EV TEKNOLOJİSİ SİSTEMLERİ

Bu durum “endüstride, yönetimde ve bilimsel işlerde insan aracılığı olmadan işlerin otomatik olarak yapılması” anlamına gelen otomasyon kelimesi ile tanımlanmaktadır.

Akıllı evler daha az insan etkileşimi ile güvenlik, konfor, iletişim ve güç tasarrufu sağlamak amacıyla ev, ofis ve küçük binalara uygulanan teknolojilerin ve servisin bütünleşmesidir.

Kısaca "bilginin, sanayideki işlemlerde sistematik olarak uygulamaya alınması" anlamına gelen teknolojiyi geniş anlamda, “araştırma, geliştirme, üretim, pazarlama, satış ve satış sonrası hizmeti kapsayan bir sanayi sürecinin, etkin ve verimli bir biçimde gerçekleştirilmesi için kullanılabilecek bilgi ve becerilerin tümüdür” şeklinde tanımlamak mümkündür. Bu tanımdan yola çıkarak teknolojik yenilik, "üretim süreçlerinde yenilik, yeni ürünler ve yeni kurumsal örgütlenme biçimleri" olarak tanımlanabilir.

Teknoloji kısaca bilimsel bilgiden yararlanarak yeni bir ürün geliştirmek, üretmek ve hizmet desteği sağlamak için gerekli bilgi, beceri ve yöntemler bütünü olarak tanımlanabildiğine göre özgün üretim için gerekli aşamaları da dörde başlık altında toplamak mümkündür. Bunlar;

• bilimsel bilgiye ulaşmak veya geliştirmek,
• bilgiden faydalanarak bir ürün tasarlamak ya da tasarım yeteneği veya teknolojisini geliştirmek,
• tasarlanan ürünün üretim tekniklerini belirlemek yani üretim teknolojisini geliştirmek ve
• nihayet son olarak üretimi gerçekleştirmektir.

Bilimsel araştırmalar açısından bakıldığında, gelişmekte olan ülkeler, gerek bilimsel ve akademik kuruluşları, gerekse bilim adamları düzeyinde işbirliği ve bilimsel çalışmalara katılımları açısından, gelişmiş ülkeler ile sıkı ilişkiler kurabilmektedir. Ancak, bu ilişkiler ve yapılan çalışmalar ile kazanılan bilgi birikiminin, teknolojiye ve ürüne dönüştürme aşamasında gerekli düzenlemelerin yeterince gelişmemiş olması, bu ülkelerin yeni teknolojiler üretmelerinin önünde en büyük engel olarak durmaktadır. Bu durum ise "teknoloji transferini" cazip hale getirmektedir. Ancak, "teknoloji transferi" yolu ile sahip olunan teknolojiyi, yeni türev teknolojilerin gelişimini sağlayacak "Ar-Ge /tasarım teknolojisi" olarak değil ancak, belli bir ürüne özel "üretim teknolojisi" olarak değerlendirmek gerekir.

Birinci görüş bizi daha çok, teknolojinin elit bir kesim tarafından kendi çıkarlarına uygun olarak kontrol edildiği ve sonuçta toplumun hizmetine ancak onu kontrol edenlerin istediği ölçüde sunulduğu kötümser (pesimist) söyleme götürür. Buna göre de toplumun bu sonuçlara katlanmaktan başka çaresi yoktur. İkinci görüşe göre ise yeni teknolojilerin, özellikle Internet’in bize sunduğu güç aslında toplumun eline sunulmuş bir güçtür. Bugün yeni teknolojiler sayesindedir ki gelecek için daha demokratik, insanlar arasındaki iletişimin daha iyi olduğu, adına sosyal medya dediğimiz yeni bir paylaşım türünün ortaya çıkartıldığı (elektronik posta, sohbet forumları, tartışma grupları), değişik kültür gruplarının kendini daha iyi tanıtma imkânı bulduğu bir toplum oluşturulabilir.

Ev otomasyonu, ev teknolojilerinin kişiye özel ihtiyaç ve isteklere göre uygulanmasıdır. Bir başka anlatımla; kişinin yaşam biçimini geliştirmesini sağlayan, bir evi, daha rahat, daha güvenli, daha konforlu ve daha kullanışlı kılan bir işlem ya da sistemler bütünü olarak tanımlanabilir.

Ev otomasyonunun günümüze kadar olan gelişimi içinde yeni ürünlerin geliştirilmesi için çeşitli anlaşmalar yapılmış, farklı stratejiler geliştirilmiştir. Yeni araç tasarımları üzerinde çalışılmış, pazarlama stratejileri tartışılmış ve tüketimle ilgili araştırmalar gerçekleştirilmiştir. Bu şekilde oluşturulan ev otomasyonu ürünlerini üç kategoriye ayırmak mümkündür. Bunlar:

1. Birbirini etkileyen akıllı ürünler: Otomatik kontrollü garaj kapıları, zaman ayarlayıcılar gibi araçlardır.

2. Ev otomasyonunda kullanılan araçlar: Bulaşık makinesi, buzdolabı, mikrodalga fırın, fırın, klima, elektrikli ocak, elektrikli süpürge, çamaşır makinesi, kurutucu, duş sistemi, nemlendirici, panjur vs.

3. Işık seviyesi ayarlanabilir araçlar: Lambalar ve televizyon vs. olarak sıralanabilir.

1. Kontrol edilebilir evler: Kontrol edilebilir evler mevcut cihaz ve sistemlerin çeşitli kumanda sistemleri ile kolaylıkla kontrol edilebildiği evlerdir.

2. Programlanabilir evler: Bu evler statik programlama ile evde yasayan insanların daha önceden girdiği eylem zincirine tepki verebilme yeteneğinde olan evlerdir.
3. Yapay zekâya sahip evler: Programlanabilir evler ile benzerlik gösterirler; ancak, onlara göre daha gelişmişlerdir.

4. Engelli insanlar için akıllı evler: Akıllı evler yaşlı insanların bağımsız yaşamları ve fiziksel engelli insanlar için çok iyi düşünülmüş bir seçenektir.

5. Vücut hareketlerinin kullanıldığı akıllı evler: Akıllı evdeki kontrolün sağlanmasının diğer bir yolu da insanın vücut hareketlerini kullanmaktır.

Akıllı ev ve bina otomasyonunun dayandığı temel prensip yapılarda daha güvenli, daha konforlu ve rahat mekânlar ortaya çıkarmak ve bu mekânlardan yararlanan kişilere daha konforlu bir yaşamı sunmaktır. Bina içinde ve dışında bulunan güvenlik, aydınlatma, ısıtma-soğutma, havalandırma, iletişim, müzik ve ev sinema sistemleri, giriş ve çıkış noktaları, yaşam tarzlarına uygun senaryolar dahilinde programlanarak insanlara daha çok serbest zaman, konfor ve kontrol rahatlığı sağlanmaktadır.

Akıllı evlerden ısıtma ve soğutma sistemleri olarak öncelikle, yazları soğutma sistemi kapsamında, havalandırma sistemleri ile birlikte ışık gölge yapısını da kullanarak, konut içine giren güneş ışığının sera etkisini kontrol altında tutup ısıyı denetleme görevini yerine getirmesi beklenir. Bu işlem pasif önlemler ve bilinçli malzeme seçimi sayesinde ev içerisinde minimize edilir. Isıtma sistemi için ise daha çok doğalgazlı sistemler kullanılır. Bunun yanı sıra güneş ısısının su radyatörleri vasıtası ile evin belli bir kısmında depolanıp, ısının buradan ev içerisine yansıtılması gibi sistemlerle de ısı kontrol altına alınma yoluna gidilir. Kullanılan bu sistem “aktif solar sistem” olarak adlandırılır. Ayrıca güneş ışığının ev içerisine girişini denetleyen mekânizmalarla ısının dengelenmeye çalışıldığı sistemler de bulunmaktadır. Bu tür sistemler de “pasif solar sistem” olarak adlandırılır. Bu sistemler sayesinde hem evde konfor koşulları ayarlanır hem de enerji sarfiyatı en aza indirilir.

Genel olarak bir evde kullanılan ışıklandırma türleri şunlardır:

1. Mekân ışıklandırması (genel ışıklandırma)
2. Alan ışıklandırması (özel ışıklandırma)

Mekân ışıklandırmasında, mekânın genel ışık düzeyi ölçülür ve öngörülen aydınlık seviyesi için mekânın çeşitli yerlerine ışıklandırma armatürleri yerleştirilir. Günün değişik saatlerinde, sürekli değişen dış ortam aydınlığı da hesaba katılır. Bu hesaplamalara dayalı olarak ortalama bir değerde ışık üretilir ve sistem buna ayarlanır. Alan ışıklandırmasında ise etkinlikler ve efektler ön plandadır.

Ev dışı iletişimin bir diğer birimi olan ana kontrol biriminin polis, itfaiye, hastane vb. merkezi birimlere bağlanması ile oluşturulan sistemlerdir. Bu iletişim mekânizmasında genellikle üç çeşit sistem kullanılmaktadır. Bu sistemler; telefon sistemleri, radyo dalgaları ve televizyon sisteminde kullanılan anten kabloları sistemidir. Tüm bu iletişim sistemleri değişik durumlarda yerine göre kullanılarak, gerekli uyarıları merkezi birimlere ulaştırırlar.

Akıllı evlerde çevre güvenlik sistemleri genellikle hareket detektörleri sayesinde çalışırlar. Bu sistemler arasında;

• kamera izleme sistemlerini,
• pencere veya kapı etrafına takılan detektörlerini,
• daire, bahçe ya da otopark kapı girişlerine takılan, en ufak hareketi algıladığında bile aktif hale gelerek istenen ışıkları yakan detektörlerini,
• gözle görülmeyen lazer ışınları ile çalışan bariyer detektörlerini ve
• evin bahçe sınırlarında bulunan set veya çitlere döşenen basınç algılamalı fiber kablo sistemlerini saymak mümkündür.

Hırsızlığa karşı kısa süreli dışarıda iken alarm durumunda olan sistem;

• Belirlenmiş olan bir ya da daha fazla telefona veya belirlenen bir haber alma merkezine alarm bilgisini iletir.
• Telefona gelen çağrıda, hırsızın evin hangi bölgesinden konuta girdiği, hangi bölgelerde dolaştığı belirlenir. Hırsızın evin hangi bölümünde olduğu bilgisi bildirilir.
• Evde mevcut key-padler ile evle kontak kurulabilir ve dinlenebilir.
• Evden çıkarken tek bir tuşa basılarak kapanması istenilen cihazların kapanması, yapılması istenilen işlemlerin tamamlanması ve otomatik olarak alarm sisteminin devreye girmesi sağlanabilir.

Programlanabilir evler, kontrol edilebilir evlere göre daha gelişmiş bir sınıftır. Bu evler statik programlama ile evde yaşayan insanların daha önceden girdiği eylem zincirine tepki verebilen evlerdir. Bu evlerde kullanılan yazılım güvenilir olmalıdır. Evlerin kötü yanı, değişik bir senaryo istendiğinde sisteme statik olarak girilmesi gerekliliğidir. Bir senaryodan memnun olunmamışsa, bu senaryoyu değiştirmek evde yaşayanlar tarafından yapılmak zorundadır. Yazılıma müdahale etmek, araştırma evlerindeki mühendisler tarafından çok kolay olabilir, ama gerçek hayatta bir insanın bu değişiklikleri yapması çok zor olacaktır.

Zeki evler, programlanabilir evler ile benzerlik göstermektedir, fakat programlanabilir evlere göre daha gelişmişlerdir. Programlanabilir evlerde senaryo girişi yapılmaktayken, zeki evlerde senaryo girişi yapılmaz. Zeki evlerin öğrenme yeteneği vardır. Bu tip evler, kendi kendine inceleyip, buna göre kendi kurallarını ve senaryolarını oluşturabilen sistemlere sahiptirler. Bunu yapabilmek için de öğrenme yeteneğine sahip yazılımlar gereklidir. Zeki evler, yaşayanların her günkü hareketlerini izlerler, tekrar eden hareketleri, örnekleri ortaya çıkarırlar.

Nispi mantık, insanların kullandıkları düşünce metodunu bilgisayarlara aktarmakta, adeta bilgisayarların insan gibi düşünmesini temin etmektedir. Başka bir ifadeyle nispi mantık, kelimelerle matematiği birbirine bağlamaktadır. Bilgisayarlar nispi dizileri kullanarak akıl yürütmeler yapmaya başladıkça, çok daha hassas, verimli ve etkili sonuçlar verebilmektedirler.

Telemetri uygulamalarının yaygınlaşmasının nedenlerini şu şekilde sıralayabiliriz:

• İletişim ağları ucuz ve yaygındır.
• Çift yönlü mesajlasma kolaylıkla yapılabilir.
• Telemetri için GPRS ve SMS uygun teknolojilerdir.
• Mobil bir şebekenin kontrol kanalı için telemetri mesajları genellikle kısa, seyrek ve kolay idare edilebilir.

Radyo Frekanslı (RF) sistemler maliyet açısından en üst seviyededirler. Bunun karşılığında da kablolama olmadığından kolay ve sorunsuz kurulum ve kullanım sunarlar. Kablolu sistemlerin yapabildiği tüm işlemleri radyo frekansı ile gerçekleştiren bu sistemler, binalarda kablolama yapılamayan durumlarda kurulabilecek en üst seviye akıllı ev çözümünü sunmaktadırlar.

Evlerde, akıllılığın gerektirdiği bazı olumsuz durumlar da söz konusudur. Bu olumsuzluklardan bazıları, sistemin entegre bir yapıya sahip olmamasından kaynaklanan sorunlardır. Ayrıca, sistemlerdeki teknik yetersizlikler, bakım ve tamirin uzman gerektirmesi, herhangi bir sorunun hangi üreticiden kaynaklandığının saptanmasının zorluğu vb. olumsuzluklar da yaşanmaktadır. Bu olumsuzluklar teknik sistemlerin, kullanıcıların ihtiyaçlarını sağlayacak şekilde tasarlanmamasından kaynaklanmaktadır. Henüz bu konuda düşünce sistematiği de yeterince oturmuş değildir.