleştirisini doğal alandan doğaüstü alana nedensel akıl yürütmeyle geçilemeyeceğini söyleyerek nedensellik üzerinden kuran düşünür Hume'dur. metafizik, onun bakış açısından bir imkânsızlık üzerine bina edilmiş, insanları yoldan çıkarmaya yönelik, modasının geçtiğini söyleyebileceğimiz bir projeye işaret eder.

Modern töz metafiziğinin Newton fiziğine veya onyedinci yüzyıl bilimine dayandığı yerde, süreç felsefesinin on dokuzuncu yüzyıl bilim anlayışına dayandığı söylenebilir.

Kendinde varlık, ne zorunlu ne de mümkün olan, hem olumsuzlamanın ve hem de olumlamanın aynı derecede ötesinde olan varlıktır. Örneğin masamın üzerinde duran şu sürahi, kendisinde her ne ise o olup olduğundan başka bir şey olamaz.

Cevap: Teolojik metafizikte iki temel tutum vardır: • Teizim: evrenin varlığını Tanrı’nın yaratıcı eylemi yoluyla açıklayan, evrenin ilk nedeninin Tanrı olduğunu ileri sürer. • Ateizm: Maddenin ezeli ve evrenin yaratılmamış olduğunu ileri sürer.

Doğaya ilişkin problemlerin en önemlisi determinizm -ya da belirlenimcilik- ve endeterminizm -ya da belirlenimsizcilik- karşıtlığı ilgili problem olmak durumundadır. Söz konusu problem, aynı zamanda nedensellik ilkesiyle ilgili olduğu için önem taşır.

Ontoloji "Var olana ilişkin rasyonel ve kavramsal bir araştırma” olarak tanımlar.