FELSEFE - Deneme Sınavı - 6

Tümevarım problemini çok ciddiye alan Karl Popper (1902- 1994) bu durum karşısında bilimin, yalnızca doğanın düzenliliğinr duydu¤umuz inançla var olabilece¤ini, gel gelelim bu inancı kan›tlamanın mümkün olmadığı gibi, kap› dışarı edilen metafizi¤i bir flekilde çağ›rma gibi bir sonuca yol açtığını çok açık olarak görmüştü.

Mant›kç› pozitivist bilim anlay›fl› ile Popper’›n yanl›fllamac› bilim anlay›fl› aras›ndaki farkl›l›k, daha belirgin olarak Popper’in pekifltirme ya da hakl›land›rma ba¤lam›- na yapt›¤› vurguda ortaya ç›kar.

Ancak yaratıcı ve cesur muhayyile ile tanım sözkonusudur.

Bilimsel değişme ya da ilerleme süreciyle ilgilidir. Özellikle mant›kçı pozitivizmin yayg›n bilim görüşüne göre bilim nesnel hakikat do¤rultusunda ilerler; bunun da yolu, hiç kuşku yok ki eski ve yanl›fl fikir ya da teorilerin yerine yeni ve do¤ru fikir ya da teorilerin geçirilmesidir.

Feyerabend bu düşünüşü savanur ve olguları ilişkilendirir.

Feyerabend, yöntem olarak önce, tümevarım yoluyla erişilmiş teorilerin metodolojisiyle aç›k karşıtlık ima edecek flekilde karşı-tümevar›mı önerir.

Bilgelik, belli bir zihinsel olgunluğa sahip olma, sorgulayıcı bir tutumla sahip olunan bilgileri anlamlı ve ilkeli bir hayat doğrultusunda sağlıklı kullanma, hayatı iyi okuyup doğru ve anlamlı bir şekilde yorumlama anlamına gelir. Ayrıca, bilgelik belli bir entelektüel tutum, olup bitenlerin nedenlerine dair sağlam bir kavrayış, varlığın yapısına ve hayatın anlamına dair derinlikle bir vizyon, eylemlerin ilkeleri ve nihai amaçlarla ilgili kuşatıcı bir düşünüm anlamına gelir. Ancak, bilgelik sadece bir yaşama sanatı, uygun ya da doğru eylemde bulunmak, aşırılıktan ya da ölçüsüzlükten sakınmak, felaketleri metanetle karşılamaktan ibaret olan bir anlak kavrayışı ya da moral duruş değildir. Doğru cevap B'dir.

Üç hayat öğretisi metaforunda satıcı ya da tüccarlar, maddeye belli bir düşkünlük gösteren, yalnızca parayla mutlu olunabileceğini düşünen insan tipini ifade eder. Atlet ise egosu güçlü, şan ve şeref peşinde koşan, her daim kendini kanıtlama mücadelesi veren insanı gösterir. Oysa felsefeci, olup bitenleri anlamaya çalışan, insanları peşlerinden koşturan şey ya da güçlerin gerçek değerini kavrama çabası içinde olan, kısacası sadece insanları değil, bir bütün olarak hayatı anlamaya çalışan insanı ifade eder. Doğru cevap A'dır.

Meta, felsefenin ikinci düzey bir etkinlik olması anlamına gelmektedir. Öznellik, bireyin duygu ve düşüncelerine dayanan yaklaşımdır. Muthos, efsane anlamına gelirken, logos, bilim, akıl, rasyonel açıklama demektir. Büyük sorular ise, bilim tarafından yanıtlanamayan, sadece felsefe tarafından yanıtlanmaya çalışılan sorulardır. Doğru cevap E'dir.

Felsefenin kurucu unsurlarını meydana getiren üç boyut vardır: kurucu veya bütünleştirici, analitik ve eleştirel boyutlar. Doğru cevap A'dır.

Descartesi Kant, Spinoza ve Hegel kurucu ya da bütünleştirici boyutun en önemli temsilcilerindendir. Ancak Russel felsefenin analitik boyutunun temsilcilerindendir. Doğru cevap C'dir.

İktidar – bilgi kavramını Foucault geliştirmiştir. Doğru cevap D'dir.

Felsefenin konuları, son çözümlemede üç ana konuya indirgenebilir. Bunlar: varlık, bilgi ve değerdir. Doğru cevap B'dir.

Barış ve demokrasiye yaptığı söz konusu katkı bir yana, aslında felsefe, büyük çağdaş düşünürlerden Alfred North Whitehead’in de söylediği gibi, “her türlü medeni çabanın gerisinde bulunması gereken kavrayış ve basireti, değer ve önem duygusunu yaratan” en önemli güç olmak durumundadır. Doğru cevap E'dir.

Bilimin ulaştığı sonuçlar herkesi bağlayan genel geçer sonuçlar olarak ortaya çıkar. Felsefede, matematiksel bir teorem veya bir fizik yasasıyla aynı düzeyde doğrular yoktur; onda herkesi bağlayan genel geçer sonuçlar olamaz. Bunun tersine, pek çok konuda birbirlerinden farklılık gösteren bir görüşler çeşitliliği vardır. Doğru cevap D'dir.

Alışkanlıklarının etkisiyle davranan ya da şüphe etmeden yaşayanlar, çoğu zaman bireyselliklerini veya bireysel kimliklerini unutarak kolektif kimliklerine bağlanırlar; herkesin yaptığı gibi yaparak, yaşadığı gibi yaşayarak, dogmatik kalıpların cenderesine sıkışmış bir biçimde sıradan bir hayat sürdürürler. Bu durumu en iyi anlatan filozoflardan biri meşhur “Mağara Benzetmesi”yle antik Yunan filozofu Platon’dur. Doğru cevap C'dir.

Felsefenin en eski merkezlerinden biri olan antik Yunan’da, felsefe, milattan önce altıncı yüzyıldan başlayarak varlığa, neyin gerçekten var olduğuna ilişkin teorik bir araştırma olarak başlamıştı. Oysa yaklaşık olarak aynı dönemlerde,Doğu’da, düşünürlerin ilgileri daha farklı bir nitelik arz etti. Bu dönemde, örneğin Çinlilerin felsefelerinin daha somut ve pratik olduğu söylenebilir. Nitekim Çinli düşünürler felsefeden, sosyal çevre içinde ahenkli ilişkiler geliştirmenin yolları üzerine düşünmeyi anladılar. C,D ve E şıkları Konfüçyüs'un üzerinde durduğu konuları ifade etmektedir. Doğru yanıt A'dır.

Felsefeyi esas itibarıyla bir eleştiri ve sorgulama, karşılıklı bir tartışma faaliyeti olarak anlayanSokrates (469-399), bu yüzden insan zihnini tembelleştirdiğine inandığı yazılı söze değer vermemiş ve fikirlerini ortaya koyduğu yazılı hiçbir şey bırakmamıştır. Onun öğrencisi Platon (427-347) da bu gelenek içinde yer alır.

Alman şair ve düşünürü Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832) “Üç bin yılın hesabını göremeyen karanlıkta yolunu bulamaz, günü gününe yaşar ancak” demiştir.

“Mağara Benzetmesi” antik Yunan filozofu Platon tarafından yapılmıştır.