FELSEFE - Deneme Sınavı - 5

Sosyalizm de devlete genellikle olumsuz bir biçimde yaklaşır. Devlet, sosyalist bakış açısından, gerçekte egemen sınıfların çıkarlarını temsil edip bunları korumakla yükümlüdür. Başka bir deyişle, sosyalizmde devletin toplumun ortak çıkarlarını temsil eden bir kurum oluşundan söz etmek mümkün değildir; o, burjuvaların çıkarlarını temsil eden ve dolayısıyla statükonun devamını sağlamaya çalışan bir araç olma statüsündedir.

Devleti açıklamaya yönelik bir teori olarak onu bir sözleşmeye dayandıran toplum sözleşmesi teorisi Hobbes, Spinoza, Locke, Rousseau, Kant ve Rawls benzeri düşünürler tarafından geliştirilip benimsenmiştir.

Seçimin düzenli, açık ve her şeyden önce rekabetçi olmasını talep eden liberal demokrasi açısından demokratik sürecin esası halkın siyasetçilerden hesap sorabilme kapasitesinde bulunur.

Demokrasiye yöneltilen bir digger itiraz da onun herkesin kanaatlerine aynı ölçüde değer vermek suretiyle, bilgisiz ya da cahili bilgi sahibi, aydın kimselerle aynı kefeye koyması ve zaman zaman doğru ve sağlıklı kararlar alınmasına engel teşkil edebilmesidir.

Liberalizmin en önemli temsilcileri arasında Locke, Mill Thomas Hill Green, Isaiah Berlin ve Rawls bulunur.

Liberalizmin karşısında, onun değer sistemi ve politik analizin merkezine bireyi koyduğu yerde, cemaat ya da topluluğu koyan komünoteryanizm bulunur.

Ahlak yerel ve pratik, etik ise teorik ve evrenseldir. İnsan ahlak alanında edilgin, etik alanda etkindir. Bununla birlikte ahlakın eylemin pratik olduğu yerde, etik eylemin teorisi ifadesi de doğrudur.

Çocukluk ve gençlik geride bırakıldığı zaman, insan giderek olgunlaşırken neden
doğru, çalışkan ve fedakâr olması gerektiğini sorgulamaya başlar. Toplumun değerlerini en azından tartışır veya içselleştirirken asıl ve belirleyici olanın bir etnik kimliğin üyesi olmaktan ziyade insan olmak olduğunu öğrenir. Burası artık gelenek ötesi, etik dönemidir.

Etik düşünürü temelde ne yapmak, nasıl davranmak, neyin peşine düşmek, başka insanlara nasıl muamele etmek gerektiği gibi konularda insan varlıklarına genel bir rehberlik sağlamayı amaçlarken ahlaki problemleri irdeler.

Normatif etiğin ve dolayısıyla da etiğin kurucusu Sokrates olarak kabul edilir.

Erdemli olmak için , birtakım erdemleri hayata geçirmek suretiyle ulaşılabileceğini söyleyen Sokrates’e göre bu erdemlerin en başında bilgelik, cesaret, ölçülülük ve adalet gelir. Oysa Sokrates’ten etkilenen diğer filozoflar eudaimonia veya mutluluğa erişmenin hayattan elde edilecek hazlarla mümkün olabileceğini savunmuşlardı.

Etik egoizm, insan yaşamının nihai hedefinin mutluluk olduğunu söyler. Kişinin mutluluğa erişebilmek için kendi çıkarı peşinden koşması, salt kendi hazzını araması gerektiğini ileri sürer.

Ahlakta eylemin sonucundan ziyade, eylemin temelindeki niyet, ilke ve gerçekleştirdiği ödevin önemli olduğunu öne süren deontolojik etik anlayışı, insanın akıllı ve sorumlu bir varlık olarak yerine getirmek durumunda olduğu birtakım ödevleri bulunduğu üşüncesinden hareketle, ahlakın temeline ödevi yerleştirir.

Kant’ın ödev etiği dinî etikten sadece iki noktada farklılık gösterir. Bunlardan birincisi, dini etiğin insandan Tanrı tarafından gönderilen evrensel ahlak yasasına tam bir teslimiyet ile itaat etmesini istediği yerde, Kant’ın etiğinin temel kavramı özgürlüktür. İkinci olarak evrensel ahlak yasasının kaynağının dinî etikte Tanrı olduğu yerde, Kant’ın seküler ödev etiğinde ahlak yasası insandan türetilir.

Teknolojinin bir sonucu olan, özel ve kamusal yaşamda karşılaşılan problemlere ahlaki bir bakış açısından hareketle uygulanan felsefi değerlendirme, inceleme ve analiz olarak uygulamalı etiğin kapsamı içine girer.

İdam cezasının savunuculuğunu yapanların sıklıkla kullandıkları argüman, cezanın toplumun yasaları üzerindeki etkisine gönderme yaparlar. Söz konusu argümana göre, ölüm cezasının yürürlükte olması, yasaların yaptırım gücünü artıran bir etken olmak durumundadır.

Modern güzellik anlayışı güzelliği öznel bir açıdan değerlendirir.

Sanat eserlerine veya güzel diye nitelenen doğal ürünlere yaklaşmanın estetik olmayan yolları da olduğundan hareketle, ne olmadığını gösterilerek olumsuz bir biçimde tanımlanma yoluna gidilmiştir. Bu açıdan bakıldığında, estetik tutumun yarar amacına dönük pratik tavrın tam karşıtı olduğu söylenebilir.

Estetik yargı, bir nesne karşısında hissedilen bir tepkiye dayanır. Bir nesneyle
ilgili estetik bir yargı, bir başkasının fikrine, beğenisine, ikinci elden bir kaynağa
dayanmak yerine, doğrudan doğruya kişisel tanıklığı gerektirir

Hiyerarşik sıralamaya bakıldığında en aşağı sırada mimari en üst sırada da şiir sanatı bulunur