EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ

Birleşmiş Milletler; bir ülkedeki yaşlı nüfusun toplam nüfus içindeki oranı %8 (yüzde sekiz)-%10 (yüzde on) arasında olması durumunda o ülke nüfusunun yaşlı, %10 (yüzde on)’nun üzerinde olması durumunda ise çok yaşlı anlamına geldiğini belirtmektedir.

Bakımın sürekliliği herhangi bir sağlık kurumundan hizmet alan ve o kurumdan taburcu olan birey için hazırlanan taburculuk planlaması ve evde bakım hizmetleri ile sağlanabilmektedir. Evde bakımın planlanması hastanede başlamalı ve hastaneye kabul anında, hizmet alan bireyin uygun olduğu en kısa sürede gereksinim ve özelliklerine göre taburculuk planlaması yapılmalıdır.

Yaşlı birey evde bakım gereksinimi açsından değerlendirilirken; Var olan hastalık ve engeli, uygulanan tedavileri, hastalık ve tedavilerinin fonksiyonel durum ve günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisi, ev koşullarını ve bunların yaşlının güvenliğine ve kullanımına uygunluğu, sosyal destek sistemleri, sosyal faaliyetleri, yaşlıya bakım veren kişinin destek ve eğitim gereksinimi ele alınmalıdır.

Evde bakımın kapsamı bireyin gereksinimlerine göre, banyo yapma, saç yıkama, elbiselerini giyme çıkarma, beslenme, yataktan sandalyeye taşıma, yatağa girme ve çıkma, yürüyebilme, tuvalete gitme gibi günlük yaşam aktivitelerine yönelik bireysel bakım gereksinimlerin karşılanmasını kapsar. Günlük yaşam aktivitelerinin karşılanmasının yanında; telefonlara cevap verme, doktorla görüşmesini sağlama, hesapların ya da faturaların ödenmesi, mali harcamaların düzenlenmesi, alışveriş, temizlik ya da görevlerinde yardımcı olma, yemek pişirilmesi, seyahat edilmesi ile ilgili gereksinimlerin karşılanmasını da kapsamaktadır

Kişiye verilen Evde Tıbbi Bakım, Evde Tedavi Edici Bakım Hizmeti veya evde sağlık hizmeti;
• Evde sağlık hizmeti verilen hastanın uygulanan tedavi ile iyileşerek tedavi ihtiyacının ortadan kalkması,
• Evde sağlık hizmeti sunulan hasta için uygulanacak sağlık bakım ve tedavinin, belli
bir aşamadan sonra sağlık personeli gerektirmeden uygulanabilecek hâle gelmesi,
• Hastanın kendisi veya kanuni temsilcilerinin hizmeti sonlandırmayı talep etmesi,
• Hastanın vefat etmesi,
• Hasta veya yakınlarının tedaviye uyumsuz davranışları, direnç göstermeleri, önerilere uymamaları hâlinde verilen hizmetin faydası sorumlu tabip veya diş tabibi
tarafından sorgulanır ve hizmetin sonlandırılmasına karar verilebilir.
• Evde sağlık hizmeti sunulan hastanın çeşitli nedenlerle ikamet ettiği bölgenin değişmesi halinde en kısa zamanda yeni ikamet bölgesindeki evde sağlık hizmet birimine devri gerçekleştirilerek sunulan hizmetin devamlılığı sağlanır.

EV ZİYARETİNİN AŞAMALARI
• Problemin tanımlanması
• Amacın saptanması
• Ziyaret planının yapılması
• Ziyaret planının uygulanması
• Ziyaretin değerlendirilmesi

Problemin Tanımlanması: Verilecek olan hizmetin etkili olabilmesi için, aile ve bireylerin sorunlarının ve gereksinimlerinin tanımlanabilmesi için öncelikle aile ve bireylere ait veriler tam ve eksiksiz olarak toplanmalıdır. Veriler toplanmadan önce bireye sorulacak sorularla ilgili bir liste oluşturulmalıdır. Bu veriler; Sağlık kayıtları, aileyi izleyen hemşire, sağlık ekibi diğer üyeleri ile elde edilebilir.

Ziyaretini Bitirme; Uygulama işlevi bitirildikten sonra ziyaret bitirilmeli, ziyarette yapılan aktiviteler tekrarlatılmalı, şu an ve gelecekteki ziyaret arasında aile/ hastanın yapacağı şeylere birlikte karar verme, bir sonraki ziyaret tarihi ve saati, ne yapılacağı aile ile birlikte saptanmalı, ziyaretler arasında nasıl ulaşılacağı konusunda hasta/yakınını bilgilendirme aşamaları vardır.

Verilerin yetersiz olması, amaçların uygun olmaması, ailenin beklentisine uymaması, bireylerle yeterli bir iletişim kurulamaması, ziyaretin uygun zamanda yapılmaması, beklenmeyen farklı sorunların ortaya çıkması gibi durumlar problemin çözümünü güçleştirebilir.

Ev ziyaretlerinde temel ünite olarak aile ele alınmalıdır.

Evde bakım hizmetleri; birey ve ailesine yaşadığı ortamda farklı meslek üyelerinin iş birliği ve eş güdümü ile sürekli, kapsamlı ve organize bir şekilde sunulan koruyucu ve tedavi edici hizmetleri içerir. Bu hizmet sağlık hizmeti alan bireyin tedavi ve bakım ihtiyaçlarının tanımlandığı, planlandığı, koordine edildiği ve uygulandığı bir hizmet bileşimidir.

Yaşlı bireylere yönelik verilen evde bakım hizmetleri genellikle; bireylere koruyucu, tedavi edici, palyatif bakım ve ev yardımını kapsayan hizmetler şeklinde ya da sadece risk altında olarak kabul edilen akut ya da kronik hastalığa sahip, günlük yaşam aktivitelerini bağımsız olarak yerine getiremeyen, hastaneden taburcu edilen, palyatif bakıma ihtiyacı olan ya da terminal dönemde bulunan yaşlılara yönelik verilmektedir

Yaşlı birey evde bakım gereksinimi açsından değerlendirilirken;

• Var olan hastalık ve engeli,

• Uygulanan tedavileri,

• Hastalık ve tedavilerinin fonksiyonel durum ve günlük yaşam aktiviteleri üzerine etkisi,

• Ev koşullarını ve bunların yaşlının güvenliğine ve kullanımına uygunluğu,

• Sosyal destek sistemleri,

• Sosyal faaliyetleri,

• Yaşlıya bakım veren kişinin destek ve eğitim gereksinimi ele alınmalıdır (Erci, 2009).

Uzun dönem bakım gereksiniminin ne kadar süreyle devam edeceği nedenlerine bağlı olarak değişebilir, birkaç hafta ya da birkaç ay sürebileceği gibi yıllarca da sürebilir. Yaşlı bireyin uzun süreli bakımında;

• Bakım hizmetlerine sürekli olarak gereksinim duyan kronik hastalar, yaşlılar ve özürlülerin sağlığını korumak,

• Bakıma muhtaçlık derecesinin artmasını önlemek,

• Hastalık ve özürlülüğün ortadan kaldırılamadığı durumlarda olabildiğince bağımsız yaşamayı sağlayacak eğitim ve becerileri kazandırmak

• Bireylerin temel yaşamları üzerinde kontrollerini arttırmada / durumlarını yönetmede yardımcı olmak,

• Profesyonel anlamda kaliteli bakım hizmetleri sunmak ve hastanın yaşam kalitesini arttırmaktır.

Topluma sunulan sağlık hizmetlerinin amacı “kişi, aile ve toplumun sağlığının korunması, geliştirilmesi, iş veriminin arttırılması, hasta olanların tedavisi ve rehabilite edilmesidir”.

Ev Ziyaretlerinin Yararları

Aile ve bireylerle kendi yaşadıkları ortamda hastane koşullarına göre daha rahat
iletişim kurulmaktadır. Bireyler hastane ortamında kendilerini yabancı ve güvensiz
hissedebilir ve uyum zorluğu çekebilirler. Dolayısıyla bu durumlar iletişim
sorunu yaşamalarına neden olabilmekte, verilecek hizmetleri olumsuz olarak etkilemektedir.
Aile ve bireyler kendi yaşadıkları ortamda ev sahibi pozisyonunda
oldukları için iletişim kurmada kendilerini daha rahat hissederler.
• Bireyin otonomisi daha fazladır.

Birey bağımlı olmadan öte interdisipliner ekibin bir parçası olur.
• Bireyler hassas ve önemli sorunlarını daha fazla paylaşma isteği duyarlar.
• Bireyin sağlığını etkileyebilecek çevresel ve psikososyal etmenler belirlenir.
• Aileyi oluşturan bireyler ziyaret sırasında rahatça gözlemlenir.
• Ailenin güçlükleri, kültürel özellikleri, örf âdetleri, kaynakları daha rahat gözlemlenir
ve amaca uygun hizmetlerin planlanmasını sağlar. Doğru cevap C'dir.
• Toplumdaki risk altındaki gruplar daha rahat belirlenir.
• Aile ve birey kendi yaşadığı ortamda kendini daha rahat ifade eder, sağlık sorunları
daha rahat saptanır.
• Sorunların çözümünde ailenin olanakları göz önünde bulundurulduğu için daha
gerçekçi çözümler bulunur.
• Ziyaretler tekrarlı yapıldığı için bir önceki ziyaretten sonraki ziyaretlerde gelişmeler
değerlendirilir.
• Aile üyelerinin birbiri ile etkileşimi gözlemlenir.
• Saptanan sorunlara yönelik getirilen çözüm önerileri aile ile birlikte belirlendiği,
ailenin kaynakları göz önüne alınarak planlandığı için daha yararlı olur.

Ev ziyaretlerinde aşağıda belirtilen ilkelerin göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

• Ev ziyaretlerinde temel ünite olarak aile ele alınmalıdır.

• Bireyler kendilerine verilen sağlık hizmetini yaşadıkları ortamda alırlar. • Sağlık sorunlarının çözümünde bireylerin katılımı esastır.

• Yapılan planlamalar aile ile birlikte yapılır.

• Gereksinimlere yönelik geliştirilen planlar aile ile paylaşılır.

• Hastalara evde bakım ve rehabilitasyon hizmetleri verilir.

• Bakım verenlerle aile-birey arasında gelişen olumlu ilişki bireylere verilen bakımı, eğitimi ve danışmanlık hizmetlerini rehberlik eder

EV ZİYARETİNİN AŞAMALARI

• Problemin tanımlanması

• Amacın saptanması

• Ziyaret planının yapılması

• Ziyaret planının uygulanması

• Ziyaretin değerlendirilmesi

Veriler toplanmadan önce bireye sorulacak sorularla ilgili bir liste oluşturulmalıdır. Bu veriler;

• Sağlık kayıtları,

• Aileyi izleyen hemşire,

• Sağlık ekibi diğer üyeleri,

• Toplumdaki bireyler,

• Bireyin kendisi ya da ailesi,

Elde edilen bilgiler; aile ve bireylerin sağlık durumu (sağlık sorunları, günlük yaşam aktivitelerine ilişkin güçlükleri vb.), yaşadıkları çevre, ailenin kültürel özellikleri, ailenin ekonomik durumu gibi verileri içermelidir.