EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 13

Hidrokolloidler:

- Sıcak ve nemli ortam oluşturur

- Sıvı ve bakterileri sızdırmaz

- Granülasyon oluşumunu destekler

- Yarayı korur

TELE - SAĞLIK: Genellikle tedavi veya hastalığın önlenmesi, refahın teşviki için sağlıkla ilgili koruyucu, destekleyici ve iyileştirici uygulamaların, eğitim, hasta kayıtları ve elektronik sevk işlemleri gibi hizmetlerin hastalara evlerinde kurulmuş ağlar yardımıyla aktarılmasıdır. Dolayısıyla Tele-sağlık, tıp ve bakım hizmetlerinin uzaktan teknoloji kullanımı ile verilmesini içeren geniş bir terimdir.

Tele sağlık, Tele-tıp, Telemonitoring (Uzaktan gözetleme), Telecoaching, Tele rehabilitasyon ve Telekonsültasyon gibi hizmetleri kapsamaktadır (UniversityofHull, 2014).

Suyocon hasta altı temizleme robotu yatağa bağımlı yaşlı hastalar için üretilmiştir. İdrar ve gaita boşaltımını otomatik olarak algılar ve temizleme işlemini başlatır. Hastayı temizleme süresi, yıkama ve kurulama dahil maksimum 4 dakikadır. Sonrasında en uygun bakım modu ile yıkama ve kurulama işlemini yapar. Filtreleri sayesinde koku oluşturmaz. Güvenlik ve koruma özellikleri vardır. Su haznesi alt limit, atık haznesi üst limit, yıkama suyu aşırı sıcaklığı, aşırı kurutma sıcaklığı, arıza, sızıntı ve taşma alarmları ile güvenli bir şekilde kullanılır.

Tele–Koçluk: Telefon tabanlı sigara bırakma desteği uygulaması gibi ihtiyaç, davranış değiştirme ya da rehabilitasyon değerlendirmesini desteklemek için yapılandırılmış telefon desteği kullanılmasıdır. Yaşlı nüfusun artması, köyden kente göç, kırsal yerleşim alanlarının fazlalığı ve dağınık yapıya sahip olması, yeterli uzman, sağlık personeli yetiştirmeyi ve kırsal alana kaliteli sağlık hizmeti ulaştırılmasını zorlaştırmaktadır. Kablosuz teknolojiler ile sağlık hizmetlerinin sağlık merkezi dışında da verilebilmesi mümkün olmaktadır. Bu yenilikçi platformlar, ev içi bakımı organize etmek, güvenli ve etkili tutmak için büyük yardımcılardır. Özellikleri programdan programa değişse de; tipik özellikler arasında ilaç tabloları hazırlama, evi güvenli kılmak için ipuçları ve pek çok sağlık kaynağına ulaşım yer almaktadır.

Sağlık hizmetlerinde klinik uygulamaların, tedavi ve hasta takibinde kullanımını içeren, sağlık hizmetlerinin sunumu sırasında iletişim ve bilişim teknolojilerinin kullanıldığı yöntemlere denir. Kırsal ve uzak bölgelerde yaşayan insanlara yeterli sağlık hizmeti sunumunun sağlanması uzun zamandır süregelen zorlu bir iştir. Tele
konsültasyon bu noktada devreye girerek kırsal kesimde yaşayan insanların sağlık erişimlerindeki yetersizlikleri en aza indirgemektedir.

EVDE SAĞLIK HİZMETİ SUNUMUNDA TEKNOLOJİ KULLANIMININ YAŞLIYA OLUMLU YÖNLERİ

I- Yaşam kalitesini ve genel sağlığı artırması, hastalıkların teşhis, takip, bakım ve tedavilerinde bakım sunuculara ve sağlık çalışanlarına kolaylık sağlaması, bakım personeli üzerindeki yükü azaltma potansiyeline sahip olması açısından önem taşımaktadır. Bakım veren kişide bakımını üstlendiği kişiden dolayı ortaya çıkan; psikolojik sıkıntı, sağlık problemleri, aile ilişkilerinin bozulması, kontrolün kendinde olmadığı duygusu gibi olumsuz objektif ve sübjektif sonuçlara “bakım yükü” denilmektedir. 

II- Evde Bakım ve Kronik Hastalıkların Takibi İçin Mobil Teknoloji projesi ile unutmadan kaynaklı veri kayıplarının önüne geçilecek, zaman kayıpları engellenecek ve bireyin sağlık verilerinin hekime anlık olarak ulaştırılması sağlanarak, özellikle kronik hastalıkların takibi kolaylaşacaktır.

III- “Geronteknoloji” olarak da bilinen “Bilgi ve İletişim Teknolojisinin Yaşlılıkta Uygun Kullanımı” ile bakım vericilerin stresi azaltılmaktadır. Webcam, görüntülü telefon gibi sistemler; internet üzerinden bakım personeli, yaşlılar ve yakınları arasındaki iletişimi sağlamak için eklenebilmektedir. Hafif demans ve bilişsel sorunları olan yaşlıların Özbakım ve Bağımsız Yaşamları için Akıllı Sistem (ISISEMD) projesi kapsamında yaşlıların ev destek hizmetlerinin bakım verenlerde kafalarının rahat olmasını sağladığı, onlarda güven oluşturduğu, ilgi alanları için serbest zaman ve kendi kişisel yaşamları için özgürlük kazandırdığı belirtilmektedir. Sistem hastanın yemek, ilaç alma vb. günlük ritimlerini, ne yapıp ne yapmadığını hatırlatmada ve verdiği bilgileri doğrulatmada kullanılabilmektedir. 

IV- E-Sağlık uygulamaları hasta kayıtlarının bilgisayar ortamında tutulmasından, bazı hastalıkların uzak mesafelerden bilgisayar ve iletişim teknolojileri kullanılarak takibine kadar hastalıkların tedavi ve izlem sürecini kolaylaştıran, sağlık çalışanlarının iş yükünü azaltan ve bakım sağlayıcılara destek olan birçok uygulamayı içermektedir.

Ayrıca Teknolojiyi kullanan yaşlılar için bir takım engeller de söz konusudur.

1. Yaşa bağlı engeller: Görme kusuru, el becerisi ve hareketliliğine ilişkin sorunlar, anlama ve kavrama güçlüğü, algıda sınırlılık gibi. Örneğin Turkcell 65 yaş üstü insanlar için kolay kullanıma sahip akıllı telefon T40 ve T50 ile cevap verilmektedir.

2. Teknolojinin özellikleri: Karmaşıklık, küçük yazılar, teknik terimler, bazı teknolojik yeniliklerin çalışmaması ya da kolay olmasına bağlı olan sıkıntılar gibi.

3. Tutum: Teknolojinin tehlikeli, pahalı, karmaşık, şaşırtıcı, öğrenmesi güç olduğuna ilişkin algı.

4. Eğitim ve destek konuları: Eğitim almaya ilişkin mali engeller ve eğitim olanaklarının yoksunluğu, öğrenme süresince yeterli desteği ve eğitimcileri sağlamaya yönelik kaliteli eğitim olanaklarının yoksunluğu gibi.

5. Maliyet: Gelirin kısıtlı olması nedeniyle teknolojik ürünleri satın alamama, kullanamama ya da bu ürünlere ulaşamama gibi. Henüz çok az sayıda yaşlı insan böylesi sistemlere sahip.

Yaşa bağlı engeller: Görme kusuru, el becerisi ve hareketliliğine ilişkin sorunlar, anlama ve kavrama güçlüğü, algıda sınırlılık gibi. Örneğin Turkcell 65 yaş üstü insanlar için kolay kullanıma sahip akıllı telefon T40 ve T50 ile cevap verilmektedir.

Tutum: Teknolojinin tehlikeli, pahalı, karmaşık, şaşırtıcı, öğrenmesi güç olduğuna ilişkin algı.

TELE TIP: Elektronik iletişim sistemlerini kullanarak sağlık hizmetlerinin uzak mesafelere taşınmasını ifade etmektedir. Türkiye’de 2003 yılında başlatılan e-dönüşüm Türkiye projesinde Sağlık Bakanlığı, merkezi hastane randevu sistemi, e-reçete, elektronik sevk sistemi, aile hekimliği bilgi sistemi, elektronik kimlik kartı gibi projeler ile eylem planına başlanmıştır. Tele-tıp uygulamaları kapsamında, e-radyoloji projesi ile radyolojik görüntüler tek bir veri merkezinde arşivlenebilmekte ve kullanıcıların internet üzerinden erişimine izin vermektedir. Doğru cevap B seçeneğidir.

Geronteknoloji, tele-monitoring, internet tabanlı ev bakım sistemleri, gözetim sistemleri, ev tabanlı görüntüleme, uzaktan izlem, etkinlik tanıma sistemi, küresel konumlandırma sistemi, akıllı ev bakım sistemleri, akıllı evler gibi değişik isimlerle adlandırılmıştır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Almanya Federal Eğitim ve Araştırma Bakanlığı tarafından desteklenen bileşik proje “sensFloor”, locate solution GmbH tarafından sunulan Home-monitoring adlı bir sistemdir. Bu sistem ile Danimarka, Finlandiya, Yunanistan ve İngiltere’de Akıllı Sistem (ISISEMD) projesi kapsamında Küresel Konumlandırma Sistemi (GPS) ile yaşlının normal yaşamındaki hareket/ hareketsizlik döngüsündeki farklılığı belirlemek üzerine kurgulanmaktadır. “SensFloor” halı, laminat veya parke döşemelerin altına serilen bir çeşit taban döşemesi geliştirilmiştir. Bu döşeme, algılayıcılar aracılığıyla orada oturan kişinin hareketlerini analiz ediyor. Gerekli durumlarda, örneğin birisi düşüp tekrar ayağa kalkamadığında veya konutun içinde uzunca süre hareket etmediğinde bir alarmı harekete geçiriyor. Bulunduğu mekanı ve eşyaların yerini tespit etmek, bir odanın sıcaklığını ve aydınlığını anlamak mümkün oluyor. Doğru cevap A seçeneğidir.

Sevgi İzi ise milyonlarca kişinin hobisi olan dövmeden yola çıkılarak hayata geçirildi. Yakınlarının kaybolmasından endişe eden aileler, iletişim adres ve telefonlarıyla www.benibuldular.com sitesine başvurup formu dolduracak. Site kendilerine bir numara verecek.  Bu numara kaybolmasından endişe edilen kişinin sol koluna işlenecek. O kişi kaybolduğunda kolundaki bu Sevgi İzi onun güvencesi olacak. Şu ana kadar koluna dövme yapılanlar hayli mutlular. Doğru cevap B seçeneğidir.

iPhone üzerinden idrar tahlili yapan uygulama: uChek isimli uygulama App Store üzerinden indirmeye sunuldu. iOS 5.1 ve üzeri işletim sistemli iOS’li cihazlar ile uyumlu olan uygulama idrar tahlili almanıza olanak tanıyor. Bunun için ilk önce idrar örneği almanız ve bu işlem için bir ölçüm çubuğu kullanmanız gerekiyor. İki saniyelik idrar ölçümünün ardından uygulama ile birlikte satılan mat üzerine ölçüm çubuğunu yerleştiriyorsunuz. Üzerine kübik bir obje konularak iPhone kamerası ile fotoğrafını çektikten sonra idrarda glikoz, protein ve nitrat gibi 12 farklı unsuru test edebiliyorsunuz. Testlerin sonucu, çubuğun aldığı renk ve uygulamanın içerisinde yer alan renk tablosu üzerinden elde ediliyor. Doğru cevap D seçeneğidir.

Suyocon hasta altı temizleme robotu yatağa bağımlı yaşlı hastalar için üretilmiştir. İdrar ve gaita boşaltımını otomatik olarak algılar ve temizleme işlemini başlatır. Hastayı temizleme süresi, yıkama ve kurulama dahil maksimum 4 dakikadır. Sonrasında en uygun bakım modu ile yıkama ve kurulama işlemini yapar. Filtreleri sayesinde koku
oluşturmaz. Güvenlik ve koruma özellikleri vardır. Su haznesi alt limit, atık haznesi üst limit, yıkama suyu aşırı sıcaklığı, aşırı kurutma sıcaklığı, arıza, sızıntı ve taşma alarmları ile güvenli bir şekilde kullanılır. Yıkama suyu sıcaklığı, yıkama süresi, kurulama sıcaklığı ve kurulama süresi ayarlanabilir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Toyota 2013 yılından bu güne hastalardan ziyade hasta bakıcıları hedef alan RIBA II gibi, hastayı bir konumdan başka bir konuma örneğin yatağından tuvaletine taşıma görevini veren robotları hayata geçiriyor. Doğru cevap A seçeneğidir.

Japonya’da geliştirilen Robovie-II adındaki robot, süpermarket alışverişi yapan yaşlı müşterilere yardım için tasarlanmıştır. Robot, müşterinin önceden hazırladığı alışveriş listesine ağ bağlantısı ile erişerek, sesli olarak değişik tavsiyelerde bulunuyor, alışveriş sepetini taşıyor, müşteriyi market içinde takip edebiliyor. Doğru cevap C seçeneğidir.

Japonya’ da üretilen ve ‘şefkat robotu’ denilen Paro’nun tasarımı önce yavru fok balığı gibi ise de yeni versiyonu çocuğu andırıyor. Paro’nun iri gözleri insanda içgüdüsel olarak koruma-kollama-sevme arzusu uyandırıyor. Robot sensörleri sayesinde ısıyı ölçüyor, dokunma-okşamalara anlam yüklüyor, sayabiliyor, analiz yapabiliyor. Paro, kendisine dokunan kişinin niyetini dokunuşundan anlayarak davranışlarını ayarlıyor. Mesela gözlerini kırpıştırarak daha fazla iletişim-temas talebinde bulunuyor, ilgisiz kaldığında biraz daha geri planda durup hareketlerini kısıtlıyor. Doğru cevap A seçeneğidir.