EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 7

Tromboflebit: Genellikle ameliyattan 7-14 gün sonra ortaya çıkar. Ameliyat sonrası gelişen dehidratasyon, kan akımının yavaşlamasına ve kanın pıhtılaşmasına neden ola- bilir. Uzun süre hareketsizlik ve şişmanlık da bu komplikasyonun gelişmesinde rol oynar. Tromboflebitin en büyük tehlikesi ven duvarından kopan pıhtının dolaşıma katılarak has- tanın akciğer, kalp ya da beyin damarlarını tıkamasıdır. Tromboflebit daha çok femoral ve iliyak venlerde görülür. Ameliyat sonrası hastaya bacak egzersizlerinin yaptırılması hasta- nın erken dönemde ayağa kaldırılmasıyla bu risk ortadan kaldırılır. Doğru cevap "B" dir.

Yara bakımına yönelik uygulama- lar şu şekildedir;

Bakımın başlangıcında genel bir yara değerlendirilmesi yapılmalıdır, her ziyarette kontrol edilmelidir.

Yara bakımı pansumanın çıkarılması, yaranın temizlenmesi ya da debritmanının yapılması, yaranın gözlenmesi, kendi kendine bakım için eğitim verilmesi ve uygu- lamanın öğretilmesi aşamalarını kapsamalıdır. Eğitim içeriğinde yara yeri enfeksi- yon belirtileri, yara yeri açılması gibi komplikasyonlar yer almalıdır.

Pansuman değiştirilirken aseptik tekniklere uyulmalıdır.

Uygun pansuman seçimi gereklidir. İdeal bir pansuman; eksuda ile nemli ortam

oluşturmalı, toksik kimyasal madde içermemeli, iyileşme için gerekli sıcaklığı sağ- lamalı, sık sık gereksiz pansuman değişimine yol açarak rahatsızlık vermemelidir. Pansuman materyalleri öncelikli fonksiyonlarına göre Tablo 7.1’deki gibi gruplan- dırılmaktadır.

Yara temizliğinde içilebilen musluk suyu, distile, şişe suyu ya da soğutulmuş su kullanılabilir.

Yara bakımı malzemelerinin evde güvenli şekilde saklanması sağlanmalıdır.

Hastada yeterli beslenme ve hidrasyon sağlanmalıdır.

Ameliyat sonrası duş almanın yara iyileşmesi ve enfeksiyona etkisi bulunmamaktadır; hastanın iyi hissetmesine ve gevşemesine yardımcı olur.

Hastanın değerlendirilmesi yapılırken iyileşmeyi geciktirebilecek diğer hastalıkları göz önünde bulundurulmalıdır

Yazılı gözlemleri desteklemek için yaranın fotoğrafları çekilerek kullanılmalıdır. Fotoğraf çekilmeden önce izin belgesi olarak hastadan yazılı hasta onayı alınmalı ve saklanmalıdır. Doğru cevap "C" dir.

Asemptomatik üriner sistem enfeksiyonu: Asemptomatik bakteriüri sıklığı ka- dınlarda ve erkeklerde yaşla birlikte artmakta olup kadınlarda %20 (yüzde yirmi), erkeklerde %10 (yüzde on) oranlarında görülmektedir.

Asemptomatik üriner sistem enfeksiyonu: Asemptomatik bakteriüri sıklığı kadınlarda ve erkeklerde yaşla birlikte artmakta olup kadınlarda %20 (yüzde yirmi), erkeklerde %10 (yüzde on) oranlarında görülmektedir.

Hipertansiyon belirti ve bulguları;
• Hipertansiyon uzun bir süre içinde gelişmişse bireyin hiçbir yakınması olmayabilir
ve başka bir nedenle yapılan muayenede saptanabilmektedir.
• Genellikle başın arka bölgesinde gelişen baş ağrısı
• Burun kanaması
• Kulak çınlaması
• Baş dönmesi
• Çarpıntı
• Bayılma
• Hipertansiyonun ileri dönemlerinde ise zorlu solunum, kusma, hissizlik, görme
problemleri ve gece sık idrara çıkma yer almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

• DASH (DietaryApproachesto Stop Hypertension) diyeti uygulamadır. Bunlar ise;
• Tuz tüketimini azaltma (günde 6 gr. sodyum klorid ya da 2,4 gr. sodyumdan az)
• Sebze ve meyve tüketimini arttırma (en az günde 5 porsiyon)
• Herhangi bir sakıncası yoksa potasyumdan zengin beslenme
• Herhangi bir sakıncası yoksa kalsiyumdan zengin beslenme
• Balık tüketimini arttırma
• Diyette yağ tüketimini mümkün olduğunca azaltma
• Diyette lifi arttırmadır.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Yaşla birlikte kan basıncında artma görülmesinin temel nedenleri arasında ise;
• Büyük arterlerdeki elastisite kaybı
• Atheroskleroz gibi farklı nedenlerle damar rijiditesinin artması
• Kalpteki (kollejen lif) yapısal değişiklikler
• Kalp ileti sistemindeki bozukluklar
• Kalbin hipertrofisi
• Kanın yoğunluğu sayılabilir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Yaşlanma ile kardiyovasküler sistemde;
• Miyokard(kalp kasının) esnekliğinin azalması,
• Kapaklarda kalınlaşma,
• Kapakların çaplarında artış,
• Kolejen dokularda artış,
• Kalbin büyümesi,
• Sempatik uyarılara cevapta artış,
• Arter kompliyansında azalma,
• Arterioskleroz oluşumu gibi değişiklikler görülür.
Yaşlanma ile kas iskelet sisteminde ise;
• Kemik mineral kaybının artması,
• Kemik yıkım hızında artış,
• Kas tonüsünde azalma,
• Eklem mobilitesinin azalması,
• Eklem sıvısının azalması,
• Eklem kıkırdaklarında aşınma,
• Kas kütlesinin azalması gibi fizyolojik değişiklikler görülür.

Doğru cevap B seçeneğidir.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kalp yetersizliği belirti ve bulguları arasında;
• Solunum güçlüğü
• Solukluk
• Yorgunluk
• Öksürük ve/veya balgam
• El ve ayaklarda soğukluk
• Damarlarda dolgunluk
• Ödem ve kilo alma
• Tırnaklarda morarma
• Çarpıntı
• Etkilenen organa bağlı değişiklikler, örneğin serebral fonksiyon bozuklukları yer
almaktadır.

Doğru cevap E seçeneğidir.

Kalp yetersizliği olan yaşlı bireyin evde bakımında dikkat edilmesi gereken bakım ilkeleri aşağıda belirtilmiştir.
• Fiziksel bakımı sağlanmalıdır. Kendi yapabiliyorsa öz bakımını yapması konusunda desteklenmelidir. Eğer öz bakım gereksinimlerini karşılamada sıkıntı yaşıyorsa öz bakımı gerçekleştirilmelidir. Öz bakım kapsamında hijyene dikkat edilmeli,
el, ağız, yüz ve tüm beden gibi bölgelerin temiz ve bakımlı olması sağlanmalıdır.
Ödem olan cilt gergin olması nedeniyle yara oluşumuna yatkındır. Cilt temizliği
sağlanırken enfeksiyondan korunma amacıyla tahriş olmamasına dikkat edilmelidir. Ödemli cildin nemi sağlanmalı ancak ıslak olmamalıdır. Islak cilt enfekte olmaya yatkındır. Cildin nemlendirilmesinde uygun kremler kullanılmalıdır. Ödemli cildi tahriş edici tüm uygulamalardan kaçınılmalıdır.
• Kalp yetersizliğine uygun yaşam tarzı düzenlemeleri sağlanmalıdır. Tuzsuz diyet,
sigara ve alkolden kaçınma, fiziksel hareketin kapasitesi dahilinde sağlanması,
stresle başa çıkma, kilonun normal sınırlarda sürdürülmesi gibi uygulamalar desteklenmelidir.
• Eğer yaşlı bireyin sıvı kısıtlaması varsa kısıtlılığı dahilinde sıvı alımı kontrol edilmelidir.
• Kilo takibi yapılmasının asıl nedeni ödeme bağlı sıvı tutulumunun ciddi düzeyde
artmasıdır. Günlük kilo ölçümü yapılmalı ve kaydedilmelidir. Kilo izlemi günün
aynı saatinde aynı tartı ile aynı elbiselerle aç ve boşaltım gereksinimi karşılanmış
olarak evin aynı zemininde yapılmalıdır.
• Yaşlı bireyin daha fazla ve çabuk yorulduğu da dikkate alınarak kalp yetersizliği
tablosunda dinlenmesine sık sık fırsat tanınmalıdır.
• Kalp yetersizliği olan yaşlı solunum sıkıntısı yaşayabileceği için solunumu rahatlatıcı şekillerde desteklenmelidir. Örneğin;
• Solunum sıkıntısının engellenmesi için yaşlının yorulmamasına dikkat edilmelidir.
• Evde oksijen tedavisi veriliyorsa; oksijen uygulama tekniklerine uyulmalı ve
gereksiz oksijen uygulamasında solunum baskılanabileceği için oksijen doz ve
süresi aşılmamalıdır.
• Oksijenden gözleri korumalı ve cilt bakımı sağlanmalıdır. Fazla oksijen uygulamaları ciltte kuruluk yaratabileceği için cildin nemlendirilmesi ve bakımı önem
kazanmaktadır.
• Kalp yetersizliği olan yaşlının solunumunda sayı, derinlik ve ses gibi özellikler bakımından değişiklikler olduğunda hekime bildirilmelidir.
• Kalp yetersizliği olan yaşlının evde bakımında solunum dışında, kan basıncı, vücut
ısısı da izlenmeli ve kaydedilmelidir. Bu bulgularda değişiklik olduğunda ilgili sağlık profesyoneline bilgi verilmelidir.
• Yaşlı bireyin göğüs, kol, sırt ağrısı, bayılma, solunum sıkıntısı ve bilinç değişikliği
gibi herhangi bir ANİ ve CİDDİ semptom yaşaması durumunda ACİL olarak sağlık kuruluşuna başvurması sağlanmalıdır.
• Evde bakımda ev düzenlemesi yaşlının yorgunluk ve güçsüzlük durumu dikkate
alınarak yapılmalıdır. Sık kullandığı eşyalar yaşlının yakınına konmalı ve yürüteç
gibi destek cihazları kullanması sağlanmalıdır.
• Kalp yetersizliği olan yaşlı bireyin semptomlarına ve ilaç kullanımına bağlı olarak
düşme riski artmaktadır. Bireyi düşmelerden koruyabilecek zeminin kaygan olmaması, aydınlatmanın yeterli olması gibi tüm koruyucu önlemler alınmalıdır.
• İlaçların doğru dozda ve doğru şekilde kullanıldığından emin olunmalıdır. İlaç
kullanımı konusunda yaşlı bireyde unutkanlık vb. nedenler nedeniyle aksaklıklar
yaşanabilmekte ya da ilaçlarına uyum sağlamadıkları için ilaçlar alınmamaktadır.
Bu konuda aile ve yakınlarına farkındalık sağlanmalı ev izlemlerinde DİKKATLİ
olunmalıdır.
• İlaç kullanımı sırasında karşılaşılabilecek bazı sorunlara karşı dikkatli olunmalıdır.
• Çarpıntı,

• Kan basıncı (hipotansiyon / hipertansiyon) değişiklikleri,
• Baş dönmesi,
• Bayılma gibi ilaçların önemli yan etkileri bilinmeli ve geliştiğinde hekime bildirilmelidir.
• Örneğin digoksin grubu (miyokardı destekler) ilaçların yaşlılık döneminde
ZEHİRLENMELERE kolay yol açabileceği bilinmelidir. İlaç kullanımlarından
sonra
• Renkli haleler görme,
• Bulantı, kusma gibi belirtiler gelişmesi zehirlenme belirtilerini akla getirmeli ve sağlık kuruluşuna acilen başvurulmalıdır.
• Ayrıca aile ya da birlikte yaşanılan kişiler için polifarmasi

Doğru cevap B seçeneğidir.

Osteoartrit, belirti ve bulguları arasında;
• Ağrı
• Sabah katılığı
• Hareket kısıtlılığı
• Eklem şişliği
• Krepitasyon (eklemden ses duyulması)
• Eklemde boşalma hissi yer almaktadır.

Doğru Cevap A'dır.

Kilo takibi yapılmasının asıl nedeni ödeme bağlı sıvı tutulumunun ciddi düzeyde
artmasıdır. Günlük kilo ölçümü yapılmalı ve kaydedilmelidir. Kilo izlemi günün
aynı saatinde aynı tartı ile aynı elbiselerle aç ve boşaltım gereksinimi karşılanmış
olarak evin aynı zemininde yapılmalıdır. Doğru Cevap C'dir.

Digoksin grubu (miyokardı destekler) ilaçların yaşlılık döneminde
ZEHİRLENMELERE kolay yol açabileceği bilinmelidir. İlaç kullanımlarından
sonra
• Renkli haleler görme,
• Bulantı, kusma gibi belirtiler gelişmesi zehirlenme belirtilerini akla getirmeli ve sağlık kuruluşuna acilen başvurulmalıdır. Doğru Cevap B'dir.

En sık karşılaşılan eklem hastalıkları arasındadır. Bu hastalık yavaş ilerler, inflamasyonsuzdur, eklem harabiyeti yapar ve eklem açıklığında daralma, fonksiyonel kayıpla kendini gösterir. Osteoartrit, eklem kıkırdağı ve subkondrial yıkımın artması sonucu yıkım ve onarım arasındaki dengenin bozulması sonucu gelişmektedir. Bu hastalıkta sorun sadece kıkırdak dokuda değil kemik doku ve tüm eklemi kapsayacak derecede yapılardadır. Osteoartrit, sinovyal eklemi oluşturan kıkırdak, subkondrial kemik, sinovyal doku, bağlar, kapsül ve kaslar gibi tüm yapıları tutar ve eklem kıkırdağının kaybı, kemik şeklinin bozulması ve osteofitlerin (eklem kemik ara yüzeylerinde gelişen kemiksi yapılar) gelişimini kapsamaktadır. Eklem kıkırdağının bozulması kemiklerin birbirine sürtmesine neden olur ki bu da şiddetli ağrı yapmaktadır. Doğru Cevap C'dir.

Osteoartrit tedavisinde ilaçlı (farmakolojik) ve/veya ilaçsız (nonfarmakolojik) yöntemlere başvurulmaktadır. Osteoartiritin ilaçlı tedavisinde parasetamol, nonsteroidal anti inflamatuar ajanlar (NSAİ), opioid, steroid, hiyaluronan, kapseisin gibi ilaçlara yer verilmektedir. Doğru Cevap E'dir.

İlaç kullanımı sırasında karşılaşılabilecek bazı sorunlara karşı dikkatli olunmalıdır.
Bazı ağrı kesici ilaçlar örneğin NSAİ’ler mide vb. organlarda kanamaya neden olabileceği için kanamaya karşı dikkatli olunmalı ve farkındalık sağlanmalıdır. Gereksiz analjezik (ağrı kesici) ilaç kullanımları sınırlandırılmalıdır. Doğru Cevap C'dir.

Hipertansiyonu olan yaşlı bireye bakım verirken komplikasyonlar bakımından
uyanık olunmalıdır.
• Hissizlik,
• Ciddi baş ağrısı,
• Baş dönmesi,
• Uyuşma,
• Uyku hali,
• Görme ve duyma değişiklikleri,
• Yorgunluk,
• Nefes darlığı,
• İdrar çıkışında değişiklikler,
• Çarpıntı,
• Bayılma (senkop) gibi ve ACİL durumlarda sağlık kuruluşuna başvurulması
sağlanmalıdır. Doğru Cevap A'dır.

Ameliyat (Cerrahi Girişim): Bireyde ilaçla tedavi edilemeyen tıkanıklık, yaralanma, kanama ve şok gibi durumlarda ağrı ve acıyı azaltmak, bireyin yaşam kalitesini artırmak, yaşam süresini uzatmak amacıyla yapılan tedavi edici girişimlerdir.

Girişimin büyüklüğü (açık kalp ameliyatı gibi),sağlık bakım ekibinin yeterliliği, evde bakım olanaklarının varlığı, ileri yaş, bireyin şişman ya da zayıf olması, hareketsiz yaşam, yetersiz beslenme, hormonal bozukluklar, hastanın psikolojik durumu, alkol ya da ilaç kullanımı, kronik hastalıkların varlığı, geçmişte cerrahi girişim deneyimi olumsuz deneyime sahip olma gibi faktörler cerrahi açıdan risk faktörleridir.