FELSEFE

Bilgiyi oluşturan bu üç temel ögeden birincisi, bilginin öznesi olarak bilen zihin, ikincisi bilginin konusu ya da nesnesi olan şeydir.

Sanı, Platon’da bireysel varlıkları konu alan duyu algısına dayalı biliş tarzı olarak geçer. Platon, bireysel varlıklar değiştikleri ve duyular da insanı yanıltabildikleri için, sanı ya da doxanın gerçek bir bilgi olamayacağını ileri sürer.

Temel inançlar, başka inançların kendilerinden türetildiği, apaçık, kesin olarak doğru ve temel olan inançlardır. İşte bu temel inançlardan türetilen başkaca inanç ya da doğrulara ikincil doğrular veya üstyapı inançları adı verilir.

Tinin Fenomenolojisi adlı eser Hegel'e aittir.

Görecilik ya da rölativizm, algının ve dolayısıyla bilginin kişiden kişiye değiştiğini, bu yüzden genel geçer bilgi ve doğruların olamayacağını söyleyen görüştür.

Ölçütlerle uyuşma olarak doğruluk anlayışının bir başka türü de doğruluğu inançlar arasındaki tutarlılık ilişkisiyle özdeşleştiren bağdaşımcı doğruluk görüşüdür. Söz konusu anlayış doğrulamanın bütüncül olduğu, yani bir inancın bütün bir tutarlı ve uyumlu inançlar kümesinin bir parçası olduğu zaman doğrulandığı düşüncesine dayanır.

Mutabakatçı doğruluk anlayışının,  bağdaşımcı doğruluk anlayışından, diğerinin doğruluğu bir inancın kişinin aynı konuda sahip olduğu diğer inançlarla  veya inanç sistemleriyle bağdaşmasında aradığı yerde, inanç ya da önermenin başka insanlarının inançlarıyla bağdaşmasında aramak bakımından farklılık gösterdiği söylenebilir.

Bilginin mümkün tek kaynağının deneyim olduğunu, deneyimden bağımsız bir bilginin söz konusu olamayacağını savunan ampirizm, insan zihninin doğuşta üzerine kendi işaretlerini yazdığı boş bir levha (tabula rasa) olduğunu öne sürer.

Akıl ve deneyim ekseni üzerinde gelişen söz konusu bilgi tarzlarının yegâne alternatifi, bilginin kaynağında sezginin olduğunu öne süren görüş olarak sezgiciliktir. Bu görüşün ideal temsilcisi ise Fransız düşünürü Henri Bergson’dur.

Bilginin imkânı söz konusu olduğunda iki alternatifle karşılaşılır. Bunlardan birincisi, bilginin kesinlikle mümkün olduğunu, insanın sağlam ve kesin bilgiye ulaşabileceğini öne süren dogmatizmdir. Diğeri ise insanın kesin ve mutlak bilgiye ulaşamayacapını ileri süren kuşkuculuktur.

Bilgi sözcüğünün eski Yunanca karşılığı "episteme"dir.

Duyum "logos" sözcüğünün anlamlarından biri değildir.

Bilgiyi oluşturan üç temel öğe vardır. Bunlardan biri bilginin öznesi olarak bilinen zihindir.

Hegel, hakikat ve bilgi arayışında düşüncenin lerlemesi anlamına gelen diyalektik yöntemini kullanır.

Doğruluk, bilginin ya da önermenin bir  özelliğidir.

Temsil epistemolojisi Descartes'la birlikte başlar. Söz konusu temsil epistemolojisinde, bilen öznenin zihni ile bilinen şey arasına ideler veya nesnenin zihindeki temsilleri girer.

John Dewey tarafından geliştirilmiş olan pragmatist doğruluk anlayışıdır. Dewey, doğruluğun başka bir özelliği, yani doğru inanç ya da önermelerin eylem için iyi bir temel ya da rehber olmaları özelliği üzerinde yoğunlaşır ve bu özelliğin doğruluğun özünü meydana getirdiğini savunur.

Deneyime dayanmayan, deneyimden bağımsız, tecrübe yoluyla kazanılmamış olan bilgiye a priori bilgi denir.

Şıklar arasında yer alan düşünürlerden yalnızca Descartes akılcı bir düşünürdür.

Locke bilgini temeline tecrübeyi yerleştirir. Yani Locke deneyimci bir düşünürdür.