EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ

Tele Konsültasyon: Sağlık hizmetlerinde klinik uygulamaların, tedavi ve hasta takibinde kullanımını içeren, sağlık hizmetlerinin sunumu sırasında iletişim ve bilişim teknolojilerinin kullanıldığı yöntemlere denir.

Cevabınız yanlış ise “Geronteknoloji” konu başlığını tekrar inceleyiniz.

Sıcaklık Ölçer – iThermonitor: Giyilebilir kablosuz termometredir.

Kalp Ritim Ölçer – Polar Heart Rate Monitor: Özellikle spor aktiviteleri yaparken kalp ritmini takip edebilmeye olanak sağlayan giyilebilir kablosuz cihazdır.

Suyocon hasta altı temizleme robotu yatağa bağımlı yaşlı hastalar için üretilmiştir. İdrar ve gaita boşaltımını otomatik olarak algılar ve temizleme işlemini başlatır

Toyota 2013 yılından bu güne hastalardan ziyade hasta bakıcıları hedef alan RIBA II gibi, hastayı bir konumdan başka bir konuma örneğin yatağından tuvaletine taşıma görevini veren robotları hayata geçiriyor.

İngiltere’nin West Sussex bölgesinde Alzheimer veya bu tür benzeri hastalığı olan kişilere elektronik kelepçe takılarak GPS yoluyla sürekli takip edilmeleri 2013 yılında denenmeye başlandı.

Finlandiya’da güvenli ev projesi kapsamında Laurea Üniversitesi Uygulamalı Bilimler tarafından interaktif bakım TV geliştirilmiştir.

Yaşlı kuşağın akıllı telefon kullanma sıklığı Türkiye’de %25, İtalyanlarda %10, Fransızlarda %11’dir.

Tutum: Teknolojinin tehlikeli, pahalı, karmaşık, şaşırtıcı, öğrenmesi güç olduğuna ilişkin algı.

Telemetrik sorgulama teletıp uygulamaları içinde yer almakta ve kalp yetersizliği, hipertansiyon, KOAH, diyabet, demans gibi kronik hastalığı olan bireylerin evde bakımı ve izlemi gibi alanlarda kullanılmaktadır. Doğru Cevap A'dır.

Elektronik iletişim sistemlerini kullanarak sağlık hizmetlerinin uzak mesafelere taşınmasını ifade etmektedir. Türkiye’de 2003 yılında başlatılan e-dönüşüm Türkiye projesinde Sağlık Bakanlığı, merkezi hastane randevu sistemi, e-reçete, elektronik sevk sistemi, aile hekimliği bilgi sistemi, elektronik kimlik kartı gibi projeler ile eylem planına başlanmıştır. Tele-tıp uygulamaları kapsamında, e-radyoloji projesi ile radyolojik görüntüler tek bir veri merkezinde arşivlenebilmekte ve kullanıcıların internet üzerinden erişimine izin vermektedir. Doğru Cevap B'dir.

Hatta hafif demans ve bilişsel sorunları olan yaşlıların öz bakım ve bağımsız yaşamları için oldukça önemli bir konu olan kaybolmaları belirlemek üzere gece hareket durumu değerlendirmesi yapılmaktadır. İngiltere’nin West Sussex bölgesinde Alzheimer veya bu tür benzeri hastalığı olan kişilere elektronik kelepçe takılarak GPS yoluyla sürekli takip edilmeleri 2013 yılında denenmeye başlandı. Pilot bölge olarak seçilen bu kentte polis, kayıp vakalarının sayısını bu yolla azaltmanın mümkün olabileceğini, kaybolan hastaların da kolaylıkla bulunabileceğini belirterek uygulamaya tam destek verdi. Kırklareli Emniyet Müdürlüğü özel bilezik takma projesini hayata geçirdi. Bu uygulamalar faydalı olmasına rağmen, yanında bir takım sıkıntılar getirdi. Örneğin elektronik kelepçede hastaya suçlu muamelesi yapıldığı eleştirileri yapıldı. Sevgi İzi ise milyonlarca kişinin hobisi olan dövmeden yola çıkılarak hayata geçirildi. Yakınlarının kaybolmasından endişe eden aileler, iletişim adres ve telefonlarıyla www.benibuldular.com sitesine başvurup formu dolduracak. Site kendilerine bir numara verecek. (Örneğin, 104). Bu numara kaybolmasından endişe edilen kişinin sol koluna işlenecek. O kişi kaybolduğunda kolundaki bu Sevgi İzi onun güvencesi olacak. Şu ana kadar koluna dövme yapılanlar hayli mutlular. Doğru Cevap C'dir.

Astım, koroner kalp hastalıkları ve diyabet gibi toplumun önemli kesimini etkileyen takip ve değerlendirme sisteminin önemli olduğu hastalıklarda mobil takip ve değerlendirme sistemlerine yönelik çalışmalar Türkiye’de de yapılmaya başlamıştır. Türkiye’de SİSOfamily firması, TÜBİTAK tarafından da desteklenerek “Evde Bakım ve Kronik Hastalıkların Takibi için Mobil Teknoloji” isimli projesini hayata geçirdi. Proje kapsamında; kablosuz tıbbi cihazlar ile bireylerden alınan fizyolojik parametrelerin (kütle, tansiyon, kalp atım hızı, vücut sıcaklığı, kandaki şeker ve oksijen miktarı v.b.) mobil ortamdan (akıllı telefon, pda, smart TV’ler v.b.) Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS) ve Aile Hekimliği Bilgi Sistemine (AHBS) gönderilmesi için bir platform kuruldu. Bu platform, iOS ve Android içinde işletim sistemi bağımlılığını da ortadan kaldırıyor. Örnek verilmek gerekirse, iOS işletim sistemine uyumlu bir cihazdan alınan ölçümler, android işletim sistemi destekli bir cep telefonuna sorunsuz olarak gönderiliyor. Sistem ile özellikle kronik rahatsızlığı olan veya evde bakıma muhtaç hastaların, günlük hayatlarından ayrılmadan, durumları izlenebilecek ve kayıt altına alınabilecek. Alınan kayıtlar, firma bünyesinde geliştirilmiş olan SisoHBYS (Hastane Bilgi Yönetim Sistemi) ve SisoFamily Aile Hekimliği Bilgi Sistemi’nde tutulması planlanıyor. Doğru Cevap A'dır.

Yaşlının “Telerobot” teknolojisi ile hastanın ev içi –alışveriş aktivitelerinde elektronik kontrollü, mekanik bir robottan yararlanılması
a. Çamaşır yıkayan, ortalığı silip süpüren, çay-kahve servisi yapan robotlar (Şekil 8.11)
b. Sensör kontrollü bu tuvalette sırtınızı yaslayıp otururken mesela; herhangi bir
musluğa dokunmadan eller yıkanabiliyor, musluktan akan suyun rengi ısıya göre
değişiyor ve sıcaklık derecesi LED lambalarla gösteriliyor. Tuvaleti kullanan şahsın adını girdikten sonra bir düğmeye basmanız, analiz sürecini başlatıyor. İdrar analizi için düğmeye basıldığında 20 saniyede analizi tamamlayıp, sonuçları tuvalete entegre yazıcıdan alıyor, istenirse internet üzerinden otomatikman e-postayla ilgili hekime ulaştırmaktadır. Doğru Cevap C'dir.

Küçük bir düşme bile yaşlı bireylerin sağlıklarında büyük problemlere yol açabilir.
Bu düşmelerin ya da minik yaralanmaların daha büyük sorunlara yol açmaması için, sensörlü kıyafetler tasarlanarak hasta bakımıyla ilgilenen kişiye direk mesaj yollanabilmektedir. Yine akıllı kıyafet sistemine, düşülen yerde zararın oluşmasını önleyecek minik hava yastığı pedleri eklenebilir. Chiba Üniversitesi Biyomedikal Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Toshiyo Tamura düşmeler sonrası oluşan kırıklardan yaşlıları korumak amacıyla 1.1 kg ağırlığında giyilebilir hava yastığı icat etmiştir. Doğru Cevap B'dir.

Robotik hayvanlar demans (bunama) sorunu yaşayan insanların yaşam kalitesini artırmaya yardım edebilir. Araştırmaya göre orta ve ileri düzey demans sorunu yaşayan insanların robot arkadaş ile etkileşimleri kaygı düzeylerini azaltırken yaşam kalitelerini artırdı. Avustralya, İngiltere ve Almanya’dan araştırmacıların ortak katılımı ile gerçekleştirilen pilot çalışmada katılımcıların Paro ismindeki robot fok ile etkileşimleri okuma etkinliği ile zaman geçirmeleriyle karşılaştırıldı. Yapay zekâsı ve dokunma sensörleri bulunan Paro şaşırma, mutluluk ve öfke gibi duygular gösteriyor, kendi ismini ve sahibinin sıklıkla kullandığı kelimelere yanıt vermeyi öğrenebiliyor. Avustralya’nın Queensland eyaletinde bulunan bir yaşlı bakımevinde yaşayan 18 katılımcı, beş hafta boyunca Paro ile etkinliklere katıldı ve aynı zaman diliminde kontrol okuma grubu etkinlikleri gerçekleştirdi. Süreç sonunda klinik demans ölçümleri ile etki değerlendirmesi yapıldı. Amaç etkinliklerin katılımcıların yaşam kalitesini, gezinme eğilimlerini, ilgisizlik düzeyini, depresyon ve kaygı düzeylerini nasıl etkilediğini görmekti. Bulgular robotların yaşam kalitesine olumlu, klinik olarak anlamlı etki yaptığını, mutluluk
düzeyini artırdığını ve kaygı düzeyini azalttığını gösteriyor. Araştırma ayrıca hayvanlarla vakit geçirmenin yaşlı bireylerde sosyal davranışı ve sözel etkileşimi artırdığını ve yalnızlık duygusunu azalttığını gösterdi. Ancak dikkatli davranılmazsa hayvanların varlığı yaşlılarda enfeksiyon ve yaralanma riskini de artırabilir. Doğru Cevap A'dır.

Tele–Koçluk: Telefon tabanlı sigara bırakma desteği uygulaması gibi ihtiyaç, davranış değiştirme ya da rehabilitasyon değerlendirmesini desteklemek için yapılandırılmış telefon desteği kullanılmasıdır. Yaşlı nüfusun artması, köyden kente göç, kırsal yerleşim alanlarının fazlalığı ve dağınık yapıya sahip olması, yeterli uzman, sağlık personeli yetiştirmeyi ve kırsal alana kaliteli sağlık hizmeti ulaştırılmasını zorlaştırmaktadır. Kablosuz teknolojiler ile sağlık hizmetlerinin sağlık merkezi dışında da verilebilmesi mümkün olmaktadır. Bu yenilikçi
platformlar, ev içi bakımı organize etmek, güvenli ve etkili tutmak için büyük yardımcılardır. Özellikleri programdan programa değişse de; tipik özellikler arasında ilaç tabloları hazırlama, evi güvenli kılmak için ipuçları ve pek çok sağlık kaynağına ulaşım yer almaktadır. Finlandiya’da güvenli ev projesi kapsamında Laurea Üniversitesi Uygulamalı Bilimler tarafından interaktif bakım TV geliştirilmiştir. Video konferans teknolojisini kullanan interaktif
bakım TV bakım alanlar, uzmanlar ve diğer iş birlikçiler ile yüz yüze iletişim imkanı sağlamaktadır. TV programlarının içeriğinin yaşlıları günlük yaşamlarında, güvenliklerinde, günlük yaşam aktivitelerinde, sosyal ilişkilerinde, rehabilitasyona ve fiziksel egzersizlere katılımlarında, öz bakımlarını ve sağlık sorunlarını yönetmelerinde desteklediği belirtilmektedir. Doğru Cevap C'dir.

Tutum: Teknolojinin tehlikeli, pahalı, karmaşık, şaşırtıcı, öğrenmesi güç olduğuna ilişkin algı. Doğru Cevap E'dir.

Tele-Tıp İle Tele-Bakım Arasındaki Farklılıklar
Tele-tıp genellikle tedavi veya hastalığın önlenmesi, refahın teşviki gibi sağlıkla ilgili spesifik amaçlara sahipken, tele-bakım (duman dedektörleri gibi çevresel alarmlar, otomatik düşme algılama teknolojileri vb.) daha çok bağımsız yaşam üzerine odaklanmaktadır. Tele-Tıp İle Tele-Bakım Arasındaki Benzerlikler
Yine de tele-tıp hizmetlerinin nerede bitip, tele-bakım hizmetlerinin nerede başlayacağı ya da tam tersi net değildir. Bu anlamda tele-tıp ve tele-bakım birbirleri ile iç içe geçmiş kavramlar olmakla birlikte, birbirlerine entegre edilmesi gereken hizmetlerdir. Doğru Cevap C'dir.