EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ

Digoksin grubu (miyokardı destekler) ilaçların yaşlılık döneminde
ZEHİRLENMELERE kolay yol açabileceği bilinmelidir. İlaç kullanımlarından
sonra
• Renkli haleler görme,
• Bulantı, kusma gibi belirtiler gelişmesi zehirlenme belirtilerini akla getirmeli ve sağlık kuruluşuna acilen başvurulmalıdır. Doğru Cevap B'dir.

En sık karşılaşılan eklem hastalıkları arasındadır. Bu hastalık yavaş ilerler, inflamasyonsuzdur, eklem harabiyeti yapar ve eklem açıklığında daralma, fonksiyonel kayıpla kendini gösterir. Osteoartrit, eklem kıkırdağı ve subkondrial yıkımın artması sonucu yıkım ve onarım arasındaki dengenin bozulması sonucu gelişmektedir. Bu hastalıkta sorun sadece kıkırdak dokuda değil kemik doku ve tüm eklemi kapsayacak derecede yapılardadır. Osteoartrit, sinovyal eklemi oluşturan kıkırdak, subkondrial kemik, sinovyal doku, bağlar, kapsül ve kaslar gibi tüm yapıları tutar ve eklem kıkırdağının kaybı, kemik şeklinin bozulması ve osteofitlerin (eklem kemik ara yüzeylerinde gelişen kemiksi yapılar) gelişimini kapsamaktadır. Eklem kıkırdağının bozulması kemiklerin birbirine sürtmesine neden olur ki bu da şiddetli ağrı yapmaktadır. Doğru Cevap C'dir.

Osteoartrit tedavisinde ilaçlı (farmakolojik) ve/veya ilaçsız (nonfarmakolojik) yöntemlere başvurulmaktadır. Osteoartiritin ilaçlı tedavisinde parasetamol, nonsteroidal anti inflamatuar ajanlar (NSAİ), opioid, steroid, hiyaluronan, kapseisin gibi ilaçlara yer verilmektedir. Doğru Cevap E'dir.

İlaç kullanımı sırasında karşılaşılabilecek bazı sorunlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Bazı ağrı kesici ilaçlar örneğin NSAİ’ler mide vb. organlarda kanamaya neden olabileceği için kanamaya karşı dikkatli olunmalı ve farkındalık sağlanmalıdır. Gereksiz analjezik (ağrı kesici) ilaç kullanımları sınırlandırılmalıdır. Doğru Cevap C'dir.

Hipertansiyonu olan yaşlı bireye bakım verirken komplikasyonlar bakımından
uyanık olunmalıdır.
• Hissizlik,
• Ciddi baş ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Uyuşma,
• Uyku hali,
• Görme ve duyma değişiklikleri,
• Yorgunluk,
• Nefes darlığı,
• İdrar çıkışında değişiklikler,
• Çarpıntı,
• Bayılma (senkop) gibi ve ACİL durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulması
sağlanmalıdır. Doğru Cevap A'dır.

OSTEOARTRİT (OA)
En sık karşılaşılan eklem hastalıkları arasındadır. Bu hastalık yavaş ilerler, inflamasyonsuzdur, eklem harabiyeti yapar ve eklem açıklığında daralma, fonksiyonel kayıpla kendini
gösterir. Osteoartrit, eklem kıkırdağı ve subkondrial yıkımın artması sonucu yıkım ve
onarım arasındaki dengenin bozulması sonucu gelişmektedir. Bu hastalıkta sorun sadece
kıkırdak dokuda değil kemik doku ve tüm eklemi kapsayacak derecede yapılardadır. Osteoartrit, sinovyal eklemi oluşturan kıkırdak, subkondrial kemik, sinovyal doku, bağlar,
kapsül ve kaslar gibi tüm yapıları tutar ve eklem kıkırdağının kaybı, kemik şeklinin bozulması ve osteofitlerin (eklem kemik ara yüzeylerinde gelişen kemiksi yapılar) gelişimini kapsamaktadır. Eklem kıkırdağının bozulması kemiklerin birbirine sürtmesine neden
olur ki bu da şiddetli ağrı yapmaktadır.
Bu hastalık primer ve sekonder olmak üzere iki grupta incelenmektedir. Primer osteoartritin bilinen kesin bir nedeni yoktur. Sekonder artrit ise daha önceden gelişen eklem
yıkımının tetiklenmesi ile ortaya çıkmaktadır.
Ortalama yaşam süresinin uzaması ile bu hastalık toplum sağlığı açısından önemli bir
sorun haline gelmektedir. Çünkü hastalık, özbakım gücünü, yaşam kalitesini azaltmakta,
psikososyal ve fiziksel yetersizliğe neden olmaktadır.
Osteoartrit ilerleyen yaşlarda obez kişilerde daha sık görülmekle birlikte, 65 yaş üstü
bireylerde görülme oranı %70-90’dır. Etyolojik faktörler arasında; yaş ve obezite dışında
kadın olma gibi cinsiyet, fabrikalarda ve dokumada çalışma gibi mesleki koşullar, futbol
ve güreş gibi spor aktiviteleri, eklem hastalıkları, sedanter yaşam, kas güçsüzlüğü, genetik
faktörler sayılabilir.

Doğru cevap D seçeneğidir.

Osteoartrit, belirti ve bulguları arasında;
• Ağrı
• Sabah katılığı
• Hareket kısıtlılığı
• Eklem şişliği
• Krepitasyon (eklemden ses duyulması)
• Eklemde boşalma hissi yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Osteoartrit Evde Bakımı
Osteoartrit tedavisinde ilaçlı (farmakolojik) ve/veya ilaçsız (nonfarmakolojik) yöntemlere
başvurulmaktadır. Osteoartiritin ilaçlı tedavisinde parasetamol, nonsteroidal anti inflamatuar ajanlar (NSAİ), opioid, steroid, hiyaluronan, kapseisin gibi ilaçlara yer verilmektedir. Osteoartritin ilaçsız tedavisinde ise bazı uygulamalar önem kazanmaktadır. Bu uygulamalar ve evde bakım ilkeleri aşağıda özetlenmiştir.
• İdeal kiloda olma: Diz osteoartritinin en önemli etyolojik faktörü fazla kilodur.
Fazla kilo diz eklemine baskı yapması nedeniyle eklemde dejeneratif etki yapmaktadır. Tersine fazla kilo verildiğinde ve ideal kilo sürdürüldüğünde hasar durdurulacak ve ilerlemesi önlenmiş olacaktır. Bu nedenle diyetisyen tarafından verilen
diyet listesine aile/çevrenin de desteğiyle ev ortamında da uyulması sağlanmalıdır.
Diyete uyum sağlanamıyorsa hemşire ve diyetisyen ile işbirliği sağlanarak uyumdaki engeller belirlenmeli ve neden ortadan kaldırılmalıdır.
• Egzersiz yapma: Egzersizin genel sağlık ve metabolizma üzerine olumlu etkisi bilinmektedir. Ayrıca kas zayıflığının giderilmesi, kan dolaşımının arttırılması ve sağlıklı eklem hareketlerinin sürdürülmesinde egzersizler yarar sağlamaktadır. Gerekirse
fizyoterapist desteği ile verilen eklem egzersizlerinin ev ortamında düzenli yapılması sağlanmalı, egzersizlere uyum sağlanamıyorsa hemşire ve fizyoterapist ile işbirliği
sağlanarak uyumdaki engeller belirlenmeli ve neden ortadan kaldırılmalıdır.
• Düzenli sağlık kontrollerinin izlemi: Osteoartrit’e yönelik verilen ilaçların, eklem
ve genel sağlığın düzenli kontrolü için sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
• Günlük Yaşam Aktivitelerinin (GYA) Düzenlenmesi ve Öz bakımının Sağlanması: Yaşlı bireyin eklemlerini zorlayan GYA’lerinden kaçınması gerektiği vurgulanmalıdır. Osteoartrit tanısı almış yaşlı bireyler, ileri aşamalarda yürüme, giyinme,
oturma, kalkma ve merdiven çıkma gibi hareketlerde de zorluk yaşayabilmektedir.
Bu aktiviteler ve banyo ile hijyenin sağlanması gibi öz bakımının sağlanması sırasında yaşlı bireye yardımcı olunmalı ve desteklenmelidir. Bunun yanı sıra yardımcı
araç gereç kullanımı sağlanmalı ve yaşam daha kolay hale getirilmelidir. Örneğin
yürümede baston, merdiven yerine asansör ya da boşaltım için alafranga tuvalet
sağlanmalıdır. Gerektiği düzeyde öz bakım eksikliği desteklenmelidir.
Aşağıda Orem’e göre öz bakım destekleme düzeyleri yer almaktadır.
a) Tam olarak eksikliği giderme: Birey hiçbir öz bakım gereksinimini karşılayamamaktadır. Öz bakımı sağlık personeli tarafından karşılanır.
b) Kısmen eksikliği giderme: Birey bazı öz bakım gereksinimini karşılayabilmektedir.
Öz bakım gereksinimlerinin bir kısmı sağlık personeli tarafından karşılanır.
c) Destekleyici: Birey öz bakım gereksinimini karşılayabilecek fiziksel yeteneğe sahiptir ancak desteklenmesi gerekmektedir. Bunda ise öz bakım için birey cesaretlendirilir ve desteklenir. Bu grup hastalarda yorgunluk nedenli problemler yaşayabilmektedir. Bunları en aza indirmek için dinlenme zamanlarının iyi ayarlanması
ve yeterince uykuya zaman ayrılması gerekmektedir. Söz konusu düzenlemeler için
yaşlı bireyin katılımı sağlanmalıdır.

• Ağrı ile baş etme: Ağrının kesinlikle osteoartrit nedenli olduğu biliniyorsa ve sonradan dahil olan herhangi bir bulgu yoksa (kızarıklık, şişlik vb) ve hemşire, hekim
gibi sağlık ekibinin iletişimi sağlandı ise ağrının hafifletilmesi için girişimler planlanabilir. Bunlar arasında yüzeyel ılık / sıcak uygulama (ped ya da torba) sayılabilir.
Sıcak uygulama eklem katılığının azaltılması, ağrının hafifletilmesi, kontraktürlerin önlenmesi açısından önemlidir. Bazı durumlarda başka bir nedenle sakıncası
yoksa kaplıcalar önerilmektedir. 

• Bunların dışında ağrı ile baş etmede; ağrı dönemlerinde aktivitelerin kısıtlanması,
eşyaların yakınına yerleştirilmesi, müzik dinleme, hayal kurma, hobilerle uğraşma,
rahatlama teknikleri ve dikkatin başka yöne çekilmesi gibi yöntemler kullanılabilir. Ağrıyla baş etmede bazı bitki / yaprakların ağrılı ekleme sarıldığı bilinmektedir
ancak bu tür uygulamaların çoğu zaman cilt ve eklemde problemlere yol açabildiği
görülmektedir. Bu nedenle bu tür uygulamalardan kaçınılmalıdır.
• Yaşlı bireylerin ilaç uyumlarında sıkıntı yaşanabilmektedir. İlaçların doğru dozda
ve doğru şekilde kullanıldığından emin olunmalıdır. Bu konuda aile ve yakınlarına
farkındalık sağlanmalı, ev izlemlerinde dikkatli olunmalıdır.
• İlaç kullanımı sırasında karşılaşılabilecek bazı sorunlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Bazı ağrı kesici ilaçlar örneğin NSAİ’ler mide vb. organlarda kanamaya neden olabileceği için kanamaya karşı dikkatli olunmalı ve farkındalık sağlanmalıdır. Gereksiz analjezik (ağrı kesici) ilaç kullanımları sınırlandırılmalıdır.
• Osteoartrite karşı düzenli bitki kullanımı ya da ekleme sürülen bir karışım gibi ilaç
dışı uygulanan herhangi bir uygulama varsa bu durumun istenmeyen etkilere yol
açabilmesi nedeniyle sağlık ekibiyle paylaşılmalıdır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Miyokard (kalp kasının) esnekliğinin azalması, yaşlanma ile birlikte kardiyovasküler sistemde yaşanan değişikliklerden bir tanesidir. Doğru cevap B'dir.

Arterioskleroz oluşumu, hipertansiyonun risk faktörleri arasında değil, yaşlanma ile birlikte kardiyovasküler sistemde görülen değişikliklerden bir tanesidir. Doğru cevap E'dir.

Hipertansiyonun ileri dönemlerinde ise zorlu solunum, kusma, hissizlik, görme
problemleri ve gece sık idrara çıkma yer almaktadır. Doğru cevap D'dir.

Bayılma, hipertansiyonun belirti ve bulguları arasında yer alır. Doğru cevap C'dir.

Tırnaklarda morarma, kalp yetersizliğinin belirti ve bulguları arasında yer almaktadır. Doğru cevap A'dır.

Sigara ve alkolden kaçınılması, hipertansif bireylerle, kalp yetersizliği olan bireylerin eve bakımında dikkat edilmesi gereken ortak noktalardır. Doğru cevap E'dir.

Yaşlı bireyin göğüs, kol, sırt ağrısı, bayılma, solunum sıkıntısı ve bilinç değişikliği
gibi herhangi bir ANİ ve CİDDİ semptom yaşaması durumunda ACİL olarak sağlık kuruluşuna başvurması sağlanmalıdır. Doğru cevap D'dir.

Osteoartrit ilerleyen yaşlarda obez kişilerde daha sık görülmekle birlikte, 65 yaş üstü bireylerde görülme oranı %70-90’dır. Doğru cevap D'dir.

Ödem ve kilo alma kalp yetersizliğinin belirti ve bulguları arasında yer alır. Doğru cevap A'dır.

Diz osteoartritinin en önemli etyolojik faktörü fazla kilodur. Doğru cevap B'dir.

Kas tonüsünde azalma yaşlanma ile ortaya çıkan kas iskelet sistemindeki değişikliklerdenidir..

 

     

 

 

Kas iskelet sistemi değişikliklerine bağlı olarak sık karşılaştığı hastalıklardan biri de osteoaertrittir. (Kireçlenme)