EV TEKNOLOJİSİ

Kullandıkları bilgisayar teknolojileri sayesinde akıllı evler sadece kendi içlerinde, ev içi sistemlerle iletişim kurmakla sınırlı kalmamaktadırlar. Gerekirse bu tip evler birbirleriyle ya da örnek olarak güvenlik ihlallerinde bağlı oldukları polis merkezleri gibi dış çevrelerle de otomasyon sistemleri sayesinde olarak iletişim kurabilmektedirler. Ayrıca iletişimleri bunlarla sınırlı kalmayıp, ev sahiplerinin ev içinde olduğu kadar, ev dışından da telefonları, cep telefonları ya da ya da internet aracılığıyla bilgisayarlarından verdikleri komutları da yerine getirebilmektedirler. Bu nedenle akıllı evleri sadece ev içine kapalı sistemler olarak görmeyip, ev dışına açık sistemler olarak da yorumlamak gerekir. Ayrıca farklı teknolojilerin bir evde bulunması ve ayrı ayrı çalışmaları bu evin bir akıllı ev olduğu anlamına gelmemektedir. Eğer evde kullanılan teknolojik cihazların bir bölümü ya da tamamı beraberce çalışabiliyorsa ya da bir merkezden kontrol edilebiliyorsa ve gerektiğinde ev içindeki bu merkezi sistem ev halkının yararı, ihtiyacı ve rahatı gibi durumlar açısından bu sistemleri belirli bir otomasyon dahilinde çalıştırıyorsa, bu durumda akıllı ev kavramından bahsedilmesi mümkündür. Örnek olarak, evin bir üyesi dışarıdaki bir işini bitirip eve gelirken, evdeki merkezi sisteme fırını yakmasını ve daha önceden içine koyduğu yiyecekleri pişirmesini iletebiliyorsa bu evin bir akıllı ev olduğu anlaşılabilir. Bu bilgilere göre doğru yanıt D şıkkıdır.

Akıllı ev teknolojileri söz konusu olduğunda temel olarak iki tür etkileşimli yapının ortaya çıktığı söylenebilir: Birincisi anlık etkileşimin olduğu isteklerdir. Bu istek yapılarının içinde ev halkından birinin yapılmasını istediği bir durumun akıllı ev tarafından hemen ya da kısa bir süre içinde yerine getirilmesidir. Örneğin bir kişi ışıkların yanması ya da sönmesi komutlarını yüksek sesle bildirebilir ve akıllı ev bunu hemen yerine getirebilir. İkincisi ise daha önceden yapılan ayarlar, etkileşimler doğrultusunda, çeşitli durumların akıllı evler tarafından anlık bir komuta ihtiyaç duymadan yerine getirilmesidir. Bu tür bir istek yapısı ev içi ısıtma sistemlerinde görülebilir. Ev halkından biri daha önceden evin iç ısısının ne olması gerektiğini belirlemiş olabilir. Bu durumda akıllı ev, eğer bir değişiklik yapılmazsa evin ısısını sürekli belirtilen ısıda tutmak için soğuk havalarda ısıtma sistemlerini, sıcak havalarda ise soğutma sistemlerini devreye sokacaktır. Bu işlemleri yerine getirmek için anlık etkileşimlere ihtiyaç duymayacaktır. Önceden kurulmuş etkileşimliliğin bir devamı olarak gereklilikler otomatik olarak yerine getirilecektir (Aslında burada da anlık bir etkileşim söz konusudur. Akıllı ev, insanlardan aldığı daha önceki istekler doğrultusunda devamlı gerekli yerlere komutlar ileterek evi ısıtmakta ya da soğutmaktadır. Ancak, artık buradaki etkileşim insan-makine etkileşimi değil, makine-makine etkileşimidir). Bu bilgilere göre doğru yanıt A şıkkıdır.

Kontrol Edilebilir Akıllı Evlerde aşağıdaki gibi aracı sistemlerle isteklerin yerine getirilmesi sağlanabilir:

Uzaktan kumanda sistemleri: Akıllı ev sistemine bağlı tüm elektronik aletlerin uzaktan kumanda ile kontrol edilebilmesidir. Bunun için ise merkezi bir sistemin varlığına ihtiyaç vardır. Bu sistem kumanda ile kendisine iletilen istekleri gerekli yerlere ileterek yerine getirilmesini sağlayabilir. Bu evlerde kullanılabilecek uzaktan kumanda cihazları ise televizyon kumandaları benzeri elle tutulabilecek kumandalar olabileceği gibi, ev içinde her zaman için ihtiyaç duyulacağı göz önünde bulundurularak, iki elin de serbest kalması, istenildiği zaman hemen kumandaya erişilebilmesi gibi durumlar göz önüne alınarak, farklı tiplerde uzaktan kumanda tasarımlarının yapılması da mümkündür. Bir bilezik ya da saat gibi ele takılabilecek kumandalar olabileceği gibi, boyuna ya da kemere takılabilecek kumandaların üretilebilmesi de mümkündür.

Farklı cihazların birbiriyle bağlantısı: Bu tür akıllı evlerde elektronik cihazlar birbirine bağlanır. Uzaktan kumandalı akıllı evlerle aralarındaki önemli farkın tek bir merkezi sistemin varlığının bulunmamasıdır. Yapılan bağlantılarla cihazların birbirleriyle haberleşmesi, iletişim kurması sağlanabilmektedir. Örnek olarak, televizyon açılınca ses sitemlerinin de eşzamanlı olarak devreye girmesi verilebilir.

Görünmez kontrol üniteleri: Akıllı evlerin algılayıcılar, sensörlerle donatılması ve çeşitli işlevlerin bunlar aracılığıyla yerine getirilmesidir. Bu sensörlerin, evlerin içinde gerekli olan her odaya, bölüme yerleştirilmesi büyük önem taşımaktadır. Örnek olarak bir kişinin gece vakti bir odaya girdiğinde otomatik olarak ışıkların yanması verilebilir. Ayrıca elleri birbirine belirli bir ritim dahilinde vurarak televizyonun ve ses sistemlerinin açılması ya da ses ile çeşitli aletleri çalıştırıp kapatabilme olanaklarını sunan akıllı ev sistemleri de vardır.

Bu bilgilere göre doğru yanıt B şıkkıdır.

Akıllı ev kullanımının özürlü insanlara sağlayacağı birçok yarardan bahsedilebilir. Ancak burada, özrün tanımının yapılması ve buna göre çözümlerin, senaryoların sağlanması büyük bir önem taşımaktadır. Bir insan felçli olup tekerlekli sandalyesine bağlı olabilir. Bu insan için akıllı ev sisteminin onun kullanımı açısından düzenlenmesi önemlidir. Bu insanın iletişim için kullandığı en önemli araç ses ise, akıllı evin de ses tanıma sistemleri ile donatılması gerekmektedir. Ayrıca yine felçli ve özürlü olan bir kişi, eğer evdeki vaktinin çoğunu yatağında geçirmeyi tercih ediyorsa, bu kişi için de yattığı konumdan her yeri görebilmesi ve eve çeşitli komutları verebilmesi için kamera ve ses sistemlerinin kullanılması gereği ortaya çıkar. Örneğin kişinin, yatağından kapı çalınma sesini duyduğunda, önündeki ekrana kapının dışını göstermesini ve tanıdığı bir kişi gelmişse kapının açılması emrini vermesi sayesinde kendine duyduğu güvenin artması, akıllı evlerin özürlüler için akıllıca kullanımının önemini göstermektedir. Özürlü kişiler ve akıllı ev kullanımı açsından ikinci bir örnek olarak işitme özürlüler verilebilir. Bu tür bir özre sahip olan kişiler açısından ise titreşim esaslı uzaktan kumanda cihazlarının kullanımının, onların ev hayatlarını daha kolaylaştıracağı söylenebilir. Farklı titreşimler, farklı olan olayları bildirebilir. Örnek olarak bahçe kasının açılıp kapanması farklı bir titreşimle verilebileceği gibi, garaj kapısının açılıp kapanması farklı bir titreşimle verilebilir. Bu özürlü kişiler ise kumanda üzerinde bulunan ve çeşitli görevleri yerine getiren tuşlar aracılığı ile eve çeşitli komutları iletebilirler. Evleri ile iletişimde olmak ve olan bitenin daha önce olmadığı kadar farkında olmak, böyle bir özre sahip olan kişilerin de hayatlarında yeni ufuklar açacaktır. Bu bilgilere göre doğru yanıt C şıkkıdır.

Enerji üretiminde rüzgar enerjisinin kullanımı bazı üstünlüklere sahiptir. Bunların arasında temiz bir enerji kaynağı olması, iklim değişikliği sorunlarına çözüm üretici bir kaynak olması, enerji için katı yakıt ya da fosil yakıtlara ihtiyacı ortadan kaldırması, hava kirliliğine sebep olmaması, yakıt maliyeti gibi bir sorunu çözmesi, bol bir kaynak olması gibi konular başta gelmektedir. Bu bilgilere göre doğru yanıt E şıkkıdır.

Ev güvenlik monitörü, isteğe bağlı olarak akıllı evlerde tüm kapıları ve pencereleri kontrol ederler. Bu sayede istek dışı girişlerde, alarmı harekete geçirebilir ve gerekli kişileri ve birimleri uyarabilirler. Bu tür bir sistemin hırsızlığın yanında başka korumalar sağladığı da unutulmamalıdır. Evin bulunduğu yere göre çeşitli hayvanların ya da tehlikeli böceklerin de bu açıklıklardan girmesi mümkündür. Bunlar da ev halkı için bir tehlike arz edebilecekleri gibi, özellikle hayvanların eve vereceği zararlar da önemlidir. Akıllı evlerdeki güvenlik monitörleri bu gibi durumları önlemede çok faydalı olabilirler. Eğer istenirse kilitli olmayan kapı ve pencereler hakkında ev halkını uyarmaları da mümkündür. Doğru yanıt B şıkkıdır.

Akıllı aynalar akıllı birer hatırlatıcı ekran olarak hizmet vermektedirler. Örnek olarak, bir kişi sabah kalktığında o gün için önemli olan ve yapması gereken işler ona hatırlatılabilir. Eğer bu kişi hastaysa alması gereken ilaçlar kendisine akıllı aynalar tarafından bildirilebilir. Bunun için akıllı aynalarda birer zamanlayıcı sistemin olması da önemlidir. Gerekli bilgilerin girilmesi için de bir bilgi giriş sistemin kullanılması gerekir. En basit haliyle aynanın bir köşesine ya da arkasına monte edilmiş bir klavye bilgi girişine yardımcı olabilir. Ayna diğer sistemlere de bağlıysa, bilgisayar klavyesinden ya da sesli olarak bu akıllı elektronik araçlara bilgi girişi yapılabilir. Doğru yanıt E şıkkıdır.

Bulanık mantık yapısı kullanılabilen merkezler ya da teknolojiler akıllı evlerde kullanılabilir. Dijital mantıkta sonuç evet ya da hayır şeklinde ortaya çıkmaktadır. Bu durum bir taraf beyaz diğer taraf siyahken ve beyazdan siyaha ilerlerken bir anda beyazdan siyaha geçişle ifade edilebilir. Hatlar keskin bir şekilde birbirinden ayrılmıştır. Bulanık mantıkta ise evet ya da hayır arasındaki olasılıklar da göz önüne alınır. Bu sayede gerçek dünya koşullarına daha yakın bir şekilde teknolojik cihazların çalıştırılması sağlanabilir. Tekrar beyaz siyah bir alan örneğine dönersek, bulanık mantıkta bir anda beyazdan siyaha geçiş olmaz. Beyazdan siyaha doğru ilerlerken arada grinin çeşitli tonları da vardır. Doğru yanıt A şıkkıdır.

Akıllı evlerde ortaya çıkabilecek sorunları iki ana başlık altında incelemek olasıdır. Sorunlardan birincisini akıllı ev kullanıcılarının, bu tür evleri kullanmalarından dolayı ortaya çıkan durumlar oluşturmaktadır. Daha öncede incelendiği üzere akıllı evler uzaktan erişimi de açık olabilen evlerdir. Bilişim çağının bir sorunu olan dijital, sanal hırsızlık ya da rahatsız etme konuları uzaktan erişime açık olduğu için akıllı evlerde de bir sorun yaratabilir. Uzaktan erişim sayesinde ev halkı dışındaki kişiler de bu evlere ulaşıp, ev halkının istemediği durumlar için akıllı evleri ayarlayabilirler. Bu anlamda akıllı evin kontrolü başkalarına geçmiş olur. Akıllı evler bir kere ayarlandıktan sonra, merkezleri, sistemleri ve senaryoları sayesinde birçok görevi yerine getirdiklerinden dolayı insanları tembelliğe de itebilirler. Bu durum da insanların hayatlarında büyük bir boşluğun oluşmasına neden olabilir. Aslında akıllı evlerin amaçlarından birinin insanların günlük hayat işlerinin bir bölümünü yerine getirip, onlara diğer işler işin daha çok zaman yaratmasıdır. Ancak, belirtilmek istenen, zaten yeterince boş zamanı olan kişiler için, akıllı evlerin yaptıklarının bir sorun yaratmasıdır. Boş zamanı olmayan ve buna ihtiyaç duyan insanlar için akıllı evler her zaman için birer çözüm kaynağıdır. İkinci sorun ise akıllı evlerin kendilerinden ortaya çıkabilecek durumlardır. Bunun için birçok örnek oluşturulabilir. Çeşitli kontrollerde oluşabilecek hatalar, ev halkının hiç istemediği sorunları da beraberinde getirebilir. Örnek olarak ısıtma ve soğutma siteminde oluşabilecek bir hata, evin istenildiğinden daha fazla sıcak ya da soğuk olmasına neden olabilir. Işık sisteminde oluşacak bir hata ise ev ışıklarının beklenmedik zamanlarda yanmasına neden olacaktır. Böylece, kullanılan enerji maliyetinde de istenilmeyen bir artış oluşacaktır. Bu bilgilere göre doğru yanıt D şıkkıdır.

Uzaktan kumanda sistemleri: Akıllı ev sistemine bağlı tüm elektronik aletlerin uzaktan kumanda ile kontrol edilebilmesidir.

Çünkü bu evlerdeki sistem hiçbir zaman durmayacak, devamlıyeni girdilerle kendini yenileyecektir, bir anlamda öğrenecektir. Sistem, ev halkının istekleri doğrultusunda ve sensörler aracılığıyla yapacağı gözlemler aracılığıyla, bilgi toplayıp, bu bilgileri analiz edip kendini geliştirecektir.

Akıllı ev kullanımı nedenlerini aşağıdaki başlılar altında sıralamak mümkündür. İnsanlar;

günlük ev işlerine daha az vakit ayırıp kendilerine daha fazla zaman ayırabilmek için,

modern hayatın ve teknolojinin sağladığı olanaklardan daha fazla yararlanmak için,

kendilerini daha fazla güvende hissetmek için,

teknoloji kullanımının öncülerinden olduklarınadan dolayı, ev ortamının içinde de bunlarıolabildiğince kullanmak için,

merak duygularının kendilerini yönlendirdiği için,

modern teknolojilerle beraber modern bir estetik kaygısını taşıdıkları için,

Rüzgar enerjisinin kullanım alanları arasında ise elektrik üretme, su depolama, taşımacılık ve tahılların öğütülmesi gibi aktiviteler yer almaktadır (Pehlivan, Tosyalıoğlu, Can, Arslan, 2008).

Birinci yöntem güneş pillerinden yararlanılması yöntemidir. Bunların diğer bir ismi de fotovoltaik pillerdir. Güneş pilleri ya da fotovoltaik piller yüzeylerine ulaşan güneş ışığını doğrudan elektrik enerjisine dönüştüren ve yarıiletken olan bir yapıya sahiptirler. Enerji üretimi sınırlı bir yapıya sahip olduğu için bu teknolojiler lokal olarak özellikle konutlarda enerji kaynağı olarak kullanım olanağına sahiptirler.

İkinci yöntem ise akıllı evlerde güneş kollektörlerinin, bir başka ifade ile güneş panolarının kullanımıdır. İyi güneş alan, yılın belli aylarında güneşle içi içe olan evlerde sadece enerji üretimi için değil, kullanılacak suyun ısıtılması da güneş sayesinde yerine getirilebilir. Bu kollektörler çok karmaşık bir yapıya sahip değildirler. Temel olarak güneş enerjisinin ısıtma etkisinden yararlanılarak suyunısıtılması sağlanır. En basit örnekleri, ülkemizde de kullanılan güneş kollektörlerinde görülebilir.

Akıllı ön kapı: Bu tür kapılar ev sahiplerinin ve gerekirse onların tanımladığı kişilerin bir anahtara ihtiyaçları olmadan evlere girmelerini sağlarlar. Bu kişilerin kapıya yaklaştıkları algılandığı anda kapıotomatik olarak açılır.

RF (Radio Frequency-Radyo frekansı) sistemler de akıllı evlerde kullanılabilirler. Bu sistemlerin en büyük özelliği hiçbir kabloya ihtiyaç duymadan evlerdeki diğer cihazlara ulaşabilmeleri ve gerekli isteklerin ya da senaryoların yerine getirilmesini sağlamalarıdır.

X-10 teknolojisi ise evlerde varolan 220V’luk kablolar üzerinden iletişim kurmaya yarayan bir altyapıdır. Bu teknoloji ile özellikle evlerdeki lambalar olmak üzere gerekirse diğer cihazlar da kontrol edilebilir. Maliyet açısından da önemli bir avantajı vardır; çünkü hiçbir fazladan kablolama yapılmasına ihtiyaç duyulmaz. Bu sayede akıllı evlere rahatça kurulabilmeleri mümkündür. X-10’un evlerdeki lambaları ve cihazları kumanda edebilmesi için verici ve alıcılarının kurulması yeterlidir. Alıcıların kendilerine gelen iletileri alıp ne yapacaklarına karar verebilmeleri için vericiler evlerdeki elektrik kablolarını kullanırlar. Uzaktan kumandalar, bilgisayarlar ya da sesi tanıyan sistemler istenilen komutu alıp istenilen yere yönlendiren vericiler olarak kullanılabilirler.

RF (Radio Frequency-Radyo frekansı) sistemler de akıllı evlerde kullanılabilirler. Bu sistemlerin en büyük özelliği hiçbir kabloya ihtiyaç duymadan evlerdeki diğer cihazlara ulaşabilmeleri ve gerekli isteklerin ya da senaryoların yerine getirilmesini sağlamalarıdır.

Akıllı evlerde de özellikle elektrik üretiminde rüzgar enerjisinden faydalanmak mümkündür. Elektrik üreten rüzgar sistemlerinin ilk kurulma maliyetleri yüksek olduğundan çeşitli alternatif yollar kullanılarak bunlar akıllı evlere dahil edilebilirler. Bunlardan bir tanesi rüzgar sisteminin birkaç ev için ortak olarak kurulması olabilir. Bu sayede her bir ev için maliyet aşağı çekilmiş olur. 2000’li yılların ilk on yılı için çok geçerli olmasa da, ilerleyen yıllarda ev kullanımlarına sunulabilecek, daha randımanlı, daha küçük ve daha ucuz rüzgar sistemleri ile birlikte, her akıllı ev için birer tane sistemin kullanılması olanağı da doğabilir. Bu sayede minimum yatırımla maksimum enerji elde edilmesi mümkün olabilir. Böylece, kendi enerjisini rüzgardan elde edebilen akıllı evlerin sayısında da bir artış ortaya çıkabilir.

Bir şofbenin ev halkının sıcak su ihtiyacı için sıcaklık derecesini ayrı olarak ayarlayabiliyorken, ısınma ihtiyacı için kalorifer tesisatındaki suyun sıcaklık derecesini ayrı olarak ayarlayabilmesi, bir buzdolabında ana bölümün ve derin dondurucu bölümünün sıcaklık derecelerinin ayrı ayrı ayarlanabilmesi, bir çamaşır makinesinin çeşitli türdeki kumaşları yıkamak için, suyun sıcaklık ayarından yıkama süresine kadar çeşitli ayarlar yapılabilmesi ve bir fırının uzaktan yönetilerek kendini çalıştırması ve içine bırakılan yemeği pişirebilmesi akıllı evlere örnek gösterilebilir. E şıkkındaki örnekte akıllı ev teknolojisinden bahsetmek mümkün değildir. Doğru cevap E'dir.