EV ISITMA VE HAVALANDIRMA SİSTEMLERİ

Günümüzde ev ısıtma sistemlerini üç ana grup altında incelemek mümkündür. Bunlar:

1. Merkezi sistem ısıtması (binada bulunan tüm dairelerin bina altında kurulu bulunan tek bir merkezden ısıtılmaları)

2. Tekil ısıtma (binada bulunan her dairenin kendi imkânları ısıtılması)

3. Bölge ısıtması (birden çok binanın merkezi bir yerden uzaktan ısıtılması. Bu ısıtmada, sıcak su ile bölge ısıtması, kızgın su ile bölge ısıtması ve buhar ile bölge ısıtması olmak üzere üç farklı şekilde olabilir.)

Bir kişinin içinde bulunduğu ortamın ısısından, teknik deyimle ısıl çevreden hoşnut olma durumu bu konudaki olumlu düşüncesi “ısıl konfor” olarak tanımlan

Termostatik vanaların avantajlarını şu şekilde sıralamak mümkündür.

• Normal radyatör vanası sadece açma ve kapama işlemini gerçekleştirirken, termostatik vana açma kapama işleminin yanında sıcak su geçişini otomatik olarak azaltıp çoğaltabilir ve hatta gerektiğinde tamamen kesebilir.

• Sıcak su geçişini ısı hissedicisine bağlı olarak otomatik ayarladığından, oda sıcaklığı istenilen derecede sabit tutar.

• Bu sayede kullanıcı aşırı sıcak yüzünden camları açmak yerine termostatik vanayı ayarlayarak tüketim değerlerini düşürür ve tasarruf yapmış olur.

• Bazı tip termostatik radyatör vanaları 15 °C nin altında ayarlanamaması için belirli bir konumda kilitli olarak monte edilir. Böylece kullanıcının kilitli konumun altında ayar yapması engellenmiş olur.

Her dairenin ısıtma sistemi girişine monte edilen ısı sayaçları (kalorimetre) ile binanın toplam enerji tüketimi ve dairelerin ayrı ayrı enerji tüketimleri belirlenmektedir. Daire bazında tüketilen enerji miktarları toplam tüketilen enerji miktarına göre oranlanarak her dairenin tükettiği enerjiye göre ücret ödemesi sağlanmaktadır.

Doğal gazda ideal kazan tipi ise, atmosferik brülörlü kazanlardır.

Duvar tipi şofben prensibi ile çalışan kombi cihazlar, iki, en fazla üç katlı yapılarda, kazan monte edilecek yeri olmayan 80 – 200 m2 daireler için pratik olmaktadır. Kombi Konutun hem ısıtma hem de sıcak su gereksinimini karşılayan bir cihazdır. Bu nedenle kısaca Kombi (İngilizcede Combined/Birleşik) olarak adlandırılır. Cihaz hafiftir, ufaktır, duvara asılır ve bu nedenle az yer kaplar, kolay taşınabilir, sessizdir, kullanıcıya bağımsız ısınma konforu sağlar. Kombi genel olarak galvanizli çelik, DKP saç, bakır, alüminyum ve plastik malzemeden yapılır. Isıtma sistemi için gereken pompa, genleşme tankı, termostat, kontrol panosu gibi zorunlu sistem ve emniyet ekipmanlarına sahiptir.

Bölge ısıtması daha çok sitelerde yani birden çok binanın bir arada olduğu yerleşim yerlerinde gündeme gelmekte ve kullanılmaktadır

Bölge ısıtması sisteminde sitenin merkezi bir yerine bir ısıtma birimi kurulmakta ve bu birimden blokların her birine borular döşenerek sitenin tamamı tek merkezden ısıtılmaktadır.

Bölge ısıtmasının merkezi ısıtmaya; bina altından ısıtmaya göre avantajlarını şu şekilde sıralamak mümkündür.

• Baca maliyeti çok daha azdır.

• Isıtıcılar daha az yer kaplar.

• Evin içine yakıt ve kül taşıma problemi yoktur.

• Temiz ve kolaydır.

• Çevreyi daha az kirletir.

• İşletme maliyeti daha küçüktür.

• Otomatik kontrol maliyeti çok daha azdır.

• Daha tehlikesizdir.

• Daha sağlıklı ve konforlu bir ısıtma yöntemidir.

Bölge ısıtmasının dezavantajları ise şunlardır:

• Galerilerin, galerilerdeki boruların, izolasyonlarının ve konsollarının kuruluş maliyeti fazladır.

• Galerilerdeki borulardan ısı kaybı fazladır; çünkü izolasyonlar da zamanla bozulmalar ortaya çıkar. Rutubet, hatta izolasyonları farelerin yemesi, borulardaki deformasyonların kontrol zorlukları sonucu, uzun vadede galerilerdeki boruların ısı kayıpları çok ciddi boyutlara ulaşır.

• Bu borulardaki su hacminin fazla olması denge deposu hacmini artırır.

• Galerilerdeki borular zamanla çürür. Arızaların lokal hale getirilmesi teorik olarak vanalar ile sağlansa da, pratikte bu vanaların gereksinim duyulduğunda tam kapatma işlevini yapamaz. Sonuçta, ilk tesisden ortalama 5 yıl sonra sistem sık sık kesintiye uğramaya başlar. Vana kapatılarak lokalize edilemeyen arızalar, sistemin sık sık durmasına neden olur.

• Bu arızalarda tonlarca su israf olur, sistemin kireç bağlama riski artar.

• Sistem ne kadar iyi yapılırsa yapılsın, binalarda oluşacak sıcaklık farkları sonucu yakıt maliyeti de artar.

Isıtıcı cihazları kullanmadan önce yapılması gereken işlemler ve uyulması gereken güvenlik kuralları şunlardır:

• Isıtıcı cihazlar mutlaka topraklı prizde kullanılmalıdır.

• Bağlanacak prizin sigorta sistemi, ısıtıcı cihazın gücüne göre olmalıdır.

• Uzatma kablosu kullanılmamalıdır. Uzatma kablosu kullanılması, kablonun ısınmasına ve ısıtıcının fazla enerji çekmesine neden olur.

• Isıtıcılar ıslak zeminlerde kullanılmamalıdır.

• Isıtıcıların üzerinde ve yakınında yangın çıkmasına neden olabilecek herhangi bir cisim kesinlikle bulundurulmamalıdır.

• Isıtıcı cihazların arkasında bulunan havalandırma delikleri kesinlikle kapatılmamalıdır. Hava sirkülasyonuna engel olmamak için cihazın arkası ile duvar arasında en az 30 cm mesafede olmalıdır.

• Cihazın temizleme veya bakım işlemleri yapılmadan önce mutlaka soğumuş olmalı cihaz prize takılı olmamalıdır.

• Kablonun sıcak yüzeylere temas etmesi engellenmelidir. Zarar görmüş veya yıpranmış kablolar kesinlikle kullanılmamalıdır.

• Cihaz çalışırken metal aksamlara dokunulmamalıdır.

Rezistanslı Elektrik Ocakları: Mutfak tipi elektrikli ocakların ısıtma tablası içine helozonik olarak rezistans yerleştirilir. Son yıllarda borulu ve ışımalı ocaklarda da kullanılmaya başlamıştır. Bağlantı kablosu olarak sert plastikli, çok damarlı ve topraklı besleme kabloları kullanılmaktadır.

Fanlı Isıtıcılar: Isıtıcının sıcaklığının içerisinde bulunan bir vantilatör yardımı ile yayıldığı cihazdır. Bu işlem ısıyı oluşturan rezistansın arkasına fan yerleştirilerek meydana getirilir. Isıtıcıyı ve vantilatörü çeşitli güçlerde çalıştırmak için kademeli bir şalter veya anahtar kullanılır. Fan sistemi günümüzde genellikle ısınmak amaçlı küçük veya büyük güçlü elektrikli ısıtıcılara konulmaktadır.

Quartz sobalar, ışıma yoluyla insan veya cisimleri direkt olarak anında ısıtırlar. Normal ısıtma sistemlerinde önce hava ısıtılır. Isınan hava, kapalı mekân içerisinde tavana yükselerek dağılır ve cisimleri ısıtır.

İnfrared kelimesi enfraruj olarak da söylenmektedir. Enfraruj güneş ışıklarının bir kısmına verilen addır. Infrared ışıkları turuncu renktedir. Güneşin doğuşu ve batışı sırasında net olarak görülebilen ışıklardır. Bu sistemde öncelikle ışığın dokunduğu cisimler ısınır. Böylece ısının yönlendirilmesi sağlanır. Infrared ısıtma tekniği sayesinde boş alanlar yerine sadece istenen objeler daha aktif ve verimli bir şekilde ısıtılır. Çalıştırıldığı andan itibaren Resim 4.8’de görülen cam tüpün yüzeyi, 2 saniye içerisinde 900 °C sıcaklığa ulaşabilir. Bu da anında ve etkin ısıtma sağlar. Bu durum özellikle ısıtılması zor, geniş ve yüksek alanlarda veya dış ortamlarda oldukça tasarruflu etkin ısıtma için iyi bir çözümdür.

Tungsten filaman, lamba yüzeyinin 900 °C’ye ulaşmasını sağlayan tungsten elementinden oluşturulmuş rezistanstır.

Yağlı Radyatör: Dış görünüşleri kalorifer peteklerine benzer. Peteklerin içine tüp rezistans ve yağ konur. Rezistans önce yağı ısıtır. Sonra petekler, yağ sayesinde ısınarak dış ortamı ısıtır. Petekler, geç ısınıp geç soğur.

LPG ve Doğal Gazlı Sobalar: Bu sobalarda doğal gaz ya da LPG, gaz yolu armatüründen geçirilip yanma havasıyla karıştırıldıktan sonra elektrikli ateşleme vasıtasıyla boru eşanjörlerin içinde ayrı ayrı yakılır. Yanmış sıcak gazlar, fan vasıtasıyla eşanjörlerin yani ısı değiştirici boruların içinde gezdirilir. Soğuduktan sonra da egzoz olarak bir baca vasıtası ile dışarı atılır. Boru eşanjörler ısındığında cihazın arkasındaki fan devreye girer. Fan ısıtılacak ortamdan aldığı soğuk havayı eşanjörün arasından geçirerek içeriye sıcak hava olarak basar. Mekân istenen sıcaklığa ulaştığında ise içeride uygun bir yere monte edilmiş olan hava termostatı sistemi durdurur.

Hasta Bina Sendromu: Belli bir binada yaşarken baş ağrısı, gözlerde yaşarma, yanma, burun akıntısı, boğazda irritasyon, kuruluk gibi belirtilerin ortaya çıkması ve bu belirtilerin o binadan uzaklaşınca kaybolması ‘hasta bina sendromu’ olarak isimlendirilmektedir.

Radon: Uranyum–238 serisinden bir izotoptur; doğada serbest olarak bulunan radyasyonun %55’ni oluşturur. Radon kokusuz ve renksiz bir gazdır. Bazı kapalı ortamlarda kabul edilebilir sınırların üzerinde bulunmuştur. ABD de yapılan bir çalışmada konutların %5– 10 nunda kapalı ortam havasında yüksek radon konsantrasyonları olduğu gösterilmiştir. Bina içindeki radonun en önemli kaynakları çeşitli yapı malzemeleri, su, binanın altındaki ve çevresindeki toprak, kayalar ve kanalizasyon sistemleridir. Konutlarda radon düzeyi ancak ölçümle belirlenebilir. Radonun 2 pCi/lt lik maruziyeti başta akciğer kanseri olmak üzere; kanserlere neden olur.