EVDE YAŞLI BAKIM HİZMETLERİ - Deneme Sınavı - 6

DM’un mortalite oranı Avrupa ülkelerinde %1-3 arasında, Amerika’da %3 ve ülkemizde %2’dir.

Yaşlıda diabetes mellitusa yatkınlığa sebep olarak; genetik yapı, yaşlanmayla
insülin salgısında azalma, insülin direnci gelişimi, yaşlıda yağ dokusunun artması, fiziksel aktivitenin azalması, ilaçlar (tiyazid, glukokortikoid vb.) gibi faktörler ve bunların bir arada bulunması sayılabilir.

Diabetes Mellitus Tanı Kriterleri: DM tanısı konulmasında aşağıdaki kriterlere uyulur
Açlık plazma glukozu (AKŞ: Açlık kan şekeri) ölçümü: 8 saat ve üzeri aç kalma sonrası kan tahlili yapılır. Tek ölçüm yeterli değildir. Ayrı günlerde yapılmış en az 2 kan tahlili bulunmalıdır. 100mg/dl’den düşük çıkan sonuçlar normal glukoz toleransı olarak değerlendirilir. 100-125mg/dl aralığı diyabet öncesi olarak kabul edilir. 126 mg/dl ve yukarısındaki değerler ise diabetes mellitus olarak tanı alır.
Oral glukoz tolerans testi (OGTT): Açlık kan şekeri ölçümü için örnek alındıktan
sonra 250 ml su içerisinde 75 gram glukoz eritilir. OGTT uygulanacak kişiye içirilir. 2 saat sonra kan şekeri ölçülür. 140 mg/dl’den küçük bir değer çıkarsa normal kabul edilir. 140- 199 mg/dl aralığı diyabet öncesi olarak değerlendirilir. 200 mg/dl ve daha büyük değerler ise diabetes mellitus olarak yorumlanır. Bu tahlil için de yine tek ölçüm yeterli değildir.Farklı bir günde ikinci bir ölçüm ile sağlaması yapılmalıdır. Rastgele plazma glukoz ölçümü: Günün herhangi bir zamanında rastgele kan şekeri ölçümü yapılır. 200 mg/dl ve üzerindeki değerler diabetes mellitus teşhisine götürür. Diğer iki tahlilde olduğu gibi ayrı bir günde ikinci bir ölçüm gerekmektedir. HbA1c ölçümü: Kan tahlili ile değerlendirilir. HbA1c, kandaki glukozun eritrositlerde bulunan hemoglobin ile etkileşmesi sonucu oluşur. Kanda oksijen taşınmasını sağlayan bir proteindir.

Hipoglisemi (kan şekeri düşüklüğü): Yaşlı diyabet hastalarında sıklıkla yaşanılan ve acil müdahale edilmesini gerektiren durumlardandır. Belirtileri: Açlık hissi, aşırı terleme ve huzursuzluk, güçsüzlük, çarpıntı/titreme, baş ağrısı, bulanık görme, sinirlilik/zihin bulanıklığı, uyku hali ve bayılma/bilinç kaybıdır.

Amfizem: Alveol denilen hava keselerinin duvarlarının yıkımı ile meydana gelen bir hastalıktır. Duvar yıkımı hava boşluklarının anormal ve kalıcı şekilde genişlemesine ve akciğer esnekliğinin kaybolmasına yol açar. Sonuç olarak küçük hava yollarında tıkanmalar meydana gelir.

KOAH Gelişimine Neden Olan Faktörler
KOAH gelişimine neden olan faktörler aşağıda verilmiştir:
Tütün: KOAH gelişiminde en önemli risk faktörü sigara içimidir. Gelişmiş ülkelerde KOAH gelişiminden %80-90 oranında sigara kullanımının sorumlu olduğu bildirilmektedir. Sigara içenlerde içmeyenlere oranla KOAH gelişiminde belirgin artış olmaktadır (sigara kullananlarda 9-30 kat daha sık KOAH gelişmektedir).
Hava kirliliği: Kronik bronşit ve amfizem hava kirliliği olan ve endüstri bölgelerinde yaşayan insanlarda daha sık olarak görülmektedir. Bu da hava kirliliğinin KOAH gelişiminde önemli bir faktör olduğunu göstermektedir.
Mesleksel faktörler: İşyerinde endüstriyel gazlar, dumanlar ve tozlarla temas içinde olan kişilerde KOAH gelişimi daha sık görülmektedir. Madenlerde, ağaç sanayiinde, metal işlerinde, ulaşım sektöründe, inşaat ve boya iş gruplarında, yem sanayiinde ve tarımla uğraşanlarda KOAH gelişme riski yüksektir.
Sosyoekonomik koşullar: Hijyenik şartların iyi olmadığı evlerde ve bölgelerde yaşayan insanlarda KOAH gelişme oranı artmaktadır. Kişilerin eğitim düzeyleri de KOAH gelişiminde önem taşımaktadır.
Solunum yolu enfeksiyonları: Çocukluk çağında geçirilen solunum yolu enfeksiyonlarının ileride gelişecek KOAH için uygun zemin hazırladığını, buna diğer faktörlerin de ilave olması ile KOAH gelişme sıklığının arttığını gösteren çalışmalar mevcuttur.

KBH, böbrekleri hasara uğratan ve böbreklerin normal görevlerini (kanı zararlı maddelerden temizleme, vücut sıvı dengesini sağlama, tansiyonu düzenleme ve hormon yapımı gibi) yapmasını engelleyen uzun süreli bir hastalıktır. Bu hastalığın teşhisi için üç aydan daha uzun süren idrar albumin atılımı artışı ve/veya böbrek fonksiyonunda önemli azalması (glomerüler filtrasyon hızı; GFH azalması) ile konulur. Bu hastalık tansiyon yüksekliği, kansızlık, kemik hastalığı ve kalp-damar hastalıkları gibi komplikasyonlara yol açabilir.

Aşağıda yer alan gruplarda görülme riski daha yüksektir;
• Şeker hastalığı olanlar
• Tansiyon yüksekliği olanlar
• Şişmanlar (obezler)
• Yaşlılar
• Ailesinde diyabet, hipertansiyon ve böbrek hastalığı bulunanlar
• Sigara içenler

Kaşıntı: Yüksek miktardaki ürenin deri yoluyla atılması sonucu hastada görülen rahatsız edici bir sorundur. Yaşlının cildinin sık sık temizlenmesi, sık banyo yaptırılması, tırnakların kısa kesilmesi ve cildin nemlendirilmesi önerilir. Cilt bütünlüğünün korunması enfeksiyon gelişim riskini azaltacaktır. Hastada görülen kaşıntı sorununun giderilmesinde hastanın doktoru ve evde bakım hemşiresi ile işbirliği yapılması gerekir

HbA1c ölçümü: Kan tahlili ile değerlendirilir. HbA1c, kandaki glukozun eritrositlerde bulunan hemoglobin ile etkileşmesi sonucu oluşur. Kanda oksijen taşınmasını sağlayan bir proteindir. Kan glukoz düzeyi arttığı oranda HbA1c de artar. Son 3 aylık dönemdeki kan glukoz düzeyini anlamamıza yardımcı olur. %6,5 ve daha büyük değerler ölçülmesi durumunda diabetes mellitus teşhisine ulaşılır. HbA1c ölçümü için günümüzde kullanılan testler tamamen standardize olmadığı için bu tetkikin diabetes mellitus tanısında kullanımı net değildir. HbA1c diyabet teşhisi konmuş hastaların takibinde de öneme sahiptir. Uygulanan tedavinin başarısı ile ilgili bilgi vermektedir. HbA1c 6 - 7 ise hasta rahatsızlığını iyi kontrol ediyor. HbA1c % 7 - 8 iste hasta kan glukozunu orta düzeyde kontrol
ediyor. HbA1c % 8 - 9 ise hasta şekerini kötü kontrol ediyor.

Ülkemizde ölümlerin yüzde 75’ini bulaşıcı olmayan hastalıklar oluşturmaktadır

İnmeye bağlı belirtileri şöyle sıralayabiliriz;
• Travmaya bağlı olmaksızın ani gelişen bilinç kaybı
• Aniden yüzde, kolda veya bacakta gelişen kısmi veya tam uyuşukluk ve hareket
ettirememe
• Ani gelişen görme bozukluğu veya kaybı
• Aniden oluşan konuşma bozukluğu
• Daha önce yaşanmamış ani şiddetli baş ağrısı

İskemik inmede, olay üç saati geçmemiş ise trombolitik tedavi uygulanır. Bunun uygulanamadığı durumlar için antikoagülan tedavi önerilir. Tedavide kullanılan genel prensipler;
• Tansiyon kontrolü,
• Solunum desteği,
• Kan şekeri düzenlenmesi,
• Hipertermiyi önleme,
• Antiödem tedavisi,
• Yutma fonksiyonunun değerlendirilmesi

• Yutma güçlüğü,
• Beden hijyen gereksinimini karşılamada yetersiz kalmak,
• Beslenme yetersizliği,
• Hareket kısıtlılığı,
• Felçli tarafın kullanılmamasına bağlı sorunlar,
• İdrar ve gaita inkontinansı (kaçırma),
• İletişim kurma sorunu, konuşamama ya da kendini ifade etme yetersizliği,
• İlaçlarını kullanma bilgisine sahip olmama,
• İdrar boşaltımında bozulma,
• Yaralanma riski (düşme, yanma vb,)
• Besinleri aspire etme riskidir.

• Hafıza sorunları
• Düşünme ve nedenselleştirme zorluğu
• Karar vermede güçlük,
• Kelime bulma güçlüğü,
• Aritmetik işlemlerde güçlük,
• Kişilik ve davranış değişiklikleri,
• Kaybolmalar,
• Eskiden kolaylıkla yapabildiği işlevleri yapma güçlüğü

Hipertansiyon, diyabet, kalp hastalıkları, sigara içimi, yüksek kolesterol ve geçici iskemik ataklar inmeye neden olan risk faktörleri arasında yer alır.

Kanamalarının en önemli nedeni ise kontrol edilemeyen hipertansiyondur.

İnmenin kesin tanısı Bilgisayarlı Tomografi (BT), Magnetik Rezonans Görüntüleme
(MRG) gibi radyolojik görüntüleme teknikleri ile konur. Bunun yanı sıra ultrasonografi,
labarotuvar testlerine de bakılır.

Alzheimer Hastalığı; beynin, öncelikle hafıza olmak üzere, tüm bilişsel fonksiyonlarında
ilerleyici kayba neden olan ve mikroskopik olarak beyinde anormal protein depolanmasıyla karakterize bir hastalığıdır.

Yatağa bağımlı hastalarda gelişen fizyolojik değişimler beden sistemleri üzerinde kendini gösterir;
• Deri: uzun süre yatmaya bağlı basınç ülserleri (yatak yarası) gelişebilir.
• Kas-iskelet sistemi: kuvvetsizlik, sırt ağrısı, kontraktür, kemik erimesi.
• Kardiyovaskülersistem: Ortostatik hipotansiyon (kan basıncında düşme), kan pıhtılaşması, kalp yükünde artış.
• Solunum sistemi: göğüs kafesinde genişlemede azalmaya bağlı solunumun etkinliğinde ve gücünde azalma, buna bağlı pnömoni gelişme riski, sekresyon birikimi,
solunum asidozu.
• Sindirim sistemi: İştahsızlık, kabızlık