EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 16

İshal durumunda az az, sık sık yemek yeme, süt ve süt ürünlerinden kaçınma, baharatlı, kafeinli, gazlı, alkol içeren içeceklerin kısıtlanması, lif ve yağ oranı yüksek besinler tüketilmemesi önemlidir. Hastada ishal geliştiğinde günde en az 3 litre sıvı tüketilmesine dikkat edilmelidir.

Ameliyat bireyde ilaçla tedavi edilemeyen tıkanıklık, yaralanma, kanama ve şok gibi durumlarda ağrı ve acıyı azaltmak, bireyin yaşam kalitesini artırmak, yaşam süresini uzatmak amacıyla yapılan tedavi edici girişimlerdir.

Yaşlanma ile birlikte kalbin ağırlığı artar, boyutları küçülür (Hipertansiyon ve kalp hastaları hariç), kalp hızı düşer, miyokard esnekliği azalır, kalbin pompalama yeteneği %1 azalır, periferik vasküler direnç artar, kan basıncı yükselir ve hipertansiyon (kan basıncının 140/90 mmHg üzerinde olması durumu) sorunu vardır.

Ameliyat (Cerrahi Girişim): Bireyde ilaçla tedavi edilemeyen tıkanıklık, yaralanma, kanama ve şok gibi durumlarda ağrı ve acıyı azaltmak, bireyin yaşam kalitesini artırmak, yaşam süresini uzatmak amacıyla yapılan tedavi edici girişimlerdir.

Hastanın bir bölgesinde bir yaranın kapatılması ya da dikiş atılması gerektiğinde
uygulanan işlem lokal anestezidir. Diş çekimi işleminde bölgesel anestezi uygulanması lokal anesteziye örnektir.
Hastada bilinç kaybı oluşturan, adale gevşemesi sağlayan, refleks kaybının olduğu
tüm organizmayı etkileyen işlem genel anestezidir.

Girişimin büyüklüğü (açık kalp ameliyatı gibi),sağlık bakım ekibinin yeterliliği, evde ba- kım olanaklarının varlığı, ileri yaş, bireyin şişman ya da zayıf olması, hareketsiz yaşam, yetersiz beslenme, hormonal bozukluklar, hastanın psikolojik durumu, alkol ya da ilaç kullanımı, kronik hastalıkların varlığı, geçmişte cerrahi girişim deneyimi olumsuz deneyime sahip olma gibi faktörler cerrahi açıdan risk faktörleridir.

Ameliyattan sonra hastanın kan basıncının, nabız sayısının ve dolgunluğunun, solunum sayısının ve şeklinin normal olup olmadığını değerlendirilir. Kan kaybı, sıvı-elektrolit dengesizlikleri, anestetiklere bağlı gelişen vazodilatasyon, yatak istirahati ve ağrının neden olduğu vazokonstrüksiyon hastanın kalp-damar sistemini etkileyebilir.

Yaşlanmaya bağlı diş çürümeleri ve kayıplarında artma, tat ve koku reseptörlerinde zayıflama, tükrük ve sindirim enzimlerinde azalma, özafagus hareketlerinde ve yutkunma organizasyonunda bozulma, mide mukozasında atrofi, mide boşalmasında hafif gecikme, mide asit salgısında azalma, ince bağırsak mukozası yüzey alanı ve boyunda kısalma (Ca+2 ve K+ emiliminde azalma), barsak mukozasında atrofi, mukozal bezlerde yapısal
bozukluklar, hem sirküler hem de longitidunel kas tabakalarında hipertrofi (konstipasyon), karaciğer büyüklüğünde ve kan akımında azalma, karaciğerde kolesterol sentezinde
artma, safra asidi sentezinde azalma (taş oluşumu riski), pankreasta yassılaşma, amilaz ve
lipaz enzimlerinde hafif azalma (yağ emilimi bozukluğu riski) görülür.

Skolyoz; omurganın göğüs ve bel bölgelerinde görülen yana doğru eğrilmesi durumudur.

Tromboflebit: Genellikle ameliyattan 7-14 gün sonra ortaya çıkar. Ameliyat sonrası gelişen dehidratasyon, kan akımının yavaşlamasına ve kanın pıhtılaşmasına neden olabilir. Uzun süre hareketsizlik ve şişmanlık da bu komplikasyonun gelişmesinde rol oynar. Tromboflebitin en büyük tehlikesi ven duvarından kopan pıhtının dolaşıma katılarak hastanın akciğer, kalp ya da beyin damarlarını tıkamasıdır

Bağırsak Hareketlerinin Durması (Paralitik ileus): Ameliyat sonrasında tüm hastalarda paralitik ileus anestezi, ameliyat esnasında batındaki organların ellenmesi, sıvıelektrolit dengesizlikleri ve ameliyat yarasının enfekte olması sonucu gelişebilen ciddi bir komplikasyondur. Yaşlıda bağırsak seslerinin olmayışı, hastanın gaz ve dışkı çıkarmaması yanında bazen kusma ile kendini gösteren ve yine ACİL BAKIM gerektiren önemli bir
komplikasyondur. Bu durumda yaşlı hastaya ağızdan hiçbir şey verilmez. Nazogastrik tüp yerleştirilip, sakşına bağlanır, IV mayi takılır. Elektrolit dengesizliği için sıvı tedavisine başlanır. Bu komplikasyonun önlenmesinde, abdominal distansiyonu ortadan kaldırılmasında hastanın erken mobilize edilmesi son derece önemlidir.

İdeal bir pansuman; eksuda ile nemli ortam oluşturmalı, toksik kimyasal madde içermemeli, iyileşme için gerekli sıcaklığı sağlamalı, sık sık gereksiz pansuman değişimine yol açarak rahatsızlık vermemelidir. Pansuman materyalleri öncelikli fonksiyonlarına göre Tablo 7.1’deki gibi gruplandırılmaktadır.

Yara bakımına yönelik uygulamalar şu şekildedir;
• Bakımın başlangıcında genel bir yara değerlendirilmesi yapılmalıdır, her ziyarette kontrol edilmelidir.

• Yara bakımı pansumanın çıkarılması, yaranın temizlenmesi ya da debritmanının yapılması, yaranın gözlenmesi, kendi kendine bakım için eğitim verilmesi ve uygulamanın öğretilmesi aşamalarını kapsamalıdır.

• Pansuman değiştirilirken aseptik tekniklere uyulmalıdır.

• Yara temizliğinde içilebilen musluk suyu, distile, şişe suyu ya da soğutulmuş su kullanılabilir.

• Hastanın değerlendirilmesi yapılırken iyileşmeyi geciktirebilecek diğer hastalıkları göz önünde bulundurulmalıdır.

Üriner sistem enfeksiyonlarının önlenmesine yönelik alınacak enfeksiyon kontrol önlemleri şu şekilde sıralanabilir;
• Sadece endikasyon durumunda katater takılmalıdır.
• Uygulama yapan kişi katater takma tekniği ve bakımı konusunda eğitimli olmalıdır.
• İşlem öncesi ve sonrası eller su ve sabunla yıkanmalıdır.
• Katater uygulanırken; aseptik teknik ve steril malzeme kullanılmalıdır.
• Hastaya özel olarak en uygun çaplı kateter seçilmelidir; kadınlar için 12-14 Ch ve erkekler için 14-16 Ch kateterler kullanılmalıdır (1 Charriere unit: 0.33 mm).
• Balonlu kateter kullanılmış ise 8-10 ml sıvı ile balon şişirilmelidir.
• Uygun sabitlemesi yapılmalıdır.
• Kapalı drenaj sistemi korunmalıdır. Drenaj torbası daima mesane düzeyi altında tutulmalı, yere değmemeli, torba belirli aralıklarla boşaltılmalı, sürekli bir akım sağlanmalıdır.

Yaşlanma ile birlikte genital sistemde atrofi ve mukozalarda kuruluk, üreme sistemi fonksiyonlarında gerileme, seksüel aktivitede azalma, böbrek kitlesinde azalma (%1 oranın- da özellikle korteks bölümünde), böbrek kan akımında azalma (kortekste), glomeruler filtrasyon hızında azalma, böbreğin idrarı konsantre ve dilüe etme yeteneğinde azalma, nefron fonksiyonunda azalma, renin-anjiotensin (kan basıncının düzenleyen hormonal ve damarsal mekanizma) ve aldosteron bedende sodyum tutulumunu sağlayan hormon aktivitesinde azalma, mesane kapasitesinde azalma, mesane kasılmasının zayıflaması ve idrar retansiyonu (idrarın mesaneden tam boşalamaması) görülür.

Tromboflebit: Genellikle ameliyattan 7-14 gün sonra ortaya çıkar. Ameliyat sonrası gelişen dehidratasyon, kan akımının yavaşlamasına ve kanın pıhtılaşmasına neden ola- bilir. Uzun süre hareketsizlik ve şişmanlık da bu komplikasyonun gelişmesinde rol oynar. Tromboflebitin en büyük tehlikesi ven duvarından kopan pıhtının dolaşıma katılarak has- tanın akciğer, kalp ya da beyin damarlarını tıkamasıdır. Tromboflebit daha çok femoral ve iliyak venlerde görülür. Ameliyat sonrası hastaya bacak egzersizlerinin yaptırılması hastanın erken dönemde ayağa kaldırılmasıyla bu risk ortadan kaldırılır.

Ameliyat sonrası uzun süre yatağa bağımlı olarak aynı pozisyonda yatılması, ödem, yetersiz beslenme, zayıflık, şişmanlık, derinin ter ve idrarla tahriş olması gibi nedenlerle basınç yarası gelişebilir. Bunu önlemek için havalı yatak kul- lanılır, yaşlı bireyin iki saatte bir pozisyonu değiştirilir, basınç noktaları gözlenir, losyonlar ile cildin kuruması önlenir ve mutlaka basınç yarası skalası ile hastanın gözlenmesi gereklidir.

Ameliyat sonrası deliryuma yol açan 5 önemli risk faktörü; ileri yaş, demans, görsel ve işitsel bozukluk, ağır hastalık ve enfeksiyondur.

Metastaz: Kanserli hücrelerin bulundukları yerden vücudun başka bölgelerine yayılmasıdır.

Karsinojen: Karsinojen: Kansere neden olabilen madde.