FELSEFE - Deneme Sınavı - 3

Analitik eğitim felsefesinin kavramları; eğitim, öğretim, öğrenme ve anlamadır.Doğru cevap E' dir.

Eğitimin işlevi , eğitileni sosyalleştirip kültürlene, işbölümüne katkı yapma ve insanı aydınlatmadır. Doğru cevap B'dir.

Pragmatist eğitim anlayışı, Rousseau’yla başlayan çocuk veya öğrenci merkezli eğitim felsefesi geleneğinin doruk noktasını oluşturur. Buna göre doğru cevap C'dir.

Eleştirel eğitim felsefesi hangi eğitim felsefesi Klasik eğitim ve analitik eğitim felsefesine tepkiyle ortaya çıkmıştır.

Felsefenin kurucu veya bütünleştirici boyutu aslında, insanın zihninin bilişsel gelişiminin veya aklın bir hedefe yönelimli çalışmasının bir sonucu olarak ortaya çıkar. Gerçekten de insan zihni sadece birtakım izlenim veya deneyimsel verileri pasif bir şekilde almakla kalmayıp, onlara yapı kazandırarak anlam yükler. O, tek tek malumat ya da bilgi parçalarını bir araya getirirken onlara bir şekilde kazanmış olduğu birtakım açıklayıcı yapılar, kucaklayıcı paradigmalar veya temsil şemaları üzerinden anlam yükler. Bu, insanın dünyayı anlamlandırıp açıklayabilmesinin en önemli yolunu meydana getirir ve ona varlığın veya hakikatin tümünü anlamlandırma imkânı verecek teoriler temin eder. A şıkkı analitik boyutunu, C ve D eleştirel boyutunu ifade eder.

Kavramların yalnızca kısmi doğruları ifade ettiğini, bilginin bütün bir kavramlar sisteminden meydana geldiğini öne süren Hegel açısından hakikat ve bilgi, tıpkı rasyonel gerçekliğin kendisi gibi, canlı bir süreçtir. Bu süreç, yani düşüncenin ilerlemesi onda diyalektik adı verilen bir yönteme uygun olarak gerçekleşir, yani tez-antitez ve sentez yoluyla gelişip kısmi hakikatlerden mutlak doğrulara doğru ilerler. Buna göre, bir düşünce zorunlu olarak başka bir düşünceden çıkar. Önce bir düşünce ya da tez öne sürülür, onu bir antitez izler. Yani, bir düşünce, başka bir düşünce meydana getirmek üzere kendisiyle birleşeceği düşüncede bir çelişkiye yol açar. Çelişki, ancak tez ve antitezin içerdiği doğrulukları bir araya getiren bir sentezde aşılır. Diyalektik hareketin düşüncenin mantıksal olarak kendi kendisini açımlamasından oluştuğunu iddia eden Hegel’e göre, filozofun yapması gereken şey, düşüncenin tanımlanan şekilde kendi mantıksal akışını izlemesine izin vermektir.

Mantıkçı pozitivizm mutlak bir akılcılığı ve dolayısıyla aklın sadece bilimde tezahür ettiği inancını temsil eder. Mantıkçı pozitivistler, bu yüzden kendilerinin “karanlık” diye niteledikleri bir sosyo-politik atmosferin ürünü olduklarını öne sürüp mevcut koşulları pozitif bir felsefe anlayışı ile ıslah etmeye, bilimci bir dünya görüşüyle yeni baştan şekillendirmeye çalıştılar. Gerçekten de neopozitivist düşünürler Almanya’da giderek güçlenen ve en nihayetinde faşizme götürecek olan muhafazakâr bir siyasetten ve insanlığın ilerlemesi önündeki en büyük engel olarak gördükleri metafizikten büyük bir rahatsızlık duymaktaydılar. Bu yüzden, bilim ile metafiziği birbirinden ayırmaya, felsefenin, özel olarak da Alman idealizminin insanlığın önüne muğlak ve karanlık bir dünya koymasına engel olmaya çalıştılar. Mantıkçı pozitivistler, metafiziğe ayrıca epistemolojik gerekçelerle, önermelerinin anlamsız olması nedeniyle karşı çıktılar. Onlar, aslında burada Hume’la başlayıp Comte yoluyla Ernst Mach’a (1838-1916) kadar uzanan ana pozitivist damarı takip ediyorlardı. Onlar gündelik dilin sembolik mantığın ölçütlerini yerine getiremediğini, dolayısıyla bilim dili için gerekli açıklık ve kesinliği sağlayamadığını ileri sürerken bilimde analiz açısından formel bir dilin gerekli olduğu sonucuna vardılar.

Nitekim eğitim faaliyeti sırasında öğrenciye kazandırılan bilişsel alışkanlıklarla öğretilen bilgi, bu çerçeve içinde gündeme gelen öğrenme kuramları, eğitici kişi tarafından kullanılan öğretim yöntemleri, onun bilgiyle ilgili yönünü ya da epistemolojik boyutunu belirler. Doğru cevap B'dir.

Günümüz eğitim felsefesinde kendisini gösteren üçüncü temel yönelim, kritik ya da eleştirel eğilimdir. Söz konusu yönelim de aslında büyük ölçüde analitik yönelime benzer şekilde zemini temizlemeye, yanlış kavrayış ve hatalı izlenimleri açığa çıkarmaya, ideolojilerin yarattığı yanılsamaları bertaraf etmeye çalışır.

Eğitim sürecinin ne şekilde olması, nasıl bir insan yetiştirilmesi, öğrenciye hangi bilgi, beceri ve değerlerin aktarılması gerektiğini bildirme iddiasıyla ortaya çıktığı için, klasik eğitim felsefesi tamamıyla normatif ve bütünleştirici bir anlayışı ifade eder.

Eğitime idealist yaklaşım, birtakım ahlaki amaçlara veya moral ilkelere dayanır ve ideal bir varlık alanına bağlı olarak aşkınlık zemini üzerinde veya transendental bir tarzda temellenir.

Söz konusu felsefe görüşünün eğitim alanındaki en önemli temsilcisi Aristoteles olmuştur. Onun varlık, bilgi ve değer anlayışının doğrudan bir sonucu olan eğitim felsefesi, iyi ve insana yaraşır bir hayat sürmeyi, yani insanın kendisini bilgi ve değere uygun olarak belirleme ve gerçekleştirme kapasitesi ya da potansiyelini hayata geçirmesini eğitimin en yüksek amacı yapar.

Kökleri on sekizinci yüzyıla kadar geri gitse de esas itibarıyla egzistansiyalist filozoflar tarafından geliştirilen Egzistansiyalist eğitim yaklaşımı, nesnel hakikat çağında unutulan öznel hakikate dönüşün önemine vurgu yaparken bireyden hareket eder. O, ahlaklılığın kişiliğin en temel karakteristiği ya da en önemli potansiyeli olduğu inancıyla, esas olarak ahlak üzerinde yoğunlaşır; sahiciliğe ve kendiliğindenliğe verdiği büyük önemle moral eğitimi öne çıkartır.

Analitik eğitim felsefesi, eğitim felsefesinin ikinci türü ya da şeklini ifade eder. Söz konusu eğitim felsefesi, elbette klasik eğitim felsefesinin yaptığı gibi, eğitimle ilgili olarak normatif birtakım önermeler ortaya koymaz; eğitimin nasıl ve hangi amaçlara göre şekillendirilmesi, ne tür bir müfredat ile donatılması gerektiğini söylemez. O, kendi görevini bunun yerine bir analiz faaliyeti olarak algılar. Gerçekten de analitik eğitim felsefesi kendisini, en başta eğitim kavramı gelecek şekilde, öğretim, beyin yıkama benzeri eğitim kavramlarını analiz etme; “Konuları değil, çocukları öğretin!” benzeri sloganları açıklayıp aydınlığa kavuşturma; eğitim üzerinde düşünülürken kullanılan metafor veya modelleri açıklama; eğitimle ilgili birtakım sonuçlara ulaşma sürecinde, öğretmenler, eğitimciler veya yöneticiler tarafından kullanılan kavram, argüman ve yöntemleri analiz edip değerleme işiyle sınırlar.

Gerçekten eğitimli bir kimsenin sağlaması gereken bir ölçüt olarak bilgi yönünden genişlik ölçütüyle anlatılmak istenen, sahip olunması gereken bilgi miktarından ziyade, bilgi türleridir. Buna göre, eğitimli kişinin, sadece belli bir meslek bilgisiyle yetinmeyip belli bilgi türlerine sahip olması gerekir. Gerçekten de taşlarla veya böceklerle ilgili olarak her şeyi bilen fakat estetik, etik veya tarihle ilgili olarak hiçbir şey bilmeyen bir bilim adamının, aslında ne kadar iyi yetişmiş olursa olsun, eğitimli biri addedilmesi doğru olmaz.

Eleştirel eğitim felsefesi, yirminci yüzyılda, klasik eğitim felsefesine olduğu kadar analitik eğitim felsefesine de yönelik bir tepkiyle ortaya çıkan yeni eğitim felsefesi türünü ifade eder. O, her ne kadar söz konusu iki eğitim felsefesi anlayışına radikal bir tepkiyle ortaya çıkmış olsa da aslında bir yandan da onların bir sentezini temsil eder. Başka bir deyişle, onun bir yanıyla tamamen negatif veya yıkıcı, diğer yanıyla da pozitif veya kurucu olduğu söylenebilir. Buna göre, eleştirel eğitim felsefesi analitik eğitim felsefesinin kavramsal analizine benzer bir şekilde, bulanıklıkları ve belirsizlikleri gidermeye çalışır. Yani eğitim bağlamında oluşan “yanlış bilinci” ortadan kaldırma, yürürlükteki eğitim anlayışının hem gerçek yüzünü hem de arka planını veya dayanaklarını gözler önüne serme amacı güder. Onun faaliyeti, bu yönüyle hemen tamamen eleştirel ve analitik bir faaliyettir.

Freire, baskılayanların kontrol amaçlı eğitimlerinin kaçınılmaz olarak otoriter olduğunu söyler. Bu otoriter eğitim anlayışına “bankacı eğitim anlayışı” adını veren Freire, onun mevcut düzenin daha adil ve demokratik bir düzen doğrultusunda değişmesine katkıda bulunmak, insanları özgürleştirmek gibi bir amacının olmadığını dile getirir. Freire bankacı eğitim anlayışının teoriyle pratik arasındaki bir ayrıma dayandığını ve hayattan kopuk teorik bilgileri insan zihnine yığmak veya depolamak suretiyle, özellikle sosyal dünyaya yabancılaştırdığını ileri sürer.

Felsefenin günümüz dünyasında önemini hissettiren dallarından biri de eğitim felsefesidir. Eğitim felsefesi, çok genel bir şekilde eğitimi felsefi bir tutum ya da yöntemlerle konu alan felsefe türü olarak tanımlanabilir. Doğru cevap A'dır.

Eğitim felsefesinin bütünleştirici boyutu, kuşatıcı birtakım eğitim teorileriyle ortaya çıkan klasik eğitim felsefesinde cisimleşir. Doğru cevap C'dir.

Eğitime idealist yaklaşım, birtakım ahlaki amaçlara ve moral ilkelere dayanır ve ideal bir varlık alanına bağlı olarak aşkınlık zemini üzerinde veya transendental (aşkın) bir tarzda temellenir. Doğru cevap E'dir.