EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ

Yaş ilerledikçe birçok kanserin görülme sıklığında da artış görülmektedir. Yaklaşık tüm kanserlerin %70’i 65 yaş üzerindeki nüfusta ortaya çıkarken, özellikle akciğer, meme, kolon kanserlerinin yaşla birlikte artış gösterdiği vurgulanmaktadır.

Karsinojen: Kansere neden olabilen madde.

Fiziksel karsinojenler: Bu grup içinde bulunan iyonize radyasyon, röntgen ışınları, güneşten gelen ultraviyole ışınları, radyoaktif etkenler, noniyonizan radyasyon (mikrodalgalar, radyo dalgaları vb) kanser oluşumuna neden olduğu bilinen etkenlerdir. Ayrıca cep telefonları ile elektromanyetik alan maruziyeti, evlerde radon düzeyi belirleme çalışmaları halen devam etmektedir.

Palyatif: Hastanın acı çekmesinin giderilmesi ve yaşam kalitesinin arttırılmasına odaklı bir bakım şeklidir.

Serviks kanseri: 60 yaş üstü kadınlarda pelvik muayene ve 3 yılda bir smear testi yapılmalıdır.

Kemoterapi; tümör hücrelerinin yok edilmesi için uygulanan tekli ya da çoklu ilaç uygulamalarına denir.

Uluslararası kanser araştırmaları ajansı GLOBOCAN 2012 projesi verilerine göre dünyada kanser kayıtçılığı yapan 184 ülkede en çok akciğer (%13), meme (%11.9) ve kolon (%9.7) kanserlerinin görüldüğü, kanser nedenli ölümlerin başında akciğer, karaciğer ve mide kanserlerinin geldiği vurgulanmıştır.

Biyoterapi ise, biyolojik yanıtı etkileme özelliğine sahip biyolojik kaynaklı ajanlar kullanılarak yapılan tedavi şeklidir. Geleneksel olarak biyoterapi, immün sistem yanıtını modifiye etmek için kullanılır ve bu amaçla kullanılan ilaçlara “biyolojik ajanlar” denir. Biyoterapi kanseri tedavi ederken yan etkilere yol açabilmektedir.

Kanserler nüfus yönünden değerlendirildiğinde insanlıkla beraber hep var olmuştur;
ilk rapor MÖ 3000 yıllarında Mısır papirüslerinde meme kanserinin bildirimine dayanmaktadır. Doğru cevap B seçeneğidir.

Çeşitli evrelerle
seyir gösteren kanser kronik ve devamlılık gösteren bir süreç olarak kabul edilmektedir. Tedavi edilmediklerinde ciddi rahatsızlıklara, hatta ölüme neden olabilirler.
Kanser fiziksel, ruhsal, sosyal, maddi ve manevi yönleri ile mücadelesi zor bir hastalıktır ve %90’ı çevresel faktörlere, %10’u genetik faktörlere bağlı ortaya çıkmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü kanser kontrol programlarını 6 alanda ele almaktadır; primer koruma, sekonder koruma, zamanında uygun tedavi, izlem, tedavi sonrası bakım ve rehabilitasyon.
Dünya genelinde primer ve sekonder önlemlerin alınmasıyla kanserin en az 1/3’i önlenirken; diğer 1/3’i taramalarla erken teşhis edilerek tedavi edilebilmektedir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Gıdalarda sağlıklı koşulların sağlanması, diyette doymuş yağların en aza indirgenmesi,
bol çiğ sebze-meyve, kepekli ürünlerin tüketilmesi, hazır gıdaların içeriklerinin iyi denetlenmesi, obezitenin önlenmesi kanserden korunmada önemli beslenme önerileri arasında
bulunmaktadır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Fiziksel karsinojenler: Bu grup içinde bulunan iyonize radyasyon, röntgen ışınları,
güneşten gelen ultraviyole ışınları, radyoaktif etkenler, noniyonizan radyasyon (mikrodalgalar, radyo dalgaları vb) kanser oluşumuna neden olduğu bilinen etkenlerdir. Ayrıca cep
telefonları ile elektromanyetik alan maruziyeti, evlerde radon düzeyi belirleme çalışmaları
halen devam etmektedir.

Doğru cevap C seçeneğidir.

Meme kanseri: 3 yıldan uzun yaşam beklentisi var ise 2 yılda bir mamografi ve en az
yılda bir klinik meme muayenesi yapılmalıdır. Doğru cevap B seçeneğidir.

50-70 yaş arası erkeklerde düzenli PSA testi ve yılda bir rektal muayene yapılmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

60 yaş üstü kadınlarda pelvik muayene ve 3 yılda bir smear testi yapılmalıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Kanser belirtilerinin çeşitliliğine rağmen hekime başvurmayı gerektiren belli başlı belirtiler şunlardır.
• Vücudun her hangi bir yerinde şişlik
• İyileşmeyen veya iyileşmesi geciken yara
• Ben ve siğillerde değişiklikler
• Olağan dışı kanama
• Yutma güçlüğü
• Sürekli öksürük ve ses kısıklığı
• İdrar ve dışkılama alışkanlıklarında değişiklik.

Doğru cevap E seçeneğidir.

İdrar yollarında kanla birlikte infeksiyon ve akut böbrek
yetmezliği böbreklerde görülen kemoterapiye bağlı yan etkilerdendir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Bireysel hijyen: Bireysel hijyen uygulamaları banyo yapma, saç bakımı, ağız bakımı,
ayak ve tırnak bakımı, perine bakımı uygulamalarını kapsar.
Banyo yapma: Deri mikroorganizmaların vücuda girişini engelleyerek infeksiyonları
önler. Bu nedenle deri bütünlüğünün devam ettirilmesi son derece önemlidir. Düzenli
banyo yapma ile deri üzerindeki ter, yağ, ölü hücreler ve bakteriler uzaklaştırılır. Banyo
yapma ile kan dolaşımı hızlanır, kas tonüsü ve eklem hareketliliği düzenlenir ve kişiye rahatlık hissi verir. Ayrıca banyo, yaşlı birey ile bakım veren arasında konuşma ve etkileşime
izin vererek güvene dayalı psiko-sosyal iyilik halinin desteklendiği bir ortamın oluşmasını
sağlar. Bu nedenlerle yaşlı bireye haftada bir ya da birkaç kez banyo yaptırılması, mümkün
değilse yatak içi silme banyo verilmesi gerekir.
Saç bakımı: Kemoterapi, biyoterapi, radyoterapiye bağlı hastalarda saç dökülmeleri ve
kafa derisinde yağ, kir birikimi nedeniyle saç bakımı sık aralıklarla verilmelidir. Bu sayede
yaşlı bireyde rahatlık, iyilik hissi sağlanırken; tedavisi biten, yeniden saçları çıkan yaşlılarda zarifçe taranan saçlar kendilerine verdikleri değerin artmasına yol açacaktır.
Ağız bakımı: Yaşlı bireyin gerek kanser hastalığı gerekse yapılan tedavilere bağlı ağız
sağlığı sıklıkla bozulmaktadır. Ağız sağlığının devamı için uygun diş ve diş eti bakımının
yapılması gerekir. Uygun ağız bakımı diş fırçalamayı, diş ipi kullanmayı, dişleri durulamayı ve protez bakımını kapsamalıdır.
Ayak ve tırnak bakımı: Yaşlı kanser hastalarında hastalığın ilerlemesi ile uzun süre
yatağa bağımlı olma, yapılan tedavilerin yan etkileri, şeker hastalığı gibi eşlik eden hastalıklara bağlı ayak sağlığı bozulabilir. Ayaklar kişinin ayakta durması ve yürümesi için
önemlidir. Bu nedenle her gün ayakların yumuşak bir sabunla yıkanması, ölü hücrelerin
uzaklaştırılması ve iyice kurulanması, yumuşatıcı kremlerle nemlendirilmesi, ayak tırnaklarının düz biçimde kesilmesi gerekir.
Perine bakımı: Perine bölgesinin ve genital organların temizliği genellikle banyonun
bir parçasıdır. Ancak hastada idrar ya da dışkı kaçırma sorunu var ise bu bölgenin daha
sık temizlenmesi gerekir. Bu işlem esnasında hastanın mahremiyetine özen gösterilmeli, karşı cinsten birinin perine bakımında net davranışlar sergileyerek bireyin utangaçlık
duygusuna karşı yardımcı olunmalıdır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kanserler nüfus yönünden değerlendirildiğinde insanlıkla beraber hep var olmuştur;ilk rapor MÖ 3000 yıllarında Mısır papirüslerinde meme kanserinin bildirimine dayanmaktadır. Günümüzde dünyada ve Türkiye’de sebebi bilinen ölümler sıralamasında kalpdamar hastalıklarından sonra ikinci sırada gelmektedir. Doğru Cevap B'dir.